Yoram Stein 20

Alleen al het leven zelf maakt de blanke Europeaan schuldig aan van alles, aan de verwoesting van de natuur, aan de uitbuiting van de Derde Wereld en zelfs aan het verleden. Niet aan de geschiedenis zelf, want veruit het overgrote deel daarvan gebeurde voor wij er waren, maar wel schuldig aan de wijze waarop die geschiedenis zeker ook in Nederland wordt voorgesteld. De verkrachting ervan, het schampen, het moedwillig verzwijgen van datgene wat niet strookt met het positieve zelfbeeld. Want de blanke Europeaan is schuldig aan de grote stilte die vijf eeuwen Holocaust van de Indianen, de Afrikanen en de Joden.

Ik stel dit met nadruk omdat ik de afgelopen dagen over de gecompliceerde Yoram Stein heb geschreven, niet in een poging om zijn persoonlijke integriteit aan te tasten of zijn menselijke waardigheid, maar omdat hij zo illustrerend is voor een bepaalde stoornis en omdat hij op die manier de blanke Europeaan en dus ook Nederlander confronteert met zijn/haar eigen onverwerkte verleden. Door Stein's onvermogen om de werkelijkheid te accepteren ziet de Nederlander zich geplaatst voor zijn/haar eigen lafheid.

Het is Imre Kertez die in De verbannen taal het zo stelt:

Het is een feit dat in deze eeuw alles ontmaskerd is: alles heeft minstens eenmaal zijn ware gezicht laten zien, alles is echter geworden. De militair werd tot beroepsmoordenaar, de politiek tot misdaad, het kapitaal tot mensenvernietigingsindustrie compleet met lijkverbrandingsovens, de wet tot spelregels van het vuile spel, de wereldvrijheid tot gevangenis van de volkeren, het antisemitisme tot Auschwitz, het nationale gevoel tot genocide. Overal schijnt de ware intentie doorheen, alle idealen van onze eeuw zijn doordrenkt van geweld en destructiviteit. En: 'een van de belangrijkste kenmerken van de geschiedenis van de twintigste eeuw [is] dat zij de persoon en de persoonlijkheid volkomen wegvaagt.' En: 'Het is inmiddels duidelijk: het overleven is geen persoonlijk probleem van de overlevenden, de lange, donkere schaduw van de Holocaust ligt over de hele beschaving waarin hij is gebeurd, en die beschaving moet verder leven met het gewicht en de gevolgen van het gebeurde, om er naderhand aan toe te voegen dat 'u van mij [moet] aannemen dat de historische misdaden van deze eeuw in niet geringe mate het gevolg zijn van extreme abstractie, van de bijna ziekelijke woede van het denken en het daarmee gepaard gaande totale gebrek aan verbeelding.'

Inderdaad, 'de lange, donkere schaduw van de Holocaust ligt over de hele beschaving waarin hij is gebeurd,' en desondanks handelt de blanke Europaan alsof dit allemaal tot het verleden behoort en alsof het niet alles kleurt wat er er daarna gebeurde en ook nu nog gebeurt. En niet alleen de joodse Holocaust hangt als een 'lange, donkere schaduw' over onze westerse cultuur, maar ook de Holocaust van de tientallen miljoenen uitgeroeide Indianen in Zuid-, Midden- en Noord-Amerika, en de naar schatting tien miljoen Congolezen die tijdens het Belgisch kolonialisme over de kling werden gejaagd. Let wel, dit werd niet alleen gedaan door het uitschot van Europa maar ook door keurige heren als de politicus Colijn, de latere premier van het christelijke Nederland, aanvoerder van de Anti Revolutionaire Partij:

Hendrikus Colijn was adjudant van Van Heutsz en trok er ook zelf op uit met zijn mannen. Colijn was verantwoordelijk voor de gevangenneming van de vrouwen en kinderen van Panglima Polem. Panglima Polem werd zo gedwongen zijn verzet te staken.Tijdens zijn tochten draaide hij zich maar om als er iets gruwelijks uitgevoerd moest worden en stak daarna een sigaar op. Colijn schreef een brief aan zijn vrouw, waarin o.m. : 'Ik heb er een vrouw gezien die, met een kind van ongeveer 1/2 jaar op den linkerarm, en een lange lans in de rechterhand op ons aanstormde. Een kogel van ons doodde moeder en kind. We mochten toen geen genade meer geven. Ik heb 9 vrouwen en 3 kinderen, die genade vroegen, op een hoop moeten zetten, en zoo dood laten schieten. Het was onaangenaam werk, maar 't kon niet anders. De soldaten regen ze met genot aan hun bajonetten. 't Was een verschrikkelijk werk. Ik zal er maar over eindigen.'

