donderdag 20 januari 2011

Israelische Spionage in Europa 3




Woordelijk verslag reportage over afluisteren uit De ochtenden van 25 
november 2002 


In de helft van de Nederlandse politietapkamers en in de afluistercentrales 
van de AIVD, de vroegere BVD, en de militaire inlichtingendienst wordt 
gebruikt gemaakt van Israelische afluisterapparatuur. In Amerika, waar ook 
Comverse apparatuur wordt gebruikt, verschenen een jaar geleden 
berichten in de pers dat inlichtingen via deze apparatuur rechtstreeks naar 
Israel gingen. Na een maandenlang onderzoek ontdekten wij dat daar in 
Nederland ook sterke aanwijzingen voor zijn.   

Muziek 

'Je haalt de Mossad binnen, dat is heel duidelijk.'  

Muziek 

(Andere bron) 
'Wij zouden die systemen krijgen tegen een vriendenprijsje en zij zouden 
onbeperkt toegang krijgen tot wat wij verzamelden.' 

Muziek  

Bron uit Israel –  
‘Look, the system has a remote dialing facility, which enables full access to 
the system and service possibilities. This is a non-described feauture.’ (Op 
het systeem kan van buitenaf ingebeld worden. Dit geeft volledige toegang 
en service mogelijkheden. Deze eigenschap is niet beschreven.) 

Muziek  

(Andere bron) 
'Onze informatie gaat naar Israel, ja. Waarom? Dat moeten wij. 
Daar zijn geheime afspraken over.' 

Dit is een verhaal over de onzichtbare wereld van het afluisteren.  Een 
wereld waarin mensen alleen willen praten als hun stem anoniem en 
onherkenbaar op de radio komt. 

De afluistersystemen die in ons land het meest worden gebruikt zijn van 
Israelische makelij. Comverse is de naam.  
Een anonieme bron zegt ervan overtuigd te zijn dat de Israeliers 
afgeluisterde gesprekken in Nederland naar hun eigen land halen  

'Op Comverse kan van buitenaf worden ingebeld. Die faciliteit 
kan gebruikt worden om software te updaten maar ook om 
informatie uit het geheugen te halen. Daarbij hoef je er niet 
alles uit te halen. Je kan gericht zoeken met de software die erin 
zit. Als het geheugen voor een bepaald gedeelte vol is, wordt er 
automatisch opgeslagen op optical discs. Om de zoveel tijd komt 
er een monteur uit Israel met een laptop met een hebreeuws 
toetsenbord. Die sluiten ze dan aan, en er worden optical discs 
tevoorschijn gehaald. Maar wat er nou precies gebeurt, weet ik 
niet. Ik vermoed dat informatie van die optical discs wordt 
gehaald. Deze mannen spreken geen Nederlands. Ze plegen 
'onderhoud.' Wij weten niet wat er gebeurt, want wij hebben 
geen toegang tot die systemen. Het is eigenlijk net zoiets als dat 
je een auto koopt zonder dat je onder de motorkap mag kijken.' 

We spreken met iemand uit een politietapkamer, die alleen onherkenbaar 
op de radio wil. 

(verslaggeefster) Zijn alle politieregio’s tevreden over Comverse?  
‘ Nou ik weet zeker dat ze zich de vraag hebben gesteld of 
ze met het Comverse-systeem de Mossad niet hebben 
binnengehaald, aangezien EFRAT vanuit het verleden 
duidelijk gelieerd is met de Mossad en volgens mij zelfs 
ontstaan is vanuit de Mossad. In ieder geval, dat je je 
duidelijk de vraag kunt stellen van: wie heb je 
binnengehaald en wat kunnen zij?’  
(verslaggeefster) Efrat is de voorloper van Comverse? 
'Ja, dat is de voorloper van Comverse.' 
(verslaggeefster) Dus ze hadden er twijfels bij. Maar toch werden die 
systemen aangeschaft.  
'Die werden toch aangeschaft, ja. Ja, dat is niet duidelijk, 
waarom die keuze is gemaakt. Het is in ieder geval wel duidelijk 
dat er 6 of 7 regio's waren die echt niet lekker hebben gewerkt.'  

Verschillende betrouwbare bronnen bevestigen ons dat er een Israelische 
connectie is. 

