Elsbeth Etty van de NRC 5

Elsbeth, je bent van communist opgeschoven naar de mainstream, van de Waarheid naar de NRC, van de oppositie naar de macht, van het protest naar het conformisme.

Dit is wat Ryszard Kapuscinki na vele decennia journalist te zijn geweest aan het eind van zijn leven schreef over de journalistiek: 'De wereld van de media heeft zich in de geschiedenis tot nu toe op ongehoorde schaal ontwikkeld. Aan de ene kant is dit een gevolg van de technische vooruitgang. Aan de andere kant van de ontdekking dat informatie een uitstekend, zeer winstgevend product voor de markt is, dat haar verspreiding en verkoop een miljoenenbusiness is... de waarde van de informatie wordt gemeten aan haar aantrekkelijkheid. Het nieuws moet in de eerste plaats goed verkopen! Hoe waar informatie ook is, ze heeft geen waarde als ze niet aantrekkelijk is en de door het rijke aanbod verwende afnemers niet aanspreekt.'

Kapuscinsky schreef in het Lapidarium. Observaties van een wereldreiziger 1980-2000 het volgende over de Franse filosoof Paul Ricoeur: 'Ricoeur meent dat dat het hoofdprobleem van de negentiende eeuw de uitbuiting was. Het hoofdprobleem van onze tijd is de marginalisering (uitsluiting, afwijzing). Hij heeft gelijk. De marginalisering betreft niet alleen mensen, maar ook zaken en problemen: die welke onrust en vrees zouden kunnen wekken, worden op een zijspoor gezet, uit het gezichtsveld verwijderd, en in de media wordt hun plaats ingenomen door amusement, door aangenaam, zorgeloos tijdverdrijf zonder conflicten. De wereld na de Koude Oorlog is een wereld van diffuse gevaren. Er is geen angst meer voor de atoombom, maar wel angst voor iemand die ons in een donkere straat tegemoet komt.'

De immense problemen die jij en ik een kwarteeuw geleden al zagen zijn alleen maar verergerd. Die problemen komen voort uit hetzelfde kapitalistische systeem dat door de NRC gepropageerd wordt. Ik ben nooit een communist geweest, noch socialist of kapitalist, ik ben altijd journalist geweest, iemand die op afstand kritisch naar de werkelijkheid keek. Ik ben uiteindelijk gemarginaliseerd. Jij koos er voor om je te conformeren aan de macht. Ik spreek geen oordeel uit wat beter is. Ik ben blijven dwarsliggen en ben buitenspel gezet. Jij hebt je almaar aangepast, maar schrijft nog steeds voor een massamedium. Ik kon niet accepteren dat 'Het nieuws in de eerste plaats goed [moet] verkopen! Jij wel. Ik denk dat Kapuscinsky de spijker op de kop slaat wanneer hij stelt 'Hoe waar informatie ook is, ze heeft geen waarde als ze niet aantrekkelijk is en de door het rijke aanbod verwende afnemers niet aanspreekt.'

Jij bent een opiniemaakster in een commercieel systeem waarin 'de waarde van de informatie wordt gemeten aan haar aantrekkelijkheid.'

Ik ben tevreden met mijn marginale plaats, ik zou niet anders willen, het is de logische consequentie van het dwarsliggen. Maar hoe voel jij je daar in die mainstream? Altijd rekening moeten houden met de de grenzen die in eerste en laatste instantie door de financiele macht wordt bepaald. Ik bedoel, je bent bij de NRC opiniemaakster die zich bezighoudt met “controlling the public mind.” Je bent iemand die flexibel genoeg was om het communisme van de Waarheid in te wisselen voor het liberalisme van de NRC en van wie de NRC directie verwacht dat ze zich houdt aan de spelregels zoals die zo treffend verwoord zijn door niet de eerste de beste, maar door niemand minder dan Walter Lippmann: 'public opinions must be organized for the press if they are to be sound, not by the press... Without some form of censorschip, propaganda in the strict sense of the word is impossible. In order to conduct propaganda there must be some barrier between the public and the event. Access to the real environment must be limited, before anyone can create a pseudo-environment that he thinks is wise or desirable...'

Mijn vraag is: hoe voelt dat? Ben je tevreden met de positie waarin je verkeert? En zo ja, waarom?

Dit schreef John Berger over 'the dealers of the Free Market and their corollary, the Mafia': 'they now have the world in their pocket. They have. But to maintain their confidence they have to change the meaning of all the words used in languages to explain or praise or give value to life: every word, according to them now, is the servant of profit. And so they have become dumb. Or, rather, they can no longer speak any truth. Their language is too withered for that. As a consequence they have also lost the faculty of memory. A loss which one day will be fatal.'