De Zweedse hoogleraar en auteur Sven Lindqvist onderstreept dit genocideproces nog eens aan het eind van zijn boek Exterminate all the Brutes, wanneer hij concludeert dat ‘Auschwitz de moderne industriële toepassing [was] van een uitroeiingspolitiek waarop de Europese overheersing van de wereld […] lang heeft gesteund.’ De titel van zijn boek verwijst naar de zin uit Joseph Conrads Hart der Duisternis, ‘verdelg al het gespuis’. Lindqvist vraagt zich af waarom de westerse protagonist ‘Kurtz zijn rapport over de beschavingstaak van de blanke man in Afrika met deze woorden eindigt?’ Hij schrijft dan: ‘Ik las Conrad als een profetische auteur die alle gruwelijkheden die in het verschiet lagen, voorzien had. Hannah Arendt wist beter. Zij zag dat Conrad over de genocides van zijn eigen tijd schreef. In haar eigen boek The Origens of Totalitarianism (1951), toonde ze hoe imperialisme racisme noodzakelijk maakte als het enig mogelijke excuus voor zijn daden […] Haar these dat nazisme en communisme van dezelfde stam komen is algemeen bekend. Maar velen vergeten dat zij ook de “verschrikkelijke slachtpartijen” en het “barbaarse moorden” van Europese imperialisten verantwoordelijk hield voor “de zegevierende introductie van dergelijke pacificatiemiddelen in de alledaagse, respectabele buitenlandse politiek”, daarmee totalitarisme en zijn genocides producerend.’ Lindqvist ontdekt gaandeweg dat de ‘Europese vernietiging van de “inferieure rassen” van vier continenten de grond voorbereidde voor Hitlers vernietiging van zes miljoen joden in Europa […] Het Europese expansionisme, vergezeld als het was door een schaamteloze verdediging van het uitroeien, schiep manieren van denken en politieke precedenten die de weg baanden voor nieuwe wandaden, die uiteindelijk culmineerden in de gruwelijkste van alle: de Holocaust […] En toen hetgeen was gebeurd in het hart der duisternis werd herhaald in het hart van Europa, herkende niemand het. Niemand wilde toegeven wat iedereen wist. Overal in de wereld waar kennis wordt onderdrukt, kennis die als ze bekend zou worden gemaakt ons beeld van de wereld aan gruzelementen zou slaan en ons zou dwingen om onszelf ter discussie te stellen – daar wordt overal het Hart der Duisternis opgevoerd. U weet dat al. Net als ik. Het is geen kennis die ons ontbreekt. Wat gemist wordt is de moed om te begrijpen wat we weten en daaruit conclusies te trekken.’ In zijn A History of Bombing beantwoordt Sven Lindqvist de volgende vraag kort maar krachtig: ‘Wat is toegestaan in oorlogen tegen wilden en barbaren? Antwoord: alles.’ Ook in laatstgenoemde boek toont hij aan dat de barbarij eerst op gekleurde volkeren werd uitgeprobeerd voordat de westerlingen het op hun eigen blanke bevolkingen gingen toepassen. Het eerste bombardement op een ongewapende burgerbevolking vond dan ook niet plaats in 1937 op het Spaanse Guernica, maar 12 jaar eerder al op de Marokkaanse stad Chechaouen, niet door Duitse nazipiloten, maar door Amerikaanse democratische piloten, die in dienst van de Fransen deze onverdedigde stad vernietigden, waarbij volgens Walter Harris, toenmalig correspondent van de Londense Times, ‘weerloze vrouwen en kinderen afgeslacht werden en vele anderen verminkt en blind raakten’.

Ik citeer nog even uit een ander boek van Lindqvist getiteld Een reis door niemandsland. Hoe de Aboriginals Australie verloren: 'De meeste blanken waren ervan overtuigd dat de mensen die vermoord waren toch tot een lager ras behoorden, dat tot de ondergang gedoemd was. Hierbij konden ze zich beroepen op de indertijd hoogste autoriteit op het gebied van de biologie: Charles Darwin. Hij beweert in de hoofdstukken 5 en 6 van The Descent of Man (1871) dat de uitroeiing van inheemse volken een natuurlijk evolutionair proces is. Diersoorten hebben elkaar altijd uitgemoord, wilde volken hebben elkaar altijd uitgeroeid, en nu er geciviliseerde volkeren zijn zullen de wilde volken voorgoed worden uitgeroeid: 'Overal waar de geciviliseerde naties met barbaren in contact komen zal de strijd van korte duur zijn, behalve daar waar een dodelijk klimaat het inheemse ras bijstaat.' Maar dit soort zaken zult u niet hebben gelezen tijdens het Darwin herdenkingsjaar. Dit pastte niet in het beeld waarbij wij beschaafd zijn en de rest onbeschaafd. Lindqvist wees in een ander boek op het volgende: 'Naarmate het historisch geheugen meer wordt gedemocratiseerd en geglobaliseerd, zullen we eraan moeten wennen dat we niet langer worden gezien als louter pioniers en weldoeners, maar ook als onderdrukkers en geweldsplegers en soms zelf als veroveraars die continentale misdaden op hun geweten hebben.'

De Nederlandse overheid heeft zich nooit expliciet verontschuldigd voor het mogelijk maken van de joodse Holocaust. Pas zestig jaar (!) na het einde van de Tweede Wereldoorlog publiceerde de Nederlandse Spoorwegen het volgende bericht:

'NS heeft op 29 september 2005 publiekelijk gesproken over de rol die zij heeft gespeeld in de Tweede Wereldoorlog. President-directeur Aad Veenman sprak tijdens een bijeenkomst op station Muiderpoort in Amsterdam. In dat kader bood hij de Joodse gemeenschap en andere betrokken groepen verontschuldigingen aan voor het verlenen van medewerking door NS aan de deportaties uit Nederland.'

De NS kreeg f4,80 voor iedere naar Westerbork getransporteerde joodse Nederlander, van waaruit hij/zij verder gedeporteerd werd naar de vernietigingskampen. De NS verzorgde voor meer dan 100.000 joodse Nederlandse deze enkele reis en streek zodoende bijna een half miljoen gulden op. Ook het verraden van een joodse Nederlander leverde geld op, de hoofdstedelijke politieagenten kregen f7,50 voor iedere joodse Amsterdammer die ze als premiejagers te pakken konden krijgen, zoals Ad van Liempt in zijn boek Kopgeld schrijft. En ook de nagedachtenis aan Anne Frank levert Amsterdam jaarlijks miljoenen op. De Nederlandse koopmansgeest, geld verdienen aan een misdaad. En het houdt niet op, zoals uit dit bericht blijkt:

'Kastanje Anne Frank-boom kost 355 euro

Wordt de Anne Frank-boom nu wel of niet gekapt? Dat is een vraag die alle andere onderwerpen van deze tijd doet verbleken. Gaat de boom u aan het hart, dan kunt u gelukkig een eigen Anne Frank-boom laten groeien. Op eBay zijn kastanjes van de boom te koop. Het huidige hoogste bod is 354 euro.

Een persoon van niet nader te bepalen geslacht en leeftijd meent naast de tuin van Anne's onderduikadres te wonen, alwaar de boom staat. Afgelopen vrijdag zette hij een kastanje van de boom te koop op eBay, waar hij tot nu toe al 354 euro voor krijgt. Zeer waarschijnlijk wordt de boom woensdag gekapt.'

Stel u bent joods en hebt de Holocaust door een godswonder overleefd, en u wordt zes decennia later geconfronteerd met het feit dat een niet-joodse Nederlander na het kopgeld en de enkele reis Duitse grens 355 euro verdient aan de nagedachtenis aan de verraden en vermoorde Anne Frank, welke gedachte en welk gevoel zou u dan hebben? Maar daar staat de doorsnee Nederlander niet bij stil, handel is handel is de gedachte. Boven de blanke Europeanen hangt weliswaar 'de lange, donkere schaduw van de Holocaust ligt over de hele beschaving waarin hij is gebeurd,' maar omdat ze moreel blind zijn zien zij niets hangen, behalve dan kastanjes waaraan ze kunnen verdienen.

En dat brengt ons weer bij iemand als Yoram Stein. Meer daarover later.