De geopolitieke situatie in Oekraïne, niets is zoals ons werd verteld
Door Jacques Baud, oud-kolonel van de Generale Staf, oud-lid van de Zwitserse strategische inlichtingendienst, specialist in Oost-Europa
Deel één: op weg naar oorlog
Jarenlang heb ik, van Mali tot Afghanistan, voor vrede gewerkt en mijn leven ervoor op het spel gezet. Het gaat er dus niet om de oorlog te rechtvaardigen, maar om te begrijpen wat ons ertoe gebracht heeft. Ik stel vast dat de "deskundigen" die om beurten op de televisie komen, de situatie analyseren op basis van dubieuze informatie, meestal hypotheses die in feiten zijn omgezet, en dan kunnen wij niet meer begrijpen wat er aan de hand is. Dit is hoe paniek ontstaat.
Het probleem is niet zozeer wie er gelijk heeft in dit conflict, maar hoe onze leiders beslissingen nemen.
Laten we proberen te kijken naar de wortels van het conflict. Het begint met degenen die de afgelopen acht jaar hebben gesproken over "separatisten" of "onafhankelijken" in Donbass. Dat is niet waar. De referenda die de twee zelfbenoemde republieken Donetsk en Lugansk in mei 2014 hebben gehouden, waren geen referenda over "onafhankelijkheid" (независимость), zoals sommige gewetenloze journalisten hebben beweerd, maar referenda over "zelfbeschikking" of "autonomie" (самостоятельность). De term "pro-Russisch" suggereert dat Rusland partij was in het conflict, hetgeen niet het geval was, en "Russischtalig" zou eerlijker zijn geweest. Bovendien werden deze referenda gehouden tegen het advies van Vladimir Poetin in.
In feite streefden deze republieken niet naar afscheiding van Oekraïne, maar naar een autonome status die hun het gebruik van de Russische taal als officiële taal garandeerde. Want de eerste wetgevingshandeling van de nieuwe regering die het gevolg was van de omverwerping van president Janoekovitsj was de afschaffing, op 23 februari 2014, van de wet Kivalov-Kolesnitsjenko van 2012, die van het Russisch een officiële taal maakte. Dit is net zoiets als coupplegers die besluiten dat Frans en Italiaans niet langer officiële talen zijn in Zwitserland.
Dit besluit veroorzaakte een storm onder de Russischtalige bevolking. Het resultaat was een felle repressie tegen de Russischtalige regio's (Odessa, Dnepropetrovsk, Charkov, Lugansk en Donetsk), die in februari 2014 begon en leidde tot een militarisering van de situatie en enkele bloedbaden (in Odessa en Mariupol, om de belangrijkste te noemen). Aan het eind van de zomer van 2014 zijn alleen de zelfverklaarde republieken Donetsk en Lugansk overgebleven.
In dit stadium waren de Oekraïense staven te star en vastgeroest in een doctrinaire benadering van de kunst van operaties, en zij waren niet in staat zich aan de vijand op te dringen. Uit een onderzoek van het verloop van de gevechten in de Donbass in 2014-2016 blijkt dat de Oekraïense generale staf systematisch en mechanisch dezelfde operationele patronen toepaste. De door de autonomisten gevoerde oorlog leek echter sterk op wat wij in de Sahel zien : zeer mobiele operaties die met lichte middelen werden uitgevoerd. Met een soepeler en minder doctrinaire aanpak konden de rebellen de inertie van de Oekraïense strijdkrachten uitbuiten om hen herhaaldelijk "in de val te lokken".
In 2014 ben ik bij de NAVO verantwoordelijk voor de strijd tegen de verspreiding van handvuurwapens, en we proberen Russische wapenleveringen aan de rebellen op te sporen om te zien of Moskou hierbij betrokken is. De informatie die wij op dat moment ontvangen is bijna geheel afkomstig van de Poolse inlichtingendienst en "klopt" niet met de informatie van de OVSE: ondanks enkele nogal grove aantijgingen is er geen sprake van leveranties van wapens en militair materieel uit Rusland.
De rebellen zijn bewapend door overlopers van Russischtalige Oekraïense eenheden naar de kant van de rebellen. Naarmate het falen van de Oekraïeners voortduurt, zwellen tank-, artillerie- en luchtafweerbataljons de rangen van de autonomen aan. Dit is wat de Oekraïners ertoe aanzet zich aan de akkoorden van Minsk te committeren.
Maar net na de ondertekening van de Minsk 1-akkoorden lanceert de Oekraïense president Petro Porosjenko een grootschalige antiterroristische operatie (ATO/Антитерористична операція) tegen de Donbass. Bis repetita placent: slecht geadviseerd door NAVO-officieren leden de Oekraïners een verpletterende nederlaag in Debaltsevo die hen dwong zich te verbinden aan de Minsk 2 akkoorden...
Het is van essentieel belang er hier aan te herinneren dat de akkoorden van Minsk 1 (september 2014) en Minsk 2 (februari 2015) niet voorzagen in de afscheiding of onafhankelijkheid van de republieken, maar in hun autonomie binnen het kader van Oekraïne. Degenen die de akkoorden hebben gelezen (er zijn er zeer, zeer, zeer weinig) zullen opmerken dat er voluit in staat dat over de status van de republieken moest worden onderhandeld tussen Kiev en de vertegenwoordigers van de republieken, met het oog op een interne oplossing binnen Oekraïne.
