Eyal Sivan

Ik hoorde vandaag de joods-Israelische documentairemaker Eyal Sivan spreken. Een filmer die naar Frankrijk is uitgeweken, en een bewonderenswaardige intellectuele integriteit bezit. Hij wees er vandaag onder ander op dat het filosemitisme de keerzijde is van het antisemitisme. Enkele filosemieten in de zaal vielen bijna van hun stoel van de schrik, onder wie een mevrouw die telkens weer opduikt tijdens bijeenkomsten waar Israel ter sprake komt en dan vervolgens met stupide opmerkingen probeert verwarring te zaaien. Aangezien de doorgewinterde anti-zionist Eyal zijn querulanten kent was hij gauw met haar klaar. Het punt was dat mevrouw niet begreep waarom Sivan in zijn beklemmende film The Specialist de nazi Adolf Eichmann niet als een veel grotere schurk had afgebeeld. De filmmaker legde haar uit dat hij dit niet had gedaan vanwege het feit dat Eichmann zo normaal was geweest, zo alledaags. Hij was niet het beeld van het vlees geworden kwaad. Integendeel, tijdens zijn proces zat hij als een keurig sprekende, beleefde bureaucraat met papieren te schuiven. Was hij maar afwijkend geweest, dan was het probleem allang opgelost. Maar aangezien Eichmann in niets fundamenteel verschilde met miljoenen andere mensen uit de massa vormt hij zo'n gevaar voor de toekomst. Wat dat betreft had Hannah Arendt volkomen gelijk met haar banality of evil. De querulante deed of ze er niets van begreep en bleef doorkwebbelen tot iemand anders het woord kreeg.

Ik moest aan Eyal, die ik morgen interview, denken toen ik de volgende kwalificatie van Hans Beerekamp las: 'mensen met een lichte beschadiging', die niet kunnen 'meekomen'. Adolf Eichmann kon heel goed 'meekomen'. En niet alleen hij, ook Madeleine Allbright die de moord op meer dan een half miljoen Irakese kinderen 'de prijs waard' vond, kon uitstekend meekomen. En nog steeds overigens, zoals we dankzij professor Willem van Genugten weten. En dichter bij huis, ook de Nederlandse diplomaat Peter van Walsum, die de genocidale boycot van Irak betitelde als een van de 'heilzame maatregelen' waarover de wereldgemeenschap beschikt, kan heel goed 'meekomen', op zijn minst even goed als Eichmann. Allen mensen die in de ogen van Beerekamp cum suis geen 'lichte beschadiging' hebben en buitengewoon goed kunnen 'meekomen'. De Beerekampjes in de wereld weten wie ze moeten kwalificeren. En eenmaal gekwalificeerd, volgt de rest als het ware automatisch. Wat doen we met 'de overtolligen' die, in de woorden van Hans B., 'een lichte beschadiging' hebben en zo niet kunnen 'meekomen.' Ik weet het niet, maar wat ik wel weet is dat meer dan 6 decennia geleden mensen 'met een lichte beschadiging' als eersten de gaskamer ingingen. In Schloss Hartheim nabij Linz. Ik heb er nog een verhaal over geschreven voor mijn boek Overal ziet men zichzelf. Ik heb in de gaskamer daar gestaan, samen met de dochter van iemand die er als een van de eersten vergast werd. Je rook er niets meer van. En het allergekste was dat buiten tientallen kinderen 'met een lichte beschadiging' in de zon bezig waren de dieren van hun kinderboerderij te voeden. Prachtig was dat. Maar toen was er volop geld en werden 'behinderter Menschen' nog niet als 'overtollig' gezien.