Arie Elshout van de Volkskrant11

Als Volkskrant-opiniemaker die volgens eigen zeggen 'als het even kan probeert een brug te slaan naar de geschiedenis,' schreef Arie Elshout begin dit jaar:

Omdat we niet goed vat kunnen krijgen op de drijfveren van moslim-terroristen volharden we in de neiging de schuld vooral bij onszelf te leggen. Dat is dichtbij, dus het gemakkelijkst. We kijken dan niet alleen naar het westerse gedrag nu, maar ook naar de westerse misdragingen uit het verleden, teruggaande naar het kolonialisme en zelfs de kruistochten. Je gooit je netten dan zo breed uit dat je altijd wel een vis vangt. Inderdaad hebben de koloniale mogendheden in het Midden-Oosten een erfenis achtergelaten waar de regio nog steeds mee worstelt. Maar daarmee is niet het feit verklaard dat radicale moslims zoveel mede-moslims doden. De maand december was wat dat betreft een gruwelijk dieptepunt met bijna dagelijks aanslagen op sjiieten in Pakistan, Irak en Afghanistan. Ik neem niet aan dat zij werden gedood wegens een grief tegen het Westen. Schuldvraag Dit soort ongerijmdheden negeren we liever.
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/article/detail/971934/2010/01/06/Moslim-terrorisme-een-gevolg-op-zoek-naar-een-oorzaak.dhtml

Ongerijmdheden? Ik ben bang dat zijn MO-diploma geschiedenis niet garant staat voor voldoende inzicht en overzicht. Kennelijk besteedt de opleiding te weinig aandacht aan bijvoorbeeld de Kruistochten, ik doe maar een greep. Allereerst dit als achtergrond:

Plundering door kruisvaarders.

De Kruistochten werden ondernomen om het Heilig Land in christelijke handen te krijgen. Constantinopel zou er niets dan onheil aan over houden... Het Oosters Schisma had aangetoond dat de Latijnen en de Grieken politiek, cultureel en mentaal ver van elkaar verwijderd raken. Het dieptepunt in hun relatie werd bereikt met de plundering van Constantinopel in april 1204 door kruisvaarderstroepen. Zij werden opgehitst door Venetianen, die er belang bij hadden hun concurrent Constantinopel duurzaam te verzwakken. Bij de plundering werden vele Byzantijnse kostbaarheden geroofd, vrouwen verkracht en kerken ontheiligd. Een kroniekschrijver meldt dat dronken soldaten de zijden wandkleden van de muur trokken, iconen vernietigden, uit miskelken dronken, op de altaren dobbelden en een Franse hoer op de zetel van de patriarch plaatsten.
http://www.katholieknederland.nl/abc/detail_objectID585159.html

Met andere woorden: hoewel de christenen van allerlei grieven tegen de islamieten hadden was dit toch duidelijk niet de reden waarom de Kruisvaarders rovend en verkrachtend hun gang gingen. De werkelijke reden was uiteindelijk het rucksichtlose streven naar macht, afgedwongen door rijkdom. Christenen zijn wat dat betreft net islamieten, en islamieten lijken wat dat betreft precies op christenen. Het is allemaal mensenwerk. Tussen de sjiiieten en de soennieten bestaat al eeuwenlang wrijving die zich soms in geweld ontlaadt, net als bij de orthodoxen en de rooms katholieken. Niks nieuws onder de zon. Ik stel dit met enige nadruk vast omdat Arie Elshout suggereert dat er iets... hoe zal ik het nu zo voorzichtig mogelijk formuleren... dat er iets onbenoembaar fout zit aan die islamieten... dat er iets als het ware genetisch niet deugt bij die lui, want

zijn het dan armoede en achterstelling die ten grondslag liggen aan het moslim-geweld? Het is een verklaring die veel wordt opgevoerd, maar de terroristen die we kennen zijn meestal helemaal geen arme sloebers. De Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden wordt ook gezien als belangrijke steen des aanstoots, maar een feit is Osama bin Laden zich aanvankelijk helemaal niet om de Palestijnen bekommerde.

En dit alles 'sterkt me in het besef dat we wat de wortels van het moslim-terrorisme betreft niet moeten zwichten voor de verleiding van gemakkelijke verklaringen,' aldus Arie.

Hoe weinig inzicht Elshout heeft in hisorische ontwikkelingen blijkt ook uit de zin:

Het is een verklaring die veel wordt opgevoerd, maar de terroristen die we kennen zijn meestal helemaal geen arme sloebers.

Beste Arie, elk verzet, overal ter wereld, in alle tijden, werd aangevoerd door de meest ontwikkelden, door de mensen die hun gedachten en gevoelens in woorden konden omzetten, die een theorie konden ontwikkelen en een analyse konden maken van de situatie waarin ze verkeerden. Zij waren en zijn altijd weer mensen die in staat zijn hun eigen leven vorm te geven, die mensen zijn intelligent genoeg om voor zichzelf te zorgen. Maar vanuit betrokkenheid met hun medemens waren en zijn zij doorgaans de eersten die in verzet kwamen en nog steeds komen. De mensen die 'arme sloebers' zijn kunnen geen vliegtuigkaartjes kopen, spreken geen andere talen, hebben wel wat anders aan hun hoofd dan zich te verdiepen in de vraag waarom nu juist zij arm zijn en de rijken niet. Ik zal het je uitleggen aan de hand van wat de auteur John Berger daarover stelde. Hij schreef dat

er grote delen van de… arbeiders en middenklasse bestaan die zich niet helder kunnen uitdrukken als gevolg van de grootscheepse culturele deprivatie. De middelen om datgene wat ze weten te vertalen in gedachten is hen ontnomen… Ze bezitten geen voorbeelden die ze kunnen volgen, waarbij woorden ervaringen duidelijk maken.

Een avondje televisie kijken en men weet wat Berger bedoeld.

Wat kan er, uitgezonderd halve waarheden, grove simplificaties of onbenulligheden, overgebracht worden aan dat halfgeletterde massale gehoor, dat… overal de voorstelling mag bijwonen?

zo merkte op zijn beurt de gerespecteerde Britse hoogleraar George Steiner op.

Het is juist dankzij deze culturele deprivatie dat jouw simplistisch wereldbeeld geslikt wordt door de overgrote meerderheid van de Volkskrant-lezers, die notabene wel alle mogelijkheden bezitten om zich daadwerkelijk goed te informeren. Indien het Volkskrant-publiek beter geinformeerd was geweest dan had jij nooit adjunct-hoofdredacteur van die krant kunnen worden. Jij bent nu juist het perfecte voorbeeld wat culturele deprivatie in de praktijk betekent. Snap je? Vandaar dat materiele 'arme sloebers' in het Midden-Oosten en intellectueel 'arme sloebers' in het Westen nooit als eersten het verzet vorm geven. Een 'arme sloeber' daar heeft er geen tijd en energie voor en een 'arme sloeber' hier heeft er geen lef en zelfrespect voor, heeft het te druk met zijn eigen sores, of hij is een ambitieuze carrierist die alles opoffert om zo hoog mogelijk te kunnen klimmen of kruipen, dat maakt hem niets uit. Als jij onze samenleving werkelijk kritisch zou doorlichten dan zou het snel zijn afgelopen met je loopbaan. En wanneer jij schrijft te willen

bidden dat er een paar enclaves blijven met niet-onderhorige journalistiek; een journalistiek die niet bevestigt maar ontregelt, die tegenspreekt en ontmaskert, zonder aanzien des persoons... Laat opinies en feiten hun eigen werk doen.

dan weet ik dat je dat weliswaar meent, maar in feite niet beseft dat je eigen opinies precies het tegenovergestelde zijn van wat jij met de mond belijdt. En dat is het knappe van ons systeem: de westerse consument kan zich elke identiteit aanmeten die hij/zij wil en menen dat het allemaal nog echt is ook. Van de zomer sprak ik in Boston uitgebreid met onder andere Stephen Kinzer, die twee decennia lang correspondent van The New York Times was in achtereenvolgens het bloedige Centraal-Amerika, Duitsland na de val van de muur, en Turkije tijdens de oorlog met de Koerden. Kinzer, die momenteel journalistiek doceert, zei ondermeer tegen me dat voor de commerciele massamedia waarheid en leugen er steeds minder toe doen, het gaat om oplagecijfers, om spektakel. Meningen zijn feiten geworden, en feiten meningen. Ik denk dat hij gelijk heeft. Daarom ook kan de Volkskrant de bezette Westbank 'Israel' noemen, het maakt niets meer uit. Het is een loos gebaar wanneer jij vroom verklaart dat je voor een vrije pers bent en vervolgens woordvoerder blijft van de 'hooggeplaatsten'. Sterker nog, dankzij de aantoonbaar onjuiste meningen die je als opiniemaker verspreidt ben je onderbaas van de Volkskrant-redactie geworden. Een integere journalist lukt dit niet. Volgende keer meer daarover.