Ik zag gisteravond het tv-programma de wereld draait door. Er was een gesprek over het kunstbezit van Dirk Scheringa. Een fascinerend onderwerp dat slecht werd behandeld. Het interessante van het verhaal is dat Scheringa, een 'held van het volk', een 'held van de gewone man' die 'zich tegen de elite' keert, zich met kunst bemoeit. De man heeft een heel eigen imperium opgebouwd, eigen bank, eigen voetbalclub, eigen kunst. Allemaal figuratief, je krijgt wat je ziet, het is allemaal als het ware echt, geen 'abstract gedoe'. In de uitzending zaten twee heren uit de kunst-elite, of zo u wilt: de kunstmafia, mensen die bepalen wat kunst is en wat niet en zo onderling de macht en het geld verdelen. Een van de mannen bleek adviseur te zijn geweest bij de opbouw van Scheringa's kunstverzameling, de ander was 'kunstexpert' galeriehouder, tentoonstellingsmaker en criticus van het Financieele Dagblad. De adviseur was van mening dat de banken de kunstverzameling en het in aanbouw zijnde museum van Dirk Scheringa moesten financieren, een prijzenswaardig advies. Het is beter in kunst te investeren dan in lucht. Dat vond de kunsthandelaar/journalist niet. Die sprak veel over 'gedupeerden' die gered zouden moeten worden door de verkoop van de kunstverzameling. Dat wil zeggen: hij stelde voor enkele topstukken 'voor Nederland' te behouden. Hij zei het een paar keer: 'voor Nederland'. Voor Nederland? Ja, voor Nederland?
Wat bedoelde deze meneer gedreven door commerciele belangen daarmee? Dat werd niet duidelijk, maar wat ik denk is het volgende. De kunstmafia die bepaalt wie belangrijk is en wie niet, wat kunst is en wat niet, en die ondertussen dezelfde fouten maakt als de kunstmafia ten tijde van Van Gogh en de beginjaren van de moderne abstracte kunst, bepaalt eigenhandig wat een topstuk is en wat niet en wat goed is 'voor Nederland' en wat niet. En met 'Nederland' wordt bedoeld de kleine kunstelite die de macht en het geld in handen heeft. Met 'Nederland' wordt dus niet de belastingbetalende bevolking bedoelt die de kunst financiert. Het ironische is dat nu juist tegen dit kunstbolwerk de kunstverzameling van Scheringa gericht was. De man kocht wat hij mooi vond, ging uiteindelijk op zijn eigen smaak af en niet op die van de kunstelite. Aan die droom is nu een einde gekomen, de elite heeft opnieuw gewonnen en de rancune van het volk dat in Scheringa 'een held' ziet wordt daardoor alleen maar groter. En dat werd keurig buiten beschouwing gelaten in de uitzending. Ik denk dat de interviewer niet eens beseft wat er daadwerkelijk op de achtergrond meespeelt. De elite bepaalt en de haat tegen die elite wordt almaar groter. De elite is blind voor de werkelijkheid. Net als altijd, tot het te laat is en er vanuit het moeras van rancune een nieuwe elite opstijgt.
PS: Lees Tom Wolfe's The Painted Word en all will be revealed.
2 opmerkingen:
Volgens mij was het de kunstrececent van Vrij Nederland .
Jose
In Nederland bestaat geen kunstmaffia. Tenminste, ik ken in Nederland twee markten. Je hebt de kunsthandelaren, het type dat zo snel mogelijk rijk wil worden, op en neer vliegt tussen New York, Dubai en Moskou, en wat maakt het hem uit of hij rotzooi verkoopt, als hij het maar voor veel geld verkoopt. Daar komt, op belastingtruken na, geen criminaliteit aan te pas, want er bestaan nog steeds mensen op de wereld die zo rijk zijn dat ze niet weten wat ze met al dat geld moeten doen, en die zich een beter mens voelen wanneer ze met dure dingen kunnen pronken.
En dan heb je de gesubsidieerde musea, galeries en kunstenaars. Daar vind je de moderne kunst en de avant garde (de experimentele) kunst. En dan komt het: de kunstinstelling, maar ook de individuele kunstenaar, moet wanneer hij subsidie aanvraagt uiteenzetten waarom zijn bijdrage 'iets toevoegt aan de Nederlandse kunst en cultuur' (dit is niet letterlijk, maar uit mijn hoofd). Je moet dus hard maken dat je met iets nieuws of iets waardevollers komt. Zodra je iemand bent in de kunstwereld ben je blijkbaar eigendom van Nederland en wanneer je met je werk of je galerie geen 'succes' hebt ben je een profiteur. Verder vind ik de bepaling een goede, omdat je daarmee de kunst levend houdt en nieuwe ontwikkelingen en uitingsvormen stimuleert.
Nu is er de laatste 10 jaar heel wat gebeurd, namelijk de musea worden stap voor stap geprivatiseerd. Dat betekent dat ze sponsors moeten zoeken, en dat ze o.a. van die rondreizende megatentoonstellingen moeten doen, die met veel decor met spaanplaat. Of neem hier de stadscollectie, die krijgt van het museum nog maar een paar duizend euro per jaar. Daar kun je misschien 1 werk voor aankopen, laat staan een jaar lang tentonstellingen mee maken. Enfin.
Voormalig galeriehouder Wim van Krimpen was in De Wereld Draait Door. Hij was een van de eersten die van de nieuwe Kunsthal in Rotterdam een zichzelf bedruipend bedrijf moest maken. Dat is hem redelijk gelukt. Natuurlijk, er moet altijd geld bij, maar dat komt gewoon omdat 'Nederland' geen waarde hecht aan de kunsten. Uit het programma begreep ik dat 'de Dirk Scheringa collectie' helemaal geen 'collectie' is, maar een accumulatie van veilingwaren. En dan soms heeft Scheringa zich laten tippen (bijv. Dumas), maar dat zal hij te duur gevonden hebben dus kocht hij het goedkoopste schilderij, en dat is dus net 'de zwakste'. Ik geef de criticus gelijk. Misschien zag Van Krimpen zich al als directeur van het Dirk Scheringamuseum? Als de salarissen daar net zo megalomaan zijn als het gebouw zelf, dan kan dat best aantrekkelijk zijn. Bij die 'elite' bestaat er niet zoiets als je ziel verkopen. Een ziel hebben alleen obscure galerietjes en de 'profiteurs'. Daarna ga je gewoon voor het geld.
Ik ben nog een derde markt vergeten: de grote veilinghuizen als Christies en Sotheby. Maar die werken eigenlijk voor de eerste categorie.
'The Painted Word' gaat heb ik begrepen over de Amerikaanse kunstscene in zijn hoogtijdagen. Dat valt niet met de Nederlandse kunstscene te vergelijken. Wij hebben niet eens een echte kunstscene.
Een reactie posten