Daarom heeft Rusland sinds 2014 systematisch de uitvoering ervan geëist, terwijl het weigerde partij te zijn bij de onderhandelingen, omdat het een interne aangelegenheid van Oekraïne was. Anderzijds heeft het Westen - onder leiding van Frankrijk - systematisch geprobeerd de akkoorden van Minsk te vervangen door het "Normandië-formaat", dat de Russen en de Oekraïners tegenover elkaar plaatste. Laten we echter niet vergeten dat er vóór 23-24 februari 2022 nooit Russische troepen in de Donbass waren. Bovendien hebben OVSE-waarnemers nooit ook maar het geringste spoor van Russische eenheden in de Donbass waargenomen. Op de door de Washington Post op 3 december 2021 gepubliceerde kaart van de Amerikaanse inlichtingendienst staan bijvoorbeeld geen Russische troepen in de Donbass.
In oktober 2015 bekende Vasyl Hrytsak, directeur van de Oekraïense veiligheidsdienst (SBU), dat in de Donbass slechts 56 Russische strijders waren waargenomen. Dit was vergelijkbaar met de Zwitsers die in de weekends in de jaren negentig in Bosnië gingen vechten of de Fransen die vandaag in Oekraïne gingen vechten.
Het Oekraïense leger was in een deplorabele staat. In oktober 2018, na vier jaar oorlog, verklaarde de hoofdaanklager van het Oekraïense leger, Anatoly Matios, dat Oekraïne in de Donbass 2700 manschappen had verloren: 891 aan ziekte, 318 aan verkeersongevallen, 177 aan andere ongevallen, 175 aan vergiftiging (alcohol, drugs), 172 aan onzorgvuldig hanteren van wapens, 101 aan overtredingen van veiligheidsvoorschriften, 228 aan moord en 615 aan zelfmoord.
In feite wordt het leger ondermijnd door de corruptie van zijn kaders en geniet het niet langer de steun van de bevolking. Volgens een verslag van het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken kwam bij de terugroeping van reservisten in maart/april 2014 70% niet opdagen voor de eerste sessie, 80% voor de tweede, 90% voor de derde en 95% voor de vierde. In oktober/november 2017 is 70% van de dienstplichtigen niet komen opdagen voor de terugroepactie "Herfst 2017". Dit is zonder de zelfmoorden en deserteringen (vaak naar autonomen) mee te tellen, die oplopen tot 30% van de beroepsbevolking in het ATO-gebied. Jonge Oekraïners weigeren te vechten in de Donbass en geven de voorkeur aan emigratie, wat ook, althans gedeeltelijk, het demografische tekort van het land verklaart.
Het Oekraïense ministerie van Defensie wendde zich vervolgens tot de NAVO voor hulp bij het "aantrekkelijker" maken van zijn strijdkrachten. Nadat ik reeds aan soortgelijke projecten binnen de Verenigde Naties had meegewerkt, werd ik door de NAVO gevraagd deel te nemen aan een programma om het imago van de Oekraïense strijdkrachten te herstellen. Maar dit is een langdurig proces en de Oekraïners willen snel handelen.
Om het gebrek aan soldaten te compenseren, nam de Oekraïense regering haar toevlucht tot paramilitaire milities. Zij bestaan hoofdzakelijk uit buitenlandse huurlingen, vaak extreem-rechtse militanten. In 2020 maken zij ongeveer 40% uit van de Oekraïense strijdkrachten en tellen zij volgens Reuters ongeveer 102.000 man. Zij worden bewapend, gefinancierd en opgeleid door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Canada en Frankrijk. Er zijn meer dan 19 nationaliteiten - waaronder Zwitsers.
Westerse landen hebben dus duidelijk extreem-rechtse Oekraïense milities in het leven geroepen en gesteund. In oktober 2021 luidde de Jerusalem Post de noodklok door het Centuria-project aan de kaak te stellen. Deze milities opereren sinds 2014 in de Donbass, met steun van het Westen. Ook al kan over de term "nazi" worden gediscussieerd, feit blijft dat deze milities gewelddadig zijn, een misselijkmakende ideologie uitdragen en virulent antisemitisch zijn. Hun antisemitisme is meer cultureel dan politiek, en daarom is de term "nazi" niet echt op zijn plaats. Hun haat tegen de Jood komt voort uit de grote hongersnoden van de jaren twintig en dertig in Oekraïne, die het gevolg waren van Stalins confiscatie van oogsten om de modernisering van het Rode Leger te financieren. Deze genocide - in Oekraïne bekend als de Holodomor - werd uitgevoerd door de NKVD (de voorloper van de KGB), waarvan de hogere echelons van de leiding hoofdzakelijk uit Joden bestonden. Dit is de reden waarom Oekraïense extremisten vandaag Israël vragen zich te verontschuldigen voor de misdaden van het communisme, zoals de Jerusalem Post opmerkt. Dit is heel wat anders dan Vladimir Poetin's "herschrijven van de geschiedenis".
Deze milities, die voortkomen uit de extreem-rechtse groepen die in 2014 de Euromaidan-revolutie leidden, bestaan uit fanatieke en wrede individuen. Het bekendste regiment is het Azov Regiment, waarvan het embleem doet denken aan de 2e SS Das Reich Panzer Division, die in Oekraïne vereerd wordt voor de bevrijding van Charkov van de Sovjets in 1943, alvorens in 1944 in Frankrijk het bloedbad van Oradour-sur-Glane aan te richten.
Een van de bekende figuren van het Azov Regiment was de oppositieleider Roman Protassevitsj, die in 2021 door de Wit-Russische autoriteiten werd gearresteerd in verband met de RyanAir FR4978-affaire. Op 23 mei 2021 was er sprake van het opzettelijk kapen van een lijnvliegtuig door een MiG-29 - uiteraard met toestemming van Poetin - om Protassevitsj te arresteren, hoewel de toen beschikbare informatie dit scenario in het geheel niet bevestigde.
