Elk imperium, en zeker elk modern imperium, kampt met een inherent fundamenteel probleem, en dat is wat de Britse historicus Paul Kennedy 'imperial overstretch' noemt. Kortweg, het probleem dat het in stand houden van het rijk op den duur meer kost dan het opbrengt. Door de bevolkingsexplosie is elk modern imperium niet meer in staat om zijn eigen koers te blijven volgen en wel omdat de machtelozen een manier hebben gevonden om de strijd aan te gaan en dat is de guerrilla. Kenmerkend van de guerrillastrijd is dat het geen territorium hoeft te verdedigen en het imperium wel. Dit is ook precies waarom het tegen het Westen gericht 'terrorisme' onbestrijdbaar is. De guerrilla kan met de beweging meegaan, is flexibel, het imperium kan zich daarentegen niet aanpassen en raakt steeds gestagneerder. Overal moet het waakzaam zijn en verdedigen, terwijl de guerrillastrijder als een vis in het water kan blijven bewegen en overal kan opduiken en weer onderduiken. En als u nu weet dat de meerderheid van de mensheid in steden leeft dan zult u begrijpen dat een staand leger van het imperium in urban warfare altijd kwetsbaarder zal blijven dan de overal aanwezige en nergens te traceren guerrillastrijders. Daarom zal het imperium zijn macht moeten gaan delen of ten onder gaan. Wij, Europeanen en Amerikanen, zouden hier consequenties uit moeten trekken. Maar omdat de macht altijd en overal te hautain is, kan ze niet leren van de werkelijkheid en dus kan zij niet evolueren, gaat daarom ten onder, precies zoals Darwin met zijn theorie bewees. De staat wil altijd alles beheersen is zijn grootste zwakte. De toekomst hebben de geestelijke nomaden, en niet de angstige provincialen. De natuur is uiteindelijk onbeheersbaar, er zijn slechts voetpaden, we zijn permanent onderweg, er is geen doel, er is 'slechts' een reis.
Ithaka
Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka
wens dat de weg dan lang mag zijn,
vol avonturen, vol ervaringen.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon behoef je niet te vrezen,
hen zul je niet ontmoeten op je weg
wanneer je denken hoog blijft, en verfijnd
de emotie die je hart en lijf beroert.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon zul je niet treffen
wanneer je ze niet in eigen geest meedraagt,
wanneer je geest hun niet gestalte voor je geeft.
Wens dat de weg dan lang mag zijn.
Dat er veel zomermorgens zullen komen
waarop je, met grote vreugde en genot
zult binnenvaren in onbekende havens,
pleisteren in Phoenicische handelssteden
om daar aantrekkelijke dingen aan te schaffen
van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout,
ook opwindende geurstoffen van alle soorten,
opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt;
dat je talrijke steden in Egypte aan zult doen
om veel, heel veel te leren van de wijzen.
Houd Ithaka wel altijd in gedachten.
Daar aan te komen is je doel.
Maar overhaast je reis in geen geval.
't Is beter dat die vele jaren duurt,
zodat je als oude man pas bij het eiland
het anker uitwerpt, rijk aan wat je onderweg verwierf,
zonder te hopen dat Ithaka je rijkdom schenken zal.
Ithaka gaf je de mooie reis.
Was het er niet, dan was je nooit vertrokken,
verder heeft het je niets te bieden meer.
En vind je het er wat pover, Ithaka bedroog je niet.
Zo wijs geworden, met zoveel ervaring, zul je al
begrepen hebben wat Ithaka's beduiden.
K.P. Kavafis
vertaald uit het Grieks: Hans Warren en Mario Molengraaf,
Gedichten, Amsterdam 1991, p. 25.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten