Sander van Walsum van de Volkskrant 5

Emma Bovary: Madame Bovary is Gustave Flaubert's first published novel and considered his masterpiece. The story focuses on a doctor's wife, Emma Bovary, who has adulterous affairs and lives beyond her means in order to escape the banalities and emptiness of provincial life. Though the basic plot is rather simple, even archetypal, the novel's true art lies in its details and hidden patterns.


Nog meer Emma:

Een dezer dagen verschijnt Emma, de nieuwe roman van Sander van Walsum. Tijdens de eerste twintig jaren van haar huwelijk was Emma simpelweg getrouwd geweest. Nooit had ze zich afgevraagd of ze wel gelukkig was met ‘haar’ Cees, een rekkelijke man met mooie principes. Totdat de losse moraal van de jaren zeventig haar bereikt en de ‘bewusteloze levensstijl’ van weleer het moet ontgelden. Koortsachtig brengt ze veronderstelde talenten tot leven. Triviale gebeurtenissen worden aangegrepen voor tuinfeesten waar ‘niets moet en alles mag’. In een poging haar huwelijk met de nieuwe ‘verworvenheden’ in overeenstemming te brengen, bezoekt ze met Cees een relatietherapeut die gelooft in de heilzame werking van het conflict. Sander van Walsum schetst een indringend portret van een zinnelijke vrouw die de kansen grijpt die een ontluikende vrijheid haar biedt. Tegelijkertijd doet hij de jaren zeventig herleven in hun okergele tinten, muffigheid en dwangmatige zelfontplooiing.

Is het nieuwe boek een hedendaagse Madame Bovary? Wie weet. In elk geval hebben ze de naam gemeen: Emma. Een voorproefje van deze 'koortsachtige' en 'zinnelijke' vrouw:

Aandachtig bekeek Emma zich in het ovale venstertje. In

de duisternis, op de vleugel van de oude Toepolev, knip-

perde een rood lampje. Met zo’n lampje waren de vlieg-

tuigen al uitgerust toen Emma nog een meisje was. Soms

was ze ’savonds op het balkon van haar ouderlijk huis

gaan staan om de vlucht van Dakota’s en Fokkers te vol-

gen. Op gezag van haar grootmoeder had ze aangenomen

dat de lichtsignalen uitsluitend voor haar waren bedoeld.

‘Kijk, de piloot zwaait naar je,’ had oma haar gezegd toen

ze samen op een warme zomeravond het toestel hadden

opgewacht dat de postverbinding met Batavia verzorgde.

Emma had teruggezwaaid totdat de machine uit het

zicht was verdwenen. Van alle wensvoorstellingen die

orde scheppen in het leven van een kind, was de gedachte

dat overvliegende piloten haar groetten nog het dier-

baarst.

Emma draaide net zo lang met het hoofd tot haar be-

viel wat ze zag: de kin een beetje omhoog, de wangen

strak, de lippen getuit. Met haar pink veegde ze een klon-

tertje mascara of een andere ongerechtigheid uit haar

ooghoek. Ze glimlachte zich bemoedigend toe, maar

haar ogen deden niet mee. Haar voorhoofd gloeide onder

de muts van wit kunstbont. De recente aanwinst stond

haar fantastisch, meende ze.

In de rijen voor haar werden sigaretten gerookt die een

indringende geur verspreidden. Aan de vale cabinever-

lichting trokken blauwe nevels voorbij. Aangemoedigd

door deze aanblik, stak Emma een Belinda menthol op –

haar eerste van deze dag. Meteen blies ze de rook weer

uit. Een stewardess in het tenue van de Bulgaarse lucht-

vaartmaatschappij, een creatie die naar een voorbije mo-

de verwees, serveerde een maaltijd, die uit een broodje,

een stuk worst, een gele peper en een kop zwarte thee be-

stond. Emma volgde haar handelingen aandachtig. De

jonge vrouw was gedrongen maar niet onknap. Haar vin-

gers waren kort en krachtig. De jukbeenderen, het waar-

merk van de Slavische schone, wierpen schaduwen over

haar bleke gezicht. ‘Vast een boerendochter die aan de be-

nauwenis van het geboortedorp wil ontkomen.’ In haar

ogen meende Emma teleurstelling te zien over wat het

leven haar had gebracht.

Sander, vergeet niet le mot juste. 'De jukbeenderen, het waarmerk van de Slavische schone.' Oef. Een teken van echtheid?

Op de rand Sander, op de rand, het is een cliche, dus altijd gevaarlijk om mee te beginnen. 'Het waarmerk'? Ze is toch geen koe, ze is een mens.