Maar dan moet wel worden aangetoond dat president Loekasjenko een misdadiger is en Protassevitsj een democratielievende "journalist". Een tamelijk stichtelijk onderzoek dat in 2020 door een Amerikaanse NGO is verricht, heeft echter de extreem-rechtse militante activiteiten van Protassevitch aan het licht gebracht. Westerse samenzweringstheoretici gingen vervolgens aan de slag en gewetenloze media "prepareerden" zijn biografie. Ten slotte wordt in januari 2022 het ICAO-rapport gepubliceerd, waaruit blijkt dat Wit-Rusland ondanks enkele procedurefouten volgens de geldende regels heeft gehandeld en dat de MiG-29 15 minuten nadat de RyanAir-piloot had besloten in Minsk te landen, is opgestegen. Dus geen Wit-Russisch complot en nog minder met Poetin. Ah!... Nog een detail: Protassevitch, wreed gemarteld door de Wit-Russische politie, is nu vrij. Wie met hem wil corresponderen, kan terecht op zijn Twitter-account.
De kwalificatie "nazi" of "neonazi" die aan Oekraïense paramilitairen wordt gegeven, wordt beschouwd als Russische propaganda. Misschien, maar dit is niet de mening van de Times of Israel, het Simon Wiesenthal Center of het West Point Academy's Center for Counterterrorism. Maar dat blijft discutabel, want in 2014 leek het tijdschrift Newsweek hen meer in verband te brengen met... de Islamitische Staat. Kies maar uit!
Dus steunt en blijft het Westen milities bewapenen die zich sinds 2014 schuldig hebben gemaakt aan talloze misdaden tegen de burgerbevolking: verkrachtingen, martelingen en moordpartijen. Maar terwijl de Zwitserse regering heel snel sancties tegen Rusland heeft genomen, heeft zij er geen genomen tegen Oekraïne, dat sinds 2014 zijn eigen bevolking afslacht. De verdedigers van de mensenrechten in Oekraïne veroordelen de acties van deze groepen reeds lang, maar worden niet gevolgd door onze regeringen. Want in werkelijkheid proberen we Oekraïne niet te helpen, maar Rusland te bestrijden.
De integratie van deze paramilitaire troepen in de Nationale Garde ging helemaal niet gepaard met een "denazificatie", zoals sommigen beweren. Onder de vele voorbeelden is het insigne van het Azov Regiment stichtelijk:
In 2022, heel schematisch, worden de Oekraïense strijdkrachten die tegen het Russische offensief vechten, verwoord als:
Leger, ondergeschikt aan het ministerie van Defensie: het is onderverdeeld in 3 legerkorpsen en samengesteld uit manoeuvre-formaties (tanks, zware artillerie, raketten, enz.).
Nationale Garde, die afhankelijk is van het ministerie van Binnenlandse Zaken en georganiseerd is in 5 territoriale commando's.
De Nationale Garde is dus een territoriale verdedigingsmacht die geen deel uitmaakt van het Oekraïense leger. Het omvat paramilitaire milities, de zogenaamde "vrijwilligersbataljons" (добровольчі батальйоні), ook bekend onder de veelzeggende naam "represaillebataljons", samengesteld uit infanterie. Zij zijn voornamelijk opgeleid voor stedelijke gevechten en verdedigen nu steden als Charkov, Mariupol, Odessa, Kiev, enz.
Deel twee: de oorlog
Als voormalig hoofd van de strijdkrachten van het Warschaupact in de Zwitserse strategische inlichtingendienst stel ik met droefheid - maar niet verwondering - vast dat onze diensten niet langer in staat zijn de militaire situatie in Oekraïne te begrijpen. De zelfbenoemde "deskundigen" die op onze schermen paraderen, geven onvermoeibaar dezelfde informatie door, gemoduleerd door de bewering dat Rusland - en Vladimir Poetin - irrationeel is. Laten we een stapje terug doen.
Het uitbreken van de oorlog
Sinds november 2021 dreigen de Amerikanen voortdurend met een Russische invasie in Oekraïne. De Oekraïners lijken deze mening echter niet te delen. Waarom niet?
Je moet teruggaan naar 24 maart 2021. Op die dag vaardigde Volodymyr Zelensky een decreet uit voor de herovering van de Krim en begon zijn troepen in te zetten in het zuiden van het land. Terzelfder tijd werden verscheidene NAVO-oefeningen gehouden tussen de Zwarte Zee en de Baltische Zee, die gepaard gingen met een aanzienlijke toename van de verkenningsvluchten langs de Russische grens. Rusland heeft vervolgens een aantal oefeningen gehouden om de operationele paraatheid van zijn troepen te testen en te laten zien dat het de situatie in de gaten houdt.
Het wordt rustig tot oktober-november met het einde van de ZAPAD 21-oefeningen, waarvan de troepenbewegingen worden geïnterpreteerd als een versterking voor een offensief tegen Oekraïne. Maar zelfs de Oekraïense autoriteiten weerleggen het idee van Russische voorbereidingen voor een oorlog en Oleksiy Reznikov, de Oekraïense minister van Defensie, verklaart dat er aan zijn grens sinds het voorjaar geen verandering is opgetreden.
In strijd met de akkoorden van Minsk voert Oekraïne in Donbass luchtoperaties uit met drones, waaronder ten minste één aanval op een brandstofdepot in Donetsk in oktober 2021. De Amerikaanse pers pikt dit op, maar de Europeanen niet en niemand veroordeelt deze schendingen.
