Irak 293

Irak-rapport toont weer hoe de Kamer buitenspel gezet wordt

Kabinet misbruikt informatie als strategisch middel

Als het kabinet wil leren van de commissie-Davids, laat het dan communicatie tussen Kamerleden en ambtenaren toestaan, schrijft .

GUIDO ENTHOVEN

Het kabinet heeft selectief gebruikgemaakt van ambtelijke informatie, aldus de commissie-Davids. De rapporten van de AIVD en MIVD over de aanwezigheid van massavernietigingswapens in Irak waren genuanceerder dan buitenlandse rapporten. „Uit de rapporten van de diensten werden slechts die uitspraken gedestilleerd die pasten in het reeds ingenomen standpunt.” (p. 427 Irak-rapport.)

Daarmee wordt een patroon van de laatste decennia opnieuw bevestigd. Al in de jaren 80 constateerde de RSV Enquêtecommissie: „De informatie waarover de Tweede Kamer langs officiële kanalen kon beschikken was uiterst onvolledig.” De parlementaire commissie die onderzoek deed naar de besluitvorming over uitzendingen van militairen sprak over „verhullende informatievoorziening”.

Zo ook de parlementaire enquête naar Srebrenica: „De commissie is van mening dat in het Debriefingsrapport belangrijke zaken onderbelicht zijn gebleven.” Bij de commissie-Dijsselbloem die onderzoek deed naar Onderwijsvernieuwingen luidt het: „De gesloten beleidskring van verantwoordelijke bewindslieden en vernieuwers vertoonde een tunnelvisie.”

Een bijzondere vorm van verhullend informeren is het overladen met informatie. Voormalig Kamerlid Van Walsum (D66) vroeg in de discussies over de Betuwelijn om informatie over ruimtelijke investeringen. „Na heel veel vragen en ellende kreeg de Kamer toen een enorm pakket stukken zonder leeswijzer, zodat je werd doodgegooid met informatie. Een Kamerlid heeft één medewerker, dus zoek het maar eens uit. Er was een houding in de trant van ‘Je wilt informatie? Nou jochie, dan krijg je die ook, maar je komt er nooit meer uit.’” (Rapport Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten.)

Premier Kok verbood contacten met Kamer

In het stuk hiernaast verwijst de auteur naar de ‘Oekaze-Kok’. Deze richtlijn werd in 1998 door toenmalig premier Wim Kok (PvdA) uitgevaardigd en verbood in principe het directe contact tussen ambtenaren en parlementariërs. Kok bepaalde dat het contact tussen ambtenaren en parlementariërs „zoveel mogelijk” in aanwezigheid van de minister moet verlopen.

CDA-leider De Hoop Scheffer, toen in de oppositie, vond dat Kok daarmee het werk van parlementariërs bemoeilijkte. Maar volgens Kok ging het slechts om het „uitdrukkelijke markeren” van de ministeriële verantwoordelijkheid. Hij introduceerde de richtlijn in de tijd dat minister Sorgdrager (Justitie, PvdA) onder vuur lag door affaires met procureur-generaal Van Randwijck en topambtenaren van haar eigen ministerie.

Uit interviews tussen de ambtelijke top van het Rijk (ABD) en Kamerleden in 2006 blijkt dat meerdere Kamerleden voor een andere omgang met ambtenaren zijn. Kamerlid Spies (CDA): „Juist omdat de burger ons als één overheid ziet, is het nodig dat er meer begrip tussen ambtenaren en Kamerleden groeit.” En Kamerlid Van der Ham (D66): „Ik vind dat ambtenaren en Kamerleden onnodig voorzichtig en krampachtig met elkaar omgaan. De ‘Oekaze-Kok’ moet worden afgeschaft.”

In het recente proces van parlementaire zelfreflectie is een analyse gemaakt van 25 jaar parlementair onderzoek. De geconstateerde informatiegebreken lopen uiteen van onjuiste informatie, tekortschietende informatie, verhullende informatie, misleidende informatie, selectieve informatie tot overdadige informatie. Soms wordt ten onrechte een beroep gedaan op het vertrouwelijk karakter van informatie. Over risico’s en alternatieven wordt de Kamer vaak niet geïnformeerd. Ook expliciete Kamervragen vormen geen waarborg voor een goede informatievoorziening.

Lees verder in de NRC.