Media moeten WikiLeaks ook wegen
De openheid van WikiLeaks maakt de taak van de media niet minder belangrijk, maar juist belangrijker. Weeg en bied context, adviseert Sjoerd de Jong.
Is de Russische premier Poetin te vergelijken met Batman, de wrekende held in vleermuiscape, en president Medvedev met Robin, diens androgyne hulpje in een grote zwarte onderbroek?
Het is een van de talloze kruimels die de media dankbaar oppikken uit de vrachtwagen vol vertrouwelijk diplomatiek verkeer die de site WikiLeaks heeft leeggekieperd. Het begint zo langzamerhand te wennen.
Hoe moeten gevestigde media omgaan met die ongevraagde diensten van een klokkenluiderswebsite die wordt geleid door een op het oog excentrieke eenling? Overnemen, negeren of eerst maar eens wachten of er ‘echt nieuws’ in zit?
De hoofdredactie van The New York Times, die een selectie uit de documenten samen met een aantal Europese kranten publiceert, verdedigt het besluit om te publiceren in een uitvoerige ‘noot aan de lezers’. Daarin wordt niet alleen dat besluit beargumenteerd, maar ook uitgelegd waar het materiaal vandaan komt en hoe de krant ermee is omgegaan.
Goed om te weten is bijvoorbeeld dat de krant niet simpelweg het adagium publish and be damned heeft gevolgd. Integendeel, er is tevoren gedetailleerd overlegd met ambtenaren van de regering-Obama. De krant meldde welke stukken op de site zouden komen (ongeveer honderd van de 250.000) en nodigde de regering uit commentaar te leveren. Voorstellen om gevoelige informatie weg te laten of te bewerken, volgde de krant soms, maar niet altijd op.
Daarnaast bezweert de krant dat ze zelf alle moeite heeft gedaan passages te schrappen die het leven van informanten of de nationale veiligheid in gevaar kunnen brengen. Als regel hanteert de Times dat alles moet worden weggelaten wat terroristen van pas kan komen of inlichtingenoperaties over ‘vijandige’ naties kan compromitteren. Voor de Amerikaanse krant is dat logisch: het land is ten slotte verwikkeld in een oorlog en een mondiale strijd tegen terrorisme.
De positieve argumenten om te publiceren van de Times zijn pragmatisch (de documenten worden door WikiLeaks toch gepubliceerd, of wij nu meedoen of niet) en principieel (de lezer heeft recht op deze ‘ongepolijste’ kijk op beslissingen die het land zo veel mensenlevens en geld hebben gekost). „Het zou aanmatigend zijn te concluderen dat Amerikanen er geen recht op hebben te weten wat in hun naam wordt gedaan.”
Dat laatste argument doet denken aan die eerdere, geruchtmakende publicatie in 1971 van de Pentagon Papers door The New York Times en The Washington Post. De regering-Nixon spande een rechtszaak aan tegen de Times, die de publicatie van deze geheime studie naar de Vietnam-oorlog twee weken moest onderbreken, maar uiteindelijk bij het Hooggerechtshof gelijk kreeg. Geen klinkklare overwinning: de rechters oordeelden met 6 voor en 3 tegen dat de regering er niet in was geslaagd aan te tonen dat verdere publicatie moest worden verboden.
Net als toen heeft de krant nu een afweging gemaakt, los van de totale openheid die WikiLeaks nastreeft. Zo hoort het ook. Scoringsdrift moet in toom worden gehouden door afwegingen van journalistieke relevantie, zorgvuldigheid (zijn de documenten authentiek?) en de noodzaak geen onnodige of buitenproportionele schade aan te richten.
En dan het grote verschil met de Pentagon Papers: Daniel Ellsberg, die ze lekte, stapte nog met zijn gefotokopieerde stukken naar de Times. „Ik ga naar de krant” is dan ook een dreigement dat in Amerikaanse speelfilms uit de jaren zeventig de grootste schurken doet huiveren of in vertwijfeling naar hun hart doet grijpen. Het spel is uit!
Die tijden zijn voorbij. In de onbesuisde wereld van het internet kan iedereen zijn eigen klok luiden, wereldwijd en met oorverdovend kabaal.
Dat maakt de taak van de journalistiek niet minder belangrijk, maar juist belangrijker: eerst wegen, dan pas publiceren. En vooral: context bieden. Ook voor NRC Handelsblad en andere kranten die de stukken niet kregen toegespeeld, geldt dat de lawine aan feiten en weetjes die WikiLeaks heeft losgemaakt duiding en context vereisen. De lezer moet weten uit welke taart de kruimels komen.
http://weblogs.nrc.nl/ombudsman/2010/12/01/media-moeten-wikileaks-ook-wegen/
2 opmerkingen:
Aaaargh! Paul Brill weer:
"Maar hoe veel lekkers de WikiLeaks-documenten ook bevatten en hoe zeer ze ook het inzicht in belangrijke internationale kwesties vergroten, er moet wel onder ogen worden gezien dat aan de openbaarmaking van al dit materiaal ook gevaren en nadelen zijn verbonden. Tenminste als je behept bent met een iets verfijnder wereldbeeld dan het simpele adagium dat alles wat zich achter de schermen afspeelt, per definitie niet deugt en ten doel heeft de eenvoudige burger te bedriegen."
http://opinie.volkskrant.nl/artikel/show/id/7305/De_gevaren_van_WikiLeaks
Veel informatiever zijn de reacties op zijn berich (de lezers pikken het niet meer)t:
lidybroersma schreef op 04-12-2010 16:12
"Tenminste als je behept bent met een iets verfijnder wereldbeeld dan het simpele adagium dat alles wat zich achter de schermen afspeelt, per definitie niet deugt en ten doel heeft de eenvoudige burger te bedriegen."
EN GA JE ME NU VERTELLEN DAT JE ONS WEKELIJKS TRAKTEERT OP EEN VERFIJND WERELDBEELD?
Tjongejongejonge. Ik heb er werkelijk geen woorden voor. Man ga alsjeblieft onmiddellijk achter de geraniums zitten!...
BBIB schreef op 04-12-2010 11:31
De aanval van het journaille op WikiLeaks is ingezet... Zou dat komen door een onderliggend verholen schuldgevoel dat zij met de opkomst van het fenomeen politieke spin kamergenoten zijn geworden in nauwelijks geluchte stinkende achterkamertjes..?
Trouwens jammer dat diplomatiek succes niets met succes te maken heeft...
PayPal blokkeert financiële transfers naar WikiLeaks
Een reactie posten