In februari 2022 komen de gebeurtenissen in een stroomversnelling. Op 7 februari heeft Emmanuel Macron tijdens zijn bezoek aan Moskou tegenover Vladimir Poetin zijn gehechtheid aan de akkoorden van Minsk bevestigd, een verbintenis die hij de volgende dag aan het eind van zijn ontmoeting met Volodymyr Zelensky heeft herhaald. Maar op 11 februari eindigde de vergadering van de politieke adviseurs van de leiders van het "Normandische formaat" in Berlijn, na negen uur werk, zonder enig concreet resultaat: de Oekraïners weigerden nog steeds de akkoorden van Minsk toe te passen, blijkbaar onder druk van de Verenigde Staten. Vladimir Poetin merkte op dat Macron loze beloften had gedaan en dat het Westen niet bereid was om de afspraken te handhaven, zoals het al acht jaar doet.
De Oekraïense voorbereidingen in de contactzone gaan door. Het Russische parlement werd gealarmeerd en verzocht Vladimir Poetin op 15 februari de onafhankelijkheid van de republieken te erkennen, wat hij weigerde.
Op 17 februari kondigt president Joe Biden aan dat Rusland Oekraïne in de komende dagen zal aanvallen. Hoe weet hij dit? Maar sinds de 16e zijn de artilleriebeschietingen op de bevolking van Donbass dramatisch toegenomen, zoals blijkt uit de dagelijkse rapporten van de OVSE-waarnemers. Uiteraard hebben noch de media, noch de Europese Unie, noch de NAVO, noch enige westerse regering gereageerd of ingegrepen. Later zal gezegd worden dat dit Russische desinformatie is. Het lijkt er zelfs op dat de Europese Unie en sommige landen de afslachting van de Donbass-bevolking opzettelijk verborgen hebben gehouden, in de wetenschap dat dit een Russische interventie zou uitlokken.
Tegelijkertijd zijn er berichten over sabotage in de Donbass. Op 18 januari hebben Donbass-strijders saboteurs onderschept die met Westerse en Poolse uitrusting chemische incidenten in Gorlivka wilden veroorzaken. Het zou kunnen gaan om CIA-huurlingen, geleid of "geadviseerd" door de Amerikanen en samengesteld uit Oekraïense of Europese strijders, voor het uitvoeren van sabotageacties in de Donbass-republieken.
In feite wist Joe Biden al op 16 februari dat de Oekraïners waren begonnen met het beschieten van de burgerbevolking van Donbass, waardoor Vladimir Poetin in een moeilijke positie werd gebracht: Donbass militair helpen en een internationaal probleem creëren of toekijken hoe de Russischtalige bevolking van Donbass wordt verpletterd.
Als hij besluit in te grijpen, kan Vladimir Poetin zich beroepen op de internationale verplichting van "Responsibility To Protect" (R2P). Maar hij weet dat de interventie, ongeacht de aard of de omvang ervan, een regen van sancties teweeg zal brengen. Of haar interventie nu beperkt blijft tot de Donbass of verder gaat om het Westen onder druk te zetten voor de status van Oekraïne, de te betalen prijs zal dezelfde zijn. Dit is wat hij in zijn toespraak van 21 februari heeft verklaard.
Op die dag ging hij in op het verzoek van de Doema en erkende hij de onafhankelijkheid van de twee Donbass-republieken, waarmee hij tegelijkertijd vriendschaps- en bijstandsverdragen ondertekende.
Het Oekraïense artilleriebombardement op de bevolking van de Donbass ging door en op 23 februari verzochten de twee republieken om Russische militaire bijstand. Op 24 februari heeft Vladimir Poetin zich beroepen op artikel 51 van het Handvest van de Verenigde Naties, dat voorziet in wederzijdse militaire bijstand in het kader van een defensieve alliantie.
Om de Russische interventie in de ogen van het publiek volstrekt illegaal te maken, verzwijgen wij opzettelijk het feit dat de oorlog feitelijk op 16 februari is begonnen. Het Oekraïense leger bereidde zich al in 2021 voor op een aanval op de Donbass, zoals sommige Russische en Europese inlichtingendiensten wisten... Juristen zullen oordelen.
In zijn toespraak van 24 februari verklaarde Vladimir Poetin de twee doelstellingen van zijn operatie: "demilitariseren" en "denazificeren" van Oekraïne. Het gaat er dus niet om Oekraïne over te nemen, en vermoedelijk zelfs niet om het te bezetten en zeker niet om het te vernietigen.
Vanaf dat moment is ons zicht op het verloop van de operatie beperkt: de Russen hebben een uitstekende beveiliging van de operaties (OPSEC) en de details van hun planning zijn niet bekend. Maar het verloop van de operatie laat al snel toe te begrijpen hoe de strategische doelstellingen in operationele termen werden vertaald.
Demilitarisatie:
vernietiging op de grond van de Oekraïense luchtvaart, luchtverdedigingssystemen en verkenningstoestellen ;
neutralisering van de commando- en inlichtingenstructuren (C3I), alsmede van de voornaamste logistieke routes in de diepte van het grondgebied ;
omsingeling van het grootste deel van het Oekraïense leger in het zuidoosten van het land.
Denazificatie :
- vernietiging of neutralisatie van de vrijwillige bataljons die actief zijn in de steden Odessa, Charkov en Mariupol, alsmede in verschillende faciliteiten op het grondgebied.