‘Wij zouden die systemen krijgen tegen een vriendenprijsje, en zij zouden 
onbeperkt toegang krijgen tot wat wij verzamelden.’ 

muziek 

(andere bron) 
‘Onze informatie gaat naar Israel ja. Waarom? Dat moeten wij. 
Daar zijn geheime afspraken over.’ 

muziek 

(Andere bron) 
‘Je haalt de Mossad binnen, dat is heel duidelijk. DeIsraeli’s nemen veel 
meer op dan waartoe de officier van justitie een machtiging heeft gegeven. 
Dat wordt dan allemaal opgenomen en later kijkt de software van het 
systeem wat er gebruikt kan worden en wat niet. Wat er vervolgens mee 
gebeurt? Ik weet het niet. Het gaat naar Israel. Verschillende politieregio’s 
wilden dat niet. Toen de KLPD dat ging ‘begeleiden’, werden er toch 
opeens Israelische systemen aangeschaft. Sommige politiemensen hebben 
hier helemaal geen moeite mee. Die zeggen: of wij die boeven nou hier 
vangen, of dat de Israeli’s dat doen, prima toch?’ 

muziek 

Aantoonbare bewijzen dat de informatie van Nederland naar Israel wordt 
doorgesluisd zijn er niet. Niemand heeft toegang tot de afluistersystemen 
van Comverse.  
Een fragment uit een interview met onze bron uit de politietapkamer: 

(verslaggeefster) Heeft iedereen toegang tot de software van 
Comverse? 
  ‘Nee, dat weet ik wel zeker van niet.’ 
(verslaggeefster) Kunt u daar niet iets over vertellen? 
‘Nou, dat alle dingen die er gebeuren bij een Comverse- 
systeem, in Israel gedaan worden.’ 
(verslaggeefster) Dus in de tapkamer heeft niemand toegang tot het 
binnenste van zo’n systeem? 
Nee, daar heeft niemand toegang toe. Dat is een black  box.’ 
(verslaggeefster) Wat is dat? 
‘Een zwarte doos, waar je iets in stopt, en waar iets uitkomt, 
maar hoe het daar binnenin geregeld is, dat weet je niet.’ 
(verslaggeefster) En daar is ook niet achter te komen? 
‘Nee, ik weet in het algemeen hoe het systeem werkt, hoe het 
aftappen werkt.’ 
   (verslaggeefster)Maar u weet niet precies wat er bij Comverse binnenin 
gebeurt? 
Wat daar van binnen bij Comverse gebeurt, nee, daar heb ik geen inzicht 
in.’ 
(verslaggeefster) En u weet wel hoe andere systemen werken? 
‘Ik weet wel hoe andere systemen werken, ja.’ 
(verslaggeefster) En wat zijn dat voor systemen? 
Dat zijn gewoon Nederlandse systemen, die in Nederland gefabriceerd en 
gemaakt worden.’ 

Advocaat Gerard van der Hardt Aberson heeft voor een strafzaak een poging 
gedaan om Comverse-apparatuur nader te laten onderzoeken. 

‘Het grote verschil tussen het Nederlandse en het Comverse 
systeem is dat het Comverse systeem is een gesloten zwart kastje 
waarvan de Nederlandse staat niet weet wat daarin zit. Van 
andere systemen is de software en de hardware… daar worden 
de bouwtekeningen meegeleverd. Dus daarvan kunnen 
deskundigen zien wat het apparaat wel en niet kan. In mijn visie 
kunnen die apparaten niet op grote schaal stofzuigen.’ 
  
In het contract met alle Comversegebruikers is vastgelegd dat alleen 
mensen van de Israelische firma toegang hebben tot het zwarte kastje. 
Chefren Hagens, Nederlands leverancier van tapkamerapparatuur, bevestigt 
dat er monteurs uit Israel met laptops met hebreeuwse toetsen in de 
tapkamers komen en dat niemand weet wat ze doen.  

‘Als er een recorder wordt onderhouden door een 
onderhoudsmonteur, mag je niet met een laptopje naar binnen 
en weer naar buiten en met dat laptopje informatie meenemen. 
Hij mag hoogstens met een cd-rommetje naar binnen en met 
niets naar buiten. 
(verslaggeefster) Maar waarom mag hij niet met die laptop weer naar 
buiten? 
‘Als die laptop verbinding heeft met die recorder en de 
tapkamerbeheerder ziet dat, dan kan hij, terwijl hij schijnbaar 
netjes onderhoud verricht, gewoon met een klein datastroompje 
terug naar al die getapte telefoonnummersvan de laatste 
maanden, kunnen eventjes mee worden genomen. De 
onderhoudsmonteur hoeft het niet eens te weten..Dus er moeten 
procedures komen die uitsluiten dat er iemand met gegevens de 
tapkamer uit komt.’ 

Afluistergeluid 

TT 
Nederland is in de Westerse wereld koploper in het afluisteren van 
telefoongesprekken. Er wordt zelfs meer afgeluisterd dan in Amerika. De 
afluistercentrales van de inlichtingendiensten, de ministeries, 
opsporingsdiensten als de FIOD en de helft van de politietapkamers werken 
allemaal  met hetzelfde systeem van het merk Comverse. 
Wat is Comverse eigenlijk ? 

(muziek) 

Comverse is een Israelisch bedrijf dat wereldleider is op het gebied van 
voicemail. Maar ze doen meer.  
Sinds jaar en dag kent het bedrijf een afluisterpoot. Die heette eerst EFRAT 
Future Systems en toen Comverse Infosys. 

Comverse afluistersystemen worden in de Verenigde Staten en in alle NAVO- 
landen behalve Frankrijk en Denemarken gebruikt.  
Hoe Comverse-apparatuur precies werkt, is bij geen van die landen bekend.  

Een van onze bronnen vertelt over de praktijk daarvan.  

‘Als je onderhandelt over de aankoop van zo’n Comverse- 
systeem, krijg je op alle vragen te horen: no problem. Je hoeft 
blijkbaar niet te weten hoe iets werkt. Als er problemen zijn, 
komt er meteen iemand uit Israel om het op te lossen. Zeggen ze. 
In de praktijk ligt er wel eens een tijdje een systeem plat omdat 
je niet op de route lag.’ 

In Nederland zijn Comverse-systemen, toen nog EFRAT geheten, al sinds de 
jaren zeventig in gebruik.  
Bram Stemerdink, toen staatssecretaris van Defensie, vertelt waarom 
destijds gekozen werd voor dit Israelische produkt.  

Stemerdink: ‘Er is eigenlijk heel weinig over te vertellen, in die zin, dat 
Israel op bepaalde gebieden topkwaliteit levert. Sommige wapensystemen, 
maar met name als het gaat om technologische hoogstandjes. En 
afluisterapparatuur, in de jaren 70, daar was Israel echt uitgesproken goed 
in.Het was puur een kwestie van: wie kan de beste apparatuur leveren. En 
dat was toen ook al Israel en ik sluit niet uit dat het nog steeds zo is.’ 

Wie besliste daarover? 

‘In het algemeen waren er bepaalde procedures als het ging om 
materieelaankopen, dus om het maar simpelweg te zeggen: als 
het om 25 miljoen gulden ging, had de staatssecretaris daar 
niets mee te maken. En al naar gelang het bedrag hoger werd, 
of de politieke gevoeligheid groot was, werd de staatssecretaris 
erbij betrokken. In geval van afluisterapparatuur was het 
eigenlijk altijd wel zo dat het voorgelegd werd, met name omdat 
het om bestedingen van bepaalde fondsen ging die niet altijd in 
gewone artikelen werden verantwoord. Er was een speciaal 
artikel voor waaruit geput werd. Dat was 1. En 2: de politieke 
gevoeligheid, het land wat deze apparatuur leverde, en Israel, 
was zeker sinds ’73, - het Midden-Oosten in het algemeen en 
Israel in het bijzonder - was een politiek gevoelig gebied. Dus 
dit soort zaken werd altijd voorgelegd.’ 

Bram Stemerdink besliste destijds dus over de aanschaf van Israelische 
afluisterapparatuur. Hij zegt niets te weten over het doorsluizen van 
Nederlandse afluister-informatie naar Israel.  

(muziek) 

Behalve de inlichtingendiensten, schafte ook de politie Comverse- 
apparatuur aan.  

‘De politie is in de jaren 70 begonnen met de aanschaf van Comverse- 
apparatuur. Het bedrijf heette toen EFRAT. Het land had destijds de beste 
afluisterapparatuur ter wereld en de Nederlandse politie zat in nood, het 
was de tijd van de Rote Armee Faktion. Ik heb toen nog wel 
reclamefilmpjes gezien van die EFRAT. Dat was louter militair- en 
inlichtingendienstspul. Raketten die omhooggingen, spannende muziek, je 
kent dat wel. Enfin, wij kochten dat dