Het hoogste doel is een mooi bedrijf
Hij werd vorige week niettemin met gejuich binnengehaald. Slechts 7 van de ruim 250 redacteuren plaatsten vraagtekens bij de nieuwe eigenaren: Derk Sauer en de zo gesloten C & A-familie Brenninkmeijer.
Sinds Sauer in 1989 in de toenmalige Sovjet-Unie voor VNU met een tijdschrift ging pionieren, staat de ‘kleine Napoleon’ in medialand op een huizenhoog voetstuk. Zijn succes in de afgelopen twintig jaar is breed uitgemeten. Wie het archief leegplukt, struikelt over de loftuitingen: ‘Van Marxist tot multimiljonair’, ‘Pietje Bell in Moskou’, ‘De coup van Derk Sauer’, ‘Kleine man, grootse daden’.
De journalist Stan van Houcke, die ooit met hem samenwerkte bij het weekblad Nieuwe Revu (nu Revu), is de enige die vraagtekens bij zijn succes wil zetten. ‘Het is de Hollandse middenstandsmentaliteit. Met onze koopmansgeest vallen we kritiekloos voor iedereen die van krantenjongen opklimt tot multimiljonair. We stellen geen vragen meer. Zelfs NRC Handelsblad heeft nooit een doorwrocht artikel over hem geschreven.’
Derk Sauer is allang geen maoïst meer. In Rusland heeft hij naar eigen zeggen de desastreuze uitwerking gezien van het marxisme. Maar hij is links gebleven en ook nog SP-lid, hoewel hij met een geschat vermogen van 67 miljoen euro op plaats 377 in de Quote 500 staat.
Zijn voormalige zakenpartner Annemarie van Gaal weet zeker dat Sauer een zegening voor de krant zal zijn. ‘Derk is een krantenliefhebber. NRC heeft de beste koper die ze zich kan wensen. Kranten kruipen door zijn bloed.’
Terwijl andere mediatycoons dromen van internet en andere elektronische uitingen, is Sauer altijd het papier blijven koesteren. ‘Je eigen krantje iedere dag door de brievenbus.’
Sauer is niet iemand die spijt heeft van zijn links-radicale verleden. Hij praat zelfs graag over de tijd dat hij elke zaterdag bij het Amsterdamse consulaat van de VS tegen de oorlog in Vietnam demonstreerde. Nadat de Amerikanen uit Saigon waren vertrokken, reisde hij naar Noord-Ierland, waar hij logeerde bij een commandant van de IRA. ‘Het is het meest revolutionaire gebied dicht bij huis, dus goedkoop’, verklaarde hij.
In zijn familie is Derk het zwarte schaap. Hij sjeest al vroeg van de middelbare school en wordt op zijn 16de lid van de maoïstische splinter Kommunistische Eenheidsbeweging, terwijl zijn broers en tweelingzus een academische opleiding volgen. Met zijn vader, die als directeur werkt bij het Sociaal Fonds Bouwnijverheid, heeft hij voortdurend ruzie.
Van Houcke zegt dat het communisme voor Sauer geen modegril was. ‘Hij was toen echt overtuigd van de heilstaat. Met andere partijgenoten ging hij de deuren langs zoals Jehova’s dat doen: voet tussen de deur.’
In 1982 – nog maar 29 jaar oud – wordt hij hoofdredacteur van de Nieuwe Revu, het blad van seks, socialisme en sensatie. ‘Mijn talent is niet zozeer schrijven, maar het mobiliseren van mensen die deze dingen veel beter kunnen dan ik.’
Gerrit Mollema is een van de Nieuwe Revu-redacteuren die toen voor hem stemden. ‘Hij manifesteerde zich als enige in de groep die het wel wilde worden. Iedereen was eigenlijk voor. Hij hield van leidinggeven. Hij was daarnaast een perfecte teamspeler tijdens de brainstormsessies die we iedere week hadden.’
Sauer trekt gerenommeerde journalisten aan, zoals Frits Barend, Henk van Dorp en Boudewijn Büch. Nieuwe Revu moet een serieus blad worden, met grote onthullingen. Daarnaast probeert hij vat te krijgen op de jongerencultuur. Een van de journalisten die hij daarvoor in dienst neemt, is zijn latere vrouw Ellen Verbeek.
Sauer is op de redactie een vreemde eend in de bijt. Hij staat vroeg op en gaat vroeg naar bed. Hij is vegetariër en mijdt nicotine en alcohol. Hij trouwt op 30 mei 1985, terwijl anderen in die tijd gaan samenwonen. En als zijn drie zoons zijn geboren (Tom, Pjotr en Berend) mist hij geen verjaardag.
Na zeven jaar hoofdredacteurschap zoekt hij een nieuwe uitdaging. VNU vraagt hem in 1989 het tijdschrift Moscow Magazine op te zetten in Moskou. Annemarie van Gaal maakt onderdeel uit van de projectgroep. ‘Als oud-communist zou hij wel iets met het land hebben’, verklaart zij die keuze.