Demilitarisatie
Het Russische offensief werd op een zeer 'klassieke' manier uitgevoerd. Aanvankelijk - zoals de Israëli's in 1967 hadden gedaan - met de vernietiging van de luchtmacht op de grond in de allereerste uren. Vervolgens waren wij getuige van een gelijktijdige opmars op verschillende assen volgens het principe van "stromend water" : wij rukten overal op waar de weerstand zwak was en lieten de steden (zeer vraatzuchtig in troepen) voor later. In het noorden werd de centrale van Tsjernobyl onmiddellijk bezet om sabotage te voorkomen. De beelden van Oekraïense en Russische soldaten die samen de fabriek bewaken zijn natuurlijk niet te zien...
Het idee dat Rusland probeert Kiev, de hoofdstad, over te nemen om Zelenski uit te schakelen, komt typisch uit het Westen: dit is wat zij deden in Afghanistan, Irak, Libië en wat zij wilden doen in Syrië met de hulp van de Islamitische Staat. Maar Vladimir Poetin was nooit van plan om Zelensky neer te schieten of omver te werpen. In plaats daarvan probeert Rusland hem aan de macht te houden door hem te dwingen te onderhandelen door Kiev te omsingelen. Hij had tot dusver geweigerd de akkoorden van Minsk uit te voeren, maar nu willen de Russen de neutraliteit van Oekraïne verkrijgen.
Veel westerse commentatoren waren verbaasd dat de Russen bleven streven naar een oplossing via onderhandelingen terwijl zij militaire operaties uitvoerden. De verklaring ligt in de Russische strategische opvatting, sinds het Sovjettijdperk. Voor het Westen begint de oorlog wanneer de politiek eindigt. Maar de Russische benadering volgt een Clausewitziaanse inspiratie: oorlog is de continuïteit van politiek en men kan vloeiend van het ene naar het andere overgaan, zelfs tijdens de strijd. Dit creëert druk op de tegenstander en zet hem aan tot onderhandelen.
Vanuit operationeel oogpunt was het Russische offensief een voorbeeld van zijn soort: in zes dagen veroverden de Russen een gebied zo groot als het Verenigd Koninkrijk, met een opmarssnelheid die groter was dan wat de Wehrmacht in 1940 had bereikt.
Het grootste deel van het Oekraïense leger is in het zuiden van het land ingezet ter voorbereiding van een grote operatie tegen de Donbass. Daarom konden de Russische troepen het vanaf begin maart omsingelen in de "ketel" tussen Slavyansk, Kramatorsk en Severodonetsk, met een duw vanuit het oosten via Charkov en een andere vanuit het zuiden vanuit de Krim. Troepen uit de republieken Donetsk (DPR) en Lugansk (LPR) vullen de Russische troepen aan met een opmars vanuit het oosten.
In dit stadium verscherpen de Russische troepen langzaam hun greep, maar staan niet langer onder tijdsdruk. Hun demilitariseringsdoelstelling is bijna voltooid en de resterende Oekraïense strijdkrachten hebben geen operationele en strategische commandostructuur meer.
De "vertraging" die onze "deskundigen" toeschrijven aan een slechte logistiek is slechts het gevolg van het feit dat zij hun doelstellingen hebben bereikt. Rusland lijkt niet te willen overgaan tot een bezetting van het gehele Oekraïense grondgebied. In feite lijkt het erop dat Rusland zijn opmars wil beperken tot de taalgrens van het land.
Onze media spreken over willekeurige bombardementen op burgers, vooral in Charkov, en Dantean-beelden worden in een loop uitgezonden. Maar Gonzalo Lira, een Latijns-Amerikaan die daar woont, laat ons op 10 maart en op 11 maart een rustige stad zien. Het is waar dat het een grote stad is en dat we niet alles kunnen zien, maar dit lijkt erop te wijzen dat we ons niet in de totale oorlog bevinden die we voortdurend op onze schermen voorgeschoteld krijgen.
De Donbass-republieken hebben hun eigen grondgebied "bevrijd" en vechten in de stad Mariupol.
Denazificatie
In steden als Charkov, Mariupol en Odessa wordt de verdediging gevoerd door paramilitaire milities. Zij weten dat het doel van de "denazificatie" in de eerste plaats tegen hen is gericht.
Voor een aanvaller in een verstedelijkt gebied zijn burgers een probleem. Daarom tracht Rusland humanitaire corridors te creëren om de steden van burgers te ontdoen en alleen de milities over te laten om ze gemakkelijker te bestrijden.
Omgekeerd trachten deze milities de burgers in de steden te houden om het Russische leger ervan te weerhouden daar te vechten. Daarom aarzelen zij om deze corridors in te voeren en doen zij alles om ervoor te zorgen dat de Russische inspanningen vergeefs zijn: zij kunnen de burgerbevolking als "menselijk schild" gebruiken. Video's waarop te zien is hoe burgers Mariupol proberen te verlaten en in elkaar worden geslagen door strijders van het Azov-regiment, worden hier uiteraard zorgvuldig gecensureerd.
Op Facebook werd de Azov-groep in dezelfde categorie ingedeeld als Islamitische Staat en onderworpen aan het "beleid inzake gevaarlijke personen en organisaties" van het platform. Daarom was het verboden het te verheerlijken en werden "berichten" die er gunstig tegenover stonden systematisch verboden. Maar op 24 februari wijzigde Facebook zijn beleid en stond het berichten toe die gunstig waren voor de milities. In dezelfde geest heeft het platform in maart toestemming gegeven voor oproepen tot moord op Russische soldaten en leiders in voormalige Oost-Europese landen. Tot zover de waarden die onze leiders inspireren, zoals we zullen zien.
Onze media propageren een romantisch beeld van volksverzet. Het is dit beeld dat de Europese Unie ertoe heeft gebracht de distributie van wapens onder de burgerbevolking te financieren. Dit is een criminele daad. In mijn hoedanigheid van hoofd van de doctrine voor vredeshandhaving bij de VN, heb ik gewerkt aan de kwestie van de bescherming van burgers. Wij hebben geconstateerd dat geweld tegen burgers in zeer specifieke contexten plaatsvond. In het bijzonder, waar er veel wapentuig is en geen commandostructuren.
Deze commandostructuren vormen de essentie van legers: hun functie is het gebruik van geweld naar een doel te kanaliseren. Door burgers lukraak te bewapenen, zoals nu het geval is, maakt de EU hen tot strijders, met alle gevolgen van dien: potentiële doelwitten. Bovendien leidt de verdeling van wapens zonder bevel, zonder operationele doelstellingen, onvermijdelijk tot afrekeningen, banditisme en acties die meer dodelijk dan doeltreffend zijn. Oorlog wordt een emotionele aangelegenheid. Kracht wordt geweld. Dit is wat er van 11 tot 13 augustus 2011 is gebeurd in Tawarga (Libië), waar 30.000 zwarte Afrikanen zijn afgeslacht met wapens die (illegaal) door Frankrijk zijn geparachuteerd. Het Britse Royal Institute for Strategic Studies (RUSI) ziet overigens geen toegevoegde waarde in deze wapenleveranties.
Bovendien loopt men, door wapens te leveren aan een land in oorlog, het risico als oorlogvoerende partij te worden beschouwd. De Russische aanvallen op 13 maart 2022 op de Mykolajev-vliegbasis volgden op Russische waarschuwingen dat wapentransporten als vijandige doelen zouden worden behandeld.
De EU herhaalt de rampzalige ervaring van het Derde Rijk in de laatste uren van de Slag om Berlijn. Oorlog moet aan het leger worden overgelaten en als één partij heeft verloren, moet dat worden toegegeven. En als er verzet moet zijn, moet het geleid en gestructureerd worden. Maar wij doen precies het tegenovergestelde: wij pushen burgers om te gaan vechten en tegelijkertijd staat Facebook oproepen tot moord op Russische soldaten en leiders toe. Tot zover de waarden die ons inspireren.
Sommige inlichtingendiensten zien dit onverantwoorde besluit als een manier om de Oekraïense bevolking als kanonnenvoer te gebruiken in de strijd tegen het Rusland van Vladimir Poetin. Dit soort moorddadige beslissingen had men moeten overlaten aan de collega's van Ursula von der Leyen's grootvader. Het zou beter zijn geweest onderhandelingen aan te knopen en aldus garanties voor de burgerbevolking te verkrijgen dan olie op het vuur te gooien. Het is makkelijk om strijdlustig te zijn met het bloed van anderen...
De kraamkliniek in Mariupol
Het is belangrijk van tevoren te begrijpen dat het niet het Oekraïense leger is dat Marioupol verdedigt, maar de Azov-militie, die bestaat uit buitenlandse huurlingen.
In haar samenvatting van de situatie op 7 maart 2022 zegt de Russische VN-missie in New York: "Bewoners melden dat Oekraïense strijdkrachten personeel uit het geboorteziekenhuis nr. 1 van de stad Mariupol hebben verwijderd en een schietpost binnen de faciliteit hebben opgezet".
Op 8 maart publiceerde de onafhankelijke Russische media Lenta.ru de getuigenissen van burgers uit Mariupol die verklaarden dat de Azov-militie de kraamkliniek had overgenomen en de burgerbewoners onder schot had verjaagd. Zij bevestigen daarmee de verklaringen van de Russische ambassadeur van enkele uren eerder.
Het ziekenhuis in Mariupol neemt een dominante positie in, perfect geschikt voor de installatie van anti-tank wapens en voor observatie. Op 9 maart sloegen Russische troepen het gebouw in. Volgens CNN raakten 17 mensen gewond, maar de beelden tonen geen slachtoffers op het terrein en er is geen bewijs dat de genoemde slachtoffers verband houden met deze aanval. Er wordt gesproken over kinderen, maar in werkelijkheid is er niets. Dit kan waar zijn, maar het kan ook niet waar zijn... Dit weerhoudt de EU-leiders er niet van het als een oorlogsmisdaad te zien... Waardoor Zelensky kan oproepen tot een no-fly zone boven Oekraïne...
In werkelijkheid weten we niet precies wat er gebeurd is. Maar de opeenvolging van gebeurtenissen lijkt te bevestigen dat de Russische troepen een positie van het Azov-regiment hebben getroffen en dat de kraamafdeling toen vrij was van burgers.
Het probleem is dat de paramilitaire milities die de steden verdedigen, door de internationale gemeenschap worden aangemoedigd om de oorlogsgewoonten niet te eerbiedigen. Het lijkt erop dat de Oekraïners het scenario hebben nagespeeld van de kraamkliniek in Koeweit-Stad in 1990, die volledig in scène was gezet door de firma Hill & Knowlton voor 10,7 miljoen dollar om de VN-Veiligheidsraad ervan te overtuigen in Irak in te grijpen voor Operatie Desert Shield/ Storm.
Westerse politici hebben acht jaar lang civiele aanvallen in de Donbass aanvaard, zonder sancties tegen de Oekraïense regering uit te vaardigen. Wij zijn allang in een dynamiek beland waarin westerse politici ermee hebben ingestemd het internationale recht op te offeren aan hun doel Rusland te verzwakken.
Deel drie: conclusies
Als ex-inlichtingendeskundige is het eerste wat mij opvalt de totale afwezigheid van de westerse inlichtingendiensten bij de weergave van de situatie in het afgelopen jaar. In Zwitserland zijn de diensten bekritiseerd omdat zij geen juist beeld van de situatie hebben gegeven. In feite lijkt het erop dat in de hele Westerse wereld de diensten zijn overrompeld door de politici. Het probleem is dat het de politici zijn die beslissen: de beste inlichtingendienst ter wereld is nutteloos als de besluitvormer niet luistert. Dat is wat er in deze crisis is gebeurd.
Maar terwijl sommige inlichtingendiensten een zeer accuraat en rationeel beeld van de situatie hadden, hadden andere duidelijk hetzelfde beeld als dat wat door onze media werd gepropageerd. In deze crisis hebben de diensten van de landen van het "nieuwe Europa" een belangrijke rol gespeeld. Het probleem is dat ik uit ervaring heb ondervonden dat zij uiterst slecht zijn in analyse: doctrinaire, zij missen de intellectuele en politieke onafhankelijkheid om een situatie met een militaire "kwaliteit" te beoordelen. Het is beter hen als vijanden te hebben dan als vrienden.
Ten tweede lijkt het erop dat in sommige Europese landen politici hun diensten opzettelijk hebben genegeerd om ideologisch op de situatie in te spelen. Daarom is deze crisis vanaf het begin irrationeel geweest. Er zij op gewezen dat alle documenten die tijdens deze crisis aan het publiek zijn voorgelegd, door politici zijn gepresenteerd op basis van commerciële bronnen...
Sommige westerse politici wilden duidelijk dat er een conflict zou komen. In de Verenigde Staten waren de aanvalsscenario's die Anthony Blinken aan de Veiligheidsraad voorlegde, het geesteskind van een Tiger Team dat voor hem werkte: hij deed precies wat Donald Rumsfeld in 2002 deed, namelijk de CIA en andere inlichtingendiensten "omzeilen" die veel minder assertief waren over Iraakse chemische wapens.
De dramatische ontwikkelingen waarvan wij thans getuige zijn, hebben oorzaken die wij kenden, maar weigerden te zien:
strategisch, de uitbreiding van de NAVO (die we hier niet hebben behandeld);
politiek gezien, de westerse weigering om de akkoorden van Minsk uit te voeren;
en operationeel, de voortdurende en herhaalde aanvallen op de burgerbevolking van de Donbass gedurende de afgelopen jaren en de dramatische toename eind februari 2022.
Met andere woorden, wij kunnen de Russische aanval natuurlijk betreuren en veroordelen. Maar WIJ (d.w.z. de VS, Frankrijk en de EU voorop) hebben de voorwaarden geschapen voor het uitbreken van een conflict. Wij tonen medeleven met het Oekraïense volk en de twee miljoen vluchtelingen. Dat is prima. Maar als we een greintje medeleven hadden gehad met hetzelfde aantal vluchtelingen van de Oekraïense bevolking van de Donbass die door hun eigen regering zijn afgeslacht en acht jaar lang in Rusland zijn opgehoopt, zou dit alles waarschijnlijk niet zijn gebeurd.
Of de term "genocide" van toepassing is op de mishandelingen waarvan de bevolking van Donbass het slachtoffer is, is een open vraag. De term wordt gewoonlijk gereserveerd voor gevallen van grotere omvang (Holocaust, enz.), maar de definitie in het Verdrag inzake Genocide is waarschijnlijk ruim genoeg om van toepassing te zijn. Rechtsgeleerden zullen dit waarderen.
Het is duidelijk dat dit conflict ons tot hysterie heeft gebracht. Sancties lijken het instrument bij uitstek te zijn geworden van ons buitenlands beleid. Indien wij erop hadden aangedrongen dat Oekraïne zich zou houden aan de akkoorden van Minsk, waarover wij hadden onderhandeld en die wij hadden onderschreven, zou dit alles niet zijn gebeurd. De veroordeling van Vladimir Poetin is ook de onze. Het heeft geen zin om achteraf te zeuren, we hadden eerder moeten handelen. Maar noch Emmanuel Macron (als borg en lid van de VN-Veiligheidsraad), noch Olaf Scholz, noch Volodymyr Zelensky zijn hun verbintenissen nagekomen. Uiteindelijk is de echte nederlaag die van hen die geen woord hebben.
De Europese Unie was niet in staat de uitvoering van de akkoorden van Minsk te bevorderen, integendeel, zij heeft niet gereageerd toen Oekraïne zijn eigen bevolking in de Donbass bombardeerde. Als dat was gebeurd, had Vladimir Poetin niet hoeven te reageren. Afwezig in de diplomatieke fase, onderscheidde de EU zich door het conflict aan te wakkeren. Op 27 februari heeft de Oekraïense regering ermee ingestemd onderhandelingen met Rusland te beginnen. Maar een paar uur later stemde de Europese Unie voor een budget van 450 miljoen euro om wapens te leveren aan Oekraïne, wat olie op het vuur gooide. Vanaf dat moment vinden de Oekraïners dat ze geen overeenkomst hoeven te bereiken. Het verzet van de Azov-militie in Mariupol zal zelfs een bewapeningsimpuls van 500 miljoen euro uitlokken.
