Nederland 4

Nederlanders opgelet! Vooral onze boeren. Er is veel geld te verdienen. De Volkskrant bericht vanochtend: 'Jacht op de laatste Westerborkbarakken. In het weekeinde werd de laatste originele barak uit Westerbork door brand verwoest. Althans, dat werd gedacht'. Dus als u nog ergens een oude houten hok heeft waar u de varkens in laat bivakkeren, meldt u dat dan onmiddellijk bij de bevoegde instanties. Trouw berichtte al eerder: 'Het besef groeit dat de barakken van Westerbork historische betekenis hebben.' En dat 64 jaar na het einde van de oorlog en wel omdat een houten krot een goudmijn is geworden, dankzij het feit dat Anne Frank tijdens de oorlog werd verraden en de Nederlandse Spoorwegen haar voor 4 gulden 80 enkele reis afvoerde. Anne Frank is een toeristische trekpleister geworden van de eerste orde. Kortom, aan de slag, het is uw plicht als Nederlander. Anne Frank is immers een publiekstrekker, levert de Nederlandse economie veel geld op, en wat wil een chauvinist nog meer?Overigens, die barakken waren in eerste instantie bedoeld als grenshospitia voor joden die voor de oorlog nazi-Duitsland waren ontvlucht. Het liefst had Nederland deze allochtonen weer over de grens gezet, maar dat lukte niet in alle gevallen.

Nog wat achtergrondinformatie die een aardig beeld geven van de Nederlandse mentaliteit:

Hoe Wilhelmina 'Westerbork' in Elspeet voorkomt

door Anne Boer en Joop Offringa. zaterdag 21 maart 2009 | 07:33 | Laatst bijgewerkt op: zaterdag 21 maart 2009 | 10:47

ELSPEET - In Elspeet wordt de komst van het kamp vergeleken met een natuurramp, maar dan erger. Het plan is slecht voor het toerisme, dat net op gang begint te komen, vormt een bedreiging voor de natuur, en er zijn grote zorgen dat de kampbewoners een minder gunstige invloed op de bevolking hebben.

Zie ook:

Majesteits 'medegevoel'

'Zij hebben rijkelijk boterhammen meegenomen'

Reconstructie Westerbork Chronologisch

Document 1: Regering ziet af van kamp na bezwaren

Document 2: Bezwaar VVV aan de gemeenteraad

Document 3: Overeenkomst tussen gemeente en regering

Document 4: Advies van B&W aan de raad om het kamp wél toe te staan

Maar Elspeet voldoet aan alle voorwaarden. De grond is goedkoop, de kans op assimilatie met de bevolking van de streek is klein.

De voorgeschiedenis gaat terug naar 1933, als Hitler aan de macht komt in Duitsland. Een ding is duidelijk. Hij duldt geen joden in zijn rijk. Op de vlucht voor de dreigende situatie komen 25.000 tot 30.000 Duitsers - voor het grootste deel joden - naar Nederland. In diverse gemeenten worden spontaan comités opgericht om onderdak te regelen, maar echt welkom zijn de vluchtelingen niet. De regering doet er na de 'Kristallnacht' in november 1938 - als bijna 200 synagoges en 7.500 winkels van joden in Duitsland worden aangevallen en vernield - alles aan om de grenzen te sluiten.

De angst bestaat dat anders de toeloop te groot wordt en dat zou het land in crisistijd niet aan kunnen. Daarbij wijst minister-president Colijn er in november 1938 op dat te veel joodse vluchtelingen niet goed zou zijn voor de Nederlandse joden. Het zou het antisemitisme alleen maar verder aanwakkeren. In 1939, als duizenden vluchtelingen zijn verdeeld over 26 locaties, komt de regering tot de conclusie dat er een groot centraal opvangkamp moet komen. Minister Van Boeyen van Binnenlandse Zaken wil een miljoen gulden uitgeven voor de bouw, maar wel op rekening van het Centraal Comité voor Bijzondere Joodsche Belangen. Er zijn aanvankelijk drie opties: leegstaande gebouwen in Hellevoetsluis, de duinstreek bij Haarlem, en de Veluwe. Als locatie wordt gekozen voor een defensieterrein bij Elspeet. Van Boeyen kent dat gebied. Hij komt zelf oorspronkelijk uit Putten en zijn vrouw is een Nunspeetse. Hun zoon zou later (1978-1992) burgemeester van Harderwijk worden.

De gemeenteraad gaat akkoord, en niets lijkt de bouw van het kamp nog in de weg te staan. Tot koningin Wilhelmina in actie komt. Een dag na het raadsbesluit schrijft ze de minister van Binnenlandse Zaken, dat ze een opvangkamp in haar achtertuin niet op prijs stelt, hoewel het kamp op twaalf (!) kilometer van haar zomerpaleis 't Loo in Apeldoorn ligt. Korte tijd later laat de regering Elspeet vallen.

Nadat er nog even is gekeken in de omgeving van Heerde en Oldebroek en ook Steenwijk valt op 19 juli 1939 de definitieve keuze op op het Amerveld bij Westerbork. 

In de zomer van 1939 begint de bouw. Op 9 oktober arriveren de eerste 22 bewoners. Eind 1941 beslissen de nazi's Westerbork voor deportatiedoeleinden gereed te maken. De kosten, zoals uitbreiding met 24 grote barakken, worden betaald met in beslaggenomen joodse vermogens. Kamp Westerbork gaat de geschiedenis in als het symbool van de moord op 102.000 in Nederland levende joden, en 200 Sinti en Roma-zigeuners. Uit archiefstukken blijkt dat minister Van Boeyen niet gelukkig is geweest met de keuze voor Westerbork. In april 1939 deelt hij het Comité voor de Bijzondere Joodsche Belangen mee daartoe gedwongen te zijn door gebrek aan een andere mogelijkheid.

De boze brieven uit Elspeet en raadsstukken zijn terug te vinden in het archief, dat tegenwoordig is ondergebracht bij Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe, in het gemeentehuis van Nunspeet. Hoewel het dossier 1401 een opmerkelijke inkijk biedt in de houding van de Nederlandse regering en bevolking ten opzichte van de joden, en de opvallende rol van koningin Wilhelmina rond het beoogde kamp in Elspeet, is er volgens archivaris Henk Hovenkamp nooit serieus onderzoek naar de stukken gedaan. Wat ook opvalt in het hele verhaal is dat de centen een belangrijke rol spelen. De joden moeten zelf de kosten voor het kamp ophoesten. Ze steken uiteindelijk 1,25 miljoen gulden in kamp Westerbork. De gemeenteraad van Ermelo krijgt voorgehouden dat een kamp in Elspeet goed is voor de middenstand en veel werk oplevert, want lokale arbeidskrachten mogen het kamp bouwen. En als de raad akkoord gaat wordt de erfpacht voor het rijk nog even snel verdubbeld.

Zie: http://elspeet.straatinfo.nl/nieuws/hoe-wilhelmina-westerbork-elspeet-voorkomt_95777/