De Nederlandse Journalistiek

De vrouw op de onderste foto vindt onder andere de man op de bovenste foto 'stijf, kleinburgerlijk en truttig.' Oordeelt u aan de hand van de portretjes zelf maar. Links een open, avontuurlijk gelaat, rechts een gesloten boekshoudershoofd. De vrouw is Freya van den Bossche, de socialistische vice-premier van Belgie, de man is onze christelijke premier Jan Pieter Balkenende. Afgelopen woensdag besteedde NOVA aandacht aan de opmerkingen van mevrouw Van den Bossche, maar de programmamakers kwamen niet verder dan het geheel als een vormkwestie te presenteren. Presentatrice Clairy Polak ging niet inhoudelijk in op de Belgische commentaar. En dat terwijl Freya van den Bossche eerder al inhoudelijk kritiek op de Nederlandse politici had gespuit. Na de laatste Kamerverkiezingen schreef ze het echec van de paarse socialisten toe aan de kloof tussen kiezers en gekozenen. 'Als op 1 mei een debat wordt georganiseerd, waarbij Kok en Melkert aanwezig zijn, dan is het eerste dat zij doen naar de foyer lopen van de zaal zodat zij niet in het publiek zouden moeten plaatsnemen op 1 mei als sociaaldemocraten. Dan denk ik: je vraagt erom dat de mensen zich onbegrepen voelen en ver van jou af komen te staan.' Op haar gespeelde guitig bedoelde, tongue in cheek-toontje interviewde Polak vervolgens Siegfried Bracke, die als de 'Ferry Mingelen van Belgie' werd aangekondigd, maar zich goddank niet als zodanig gedroeg. Ook Bracke sprak van 'een stijf imago' en zei desgevraagd dat Nederlandse parlementsleden 'zelden spreken zoals je mensen in een cafe in Nederland hoort spreken. Ze hebben een bepaald jargon en ook een bepaald toontje.' Voor de goede verstaander was duidelijk dat Bracke weliswaar over de vorm sprak, maar tussen de regels door kritiek had op de inhoud. Het ontging de presentatrice van NOVA volledig. Veel journalisten beseffen niet dat wil er sprake zijn van een volwassen functionerende democratie de taal dan moet aansluiten op de werkelijkheid van het dagelijkse leven. Niet dat een politicus plat en ordinair moet gaan spreken, zoals vooral christelijke en liberale parlementsleden menen, geenszins, ze moeten ophouden in een jargon te spreken die alleen bedoeld is om de werkelijkheid te negeren of te vervormen. Die Newspeak moet verdwijnen voor een echt debat, voor een ware gedachtenuitwisseling mogelijk is. Iedereen weet wanneer en hoe vaak Nederlandse politici de kluit belazeren. Alleen de politici zelf lijken niet te weten hoe erg ze onze woorden hebben verkracht en uitgehold tot er een merkwaardige mechanische, liefdeloze, karakterloze, zielloze, dode taal is overgebleven. Een taal die de stijfheid, truttigheid en kleinburgerlijkheid verraadt van stijve, truttige en kleinburgerlijke politici. Het feit dat deze mensen in ons land aan de macht zijn, komt ook door de pers, door journalisten als Clairy Polak en Ferry Mingelen om maar eens bij NOVA te blijven. Ze spelen het spelletje mee, vinden het allang prachtig als ze aan de tafel van de macht mogen aanschuiven. Alleen al hun behaagzieke hoofden, hun cynisch alles badinerende toontje illustreren dit. Na de verrassende opkomst van Fortuyn bleven ze zitten, terwijl ze toch die omwenteling niet hadden voorzien en niet wisten wat ze ermee aanmoesten omdat ze de hele dag te dicht op dat pleintje in Den Haag zitten en niet weten wat er in de maatschappij gebeurt. Daarom beseft Clairy Polak ook totaal niet dat de kritiek vanuit het buitenland inhoudelijke kritiek is. Hoe moet ze dat weten? En als ze vertelt dat Freya van den Bossche het bezuinigingsbeleid van de Nederlandse regering hekelt dan weet ze vervolgens niet wat ze met die opmerking aanmoet. Alles is voor haar een vormkwestie geworden. En dus stelt ze geen vraag over de inhoudelijke kritiek, maar over de vorm. Ze kan domweg niet anders.