In Oekraïne worden, met de zegen van de westerse landen, de voorstanders van een onderhandeling geëlimineerd. Dit is het geval met Denis Kireyev, een van de Oekraïense onderhandelaars, die op 5 maart door de Oekraïense geheime dienst (SBU) werd vermoord omdat hij Rusland te gunstig gezind was en als een verrader werd beschouwd. Hetzelfde lot trof Dmitry Demyanenko, voormalig plaatsvervangend hoofd van het hoofddirectoraat van de SBU voor Kiev en de regio, die op 10 maart werd vermoord omdat hij te welwillend stond tegenover een overeenkomst met Rusland: hij werd neergeschoten door de Mirotvorets ("vredestichters") militie. Deze militie is verbonden met de website Mirotvorets, die een lijst bevat van de "vijanden van Oekraïne", met hun persoonsgegevens, adressen en telefoonnummers, zodat zij kunnen worden lastiggevallen of zelfs geëlimineerd; een praktijk die in veel landen strafbaar is, maar niet in Oekraïne. De VN en enkele Europese landen hebben de sluiting ervan geëist... maar de Rada weigerde.
Uiteindelijk zal de prijs hoog zijn, maar Vladimir Poetin zal waarschijnlijk de doelstellingen bereiken die hij zich had gesteld. Zijn banden met Peking zijn verstevigd. China werpt zich op als bemiddelaar in het conflict, terwijl Zwitserland op de lijst van vijanden van Rusland komt. De Amerikanen moeten Venezuela en Iran om olie vragen om uit de energie-impasse te geraken waarin zij zichzelf hebben gebracht: Juan Guaido verlaat voorgoed het toneel en de VS moeten jammerlijk terugkrabbelen van de sancties die aan hun vijanden zijn opgelegd.
Westerse ministers die de Russische economie willen laten instorten en het Russische volk willen laten lijden, of zelfs oproepen tot de moord op Poetin, laten zien (ook al hebben zij de vorm van hun woorden gedeeltelijk teruggedraaid, maar niet de inhoud!) dat onze leiders niet beter zijn dan degenen die wij haten. Het sanctioneren van Russische atleten in de Para-Olympische Spelen of Russische artiesten heeft niets te maken met het bestrijden van Poetin.
Wij erkennen dus dat Rusland een democratie is, omdat wij vinden dat het Russische volk verantwoordelijk is voor de oorlog. Als dat niet het geval is, waarom straffen wij dan een hele bevolking voor de schuld van één persoon? Laten we niet vergeten dat collectieve bestraffing verboden is volgens de Conventies van Genève...
De les die we uit dit conflict moeten trekken is ons gevoel van variabele geometrie menselijkheid. Als we zoveel om vrede en Oekraïne gaven, waarom hebben we het dan niet meer aangemoedigd om de akkoorden na te leven die het had ondertekend en die de leden van de Veiligheidsraad hadden goedgekeurd?
De integriteit van de media wordt afgemeten aan hun bereidheid om te werken binnen de voorwaarden van het Handvest van München. Zij waren er tijdens de Covid-crisis in geslaagd haat tegen de Chinezen te propageren en hun gepolariseerde boodschap heeft hetzelfde effect tegen de Russen. De journalistiek ontdoet zich steeds meer van professionaliteit en wordt militant...
Zoals Goethe zei: "Hoe groter het licht, hoe donkerder de schaduw". Hoe meer de sancties tegen Rusland buiten proporties worden opgeblazen, hoe meer de gevallen waarin wij niets hebben gedaan ons racisme en onze dienstbaarheid in de verf zetten. Waarom hebben westerse politici acht jaar lang niet gereageerd op de aanvallen op de burgerbevolking van Donbass?
Want wat maakt het conflict in Oekraïne uiteindelijk schuldiger dan de oorlog in Irak, Afghanistan of Libië? Welke sancties hebben wij getroffen tegen degenen die de internationale gemeenschap opzettelijk hebben voorgelogen om onrechtvaardige, ongerechtvaardigde, niet te rechtvaardigen en moorddadige oorlogen te voeren? Hebben wij getracht "het Amerikaanse volk te laten lijden" omdat het ons heeft voorgelogen (want het is een democratie!) vóór de oorlog in Irak? Hebben we ook maar één sanctie getroffen tegen de landen, bedrijven of politici die wapens leveren aan het conflict in Jemen, dat wordt beschouwd als de "ergste humanitaire ramp in de wereld"? Hebben wij sancties opgelegd aan de landen van de Europese Unie die op hun grondgebied de meest abjecte folterpraktijken toepassen ten voordele van de Verenigde Staten?
De vraag stellen is hem beantwoorden... en het antwoord is niet glorieus.
Jacques Baud is oud-kolonel van de Generale Staf, oud-lid van de Zwitserse strategische inlichtingendienst, specialist in Oost-Europa. Hij werd opgeleid in de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten. Hij was hoofd doctrine van de vredesoperaties van de Verenigde Naties. Als VN-deskundige op het gebied van de rechtsstaat en veiligheidsinstellingen heeft hij de eerste multidimensionale VN-inlichtingeneenheid in Sudan ontworpen en geleid. Hij heeft gewerkt voor de Afrikaanse Unie en was gedurende 5 jaar bij de NAVO verantwoordelijk voor de strijd tegen de proliferatie van handvuurwapens. Hij was betrokken bij besprekingen met de hoogste Russische militaire en inlichtingenfunctionarissen vlak na de val van de USSR. Binnen de NAVO volgde hij de Oekraïense crisis van 2014, en nam hij later deel aan hulpprogramma's voor Oekraïne. Hij is de auteur van verschillende boeken over inlichtingen, oorlog en terrorisme, met name Le Détournement (SIGEST), Gouverner par les fake news, L'affaire Navalny, en Poutine, maître du jeu? (Max Milo).