Sauer gaat met zijn gezin wonen in een tweekamerflat waar de kakkerlakken de keuken bevolken. Maar het werk heeft hem al snel in zijn greep. Hier zijn geen regels, hier zijn ongekende mogelijkheden. Na een tijdschrift en een weekblad wil hij ook een krant lanceren. In augustus 1991 is er een coupepoging tegen Gorbatsjov. Voor de journalist Sauer is de staatsgreep – bij afwezigheid van alle vakantie vierende correspondenten – een hoogtepunt.
VNU ziet dan al met lede ogen de oplopende verliezen aan van Sauers pioniersarbeid. De politieke instabiliteit is een excuus om de activiteiten te beëindigen. Sauer besluit met Annemarie van Gaal, die een jaar na hem naar Rusland is gekomen, een bedrijf op te zetten: Independent Media. Hij steekt er zelf twee ton in, maar het leeuwendeel van het geld is afkomstig van Boudewijn Poelmann en diens zakenvrienden, de Novamedia-club. Zij zijn rijk geworden met de oprichting van de Postcodeloterij.
Een zakelijk succes is de krant Moscow Times niet, vooral door de problemen met de distributie. Het bedrijf gaat pas lopen als Van Gaal een licentieovereenkomst binnenhaalt om Cosmopolitan in Rusland uit te geven. Dat wordt een groot succes bij de Russische vrouwen die zich aan de westerse rijkdommen en modetrends willen vergapen. In korte tijd ligt de oplage boven het miljoen.
Dat de twee Nederlanders dit succes wordt gegund in wat Jeltsins ‘Wilde Oosten’ is gaan heten, is opvallend. In zijn columns in Het Parool schrijft Sauer veelvuldig over de oligarchen en maffiabendes die in hun jacht op rijkdom dood en verderf zaaien. Maar zelf kan hij probleemloos Russische versies van Playboy, FHM, Santé en Esquire in de markt zetten.
Discretie en een laag profiel zijn de geheimen. Nooit onthult hij cijfers over zijn financiële huishouding. ‘Het gaat om het spel, niet om de knikkers’, zo zegt hij in 1994 in HP/De Tijd. Sauer hoeft geen dure auto’s, maatpakken of privéjets, zoals de oligarchen. ‘Het hoogste doel is niet winstmaximalisatie. Het hoogste doel is een mooi bedrijf op te bouwen’, zegt hij in 2007 in Het Financieele Dagblad.
Voor andere Nederlandse correspondenten in Moskou is Sauer een even naïeve als verbeten optimist. Terwijl zij onheil voorspellen, is Sauer overtuigd van het succes van glasnost en perestrojka. ‘Of Derk de maffia buiten kon houden?’, vraagt Van Houcke zich af. ‘Laat ik mij beperken tot de feiten. Sauer heeft gezegd dat niemand in Rusland in die tijd schone handen had. En hij zou zelf met schone handen een vermogen van 150 miljoen euro kunnen opbouwen?’
Voor de Humanistische Omroep reist Van Houcke in die tijd naar Moskou. ‘Moord en doodslag. Misstanden. Alles gebeurde daar. Maar in de bladen van Sauer werd geschreven over Madonna, glitter & glamour, ondernemersschap.’
De beruchte oligarch Chodorkovski van de oliemaatschappij Yukos die in mei 2005 tot negen jaar cel wordt veroordeeld, is enige tijd medeaandeelhouder van Independent Media. In hetzelfde jaar verkopen Sauer en zijn vrienden van Novamedia (Van Gaal is er al uitgestapt) Independent Media voor 143 miljoen euro aan de Finse uitgeverij Sanoma. ‘Zoals de oligarchen ging ook hij zijn vermogen spreiden’, merkt Van Houcke op.
Sauer is inmiddels geconfronteerd met het geweld in Jeltsins Rusland. Hij overweegt terug te keren naar Nederland als zijn vrouw elke ochtend onder haar auto kijkt of er geen bom ligt, maar volstaat met 24-uursbewaking van zijn datsja.
Lees verder: http://www.volkskrant.nl/binnenland/article1332107.ece/Het_hoogste_doel_is_een_mooi_bedrijf
Er staat 1 fout in. De VK-journalist citeert mij verkeerd wanneer hij schrijft: 'Sauer heeft gezegd dat niemand in Rusland in die tijd schone handen had.' Wanneer mijn collega het geluidsbandje nog eens naluistert zal hij horen dat ik verwijs naar 1 van Derk's voormalige opdrachtgevers, Koos Guis, die dit verklaarde over Rusland: 'Je moet er onorthodox zakendoen. In gewone taal heet dat inderdaad vuile handen maken. Daarom was Sauer zo geschikt.'
Zie: http://www.intermediair.nl/artikel.jsp?id=117028
En jammer genoeg had Peter de Waard geen ruimte meer om de volgende opmerking van mij toe te laten lichten: 'Zelfs NRC Handelsblad heeft nooit een doorwrocht artikel over hem geschreven'. En dat is des te opmerkelijker voegde ik eraan toe aangezien de voormalige NRC-correspondente in Moskou, Laura Starink, in 2005 na een bezoek aan Rusland in haar krant schreef:
1 opmerking:
...en daarom is het prijzenswaardig dat Peter de Waardt wel zijn collega Stan van Houcke serieus neemt.
Een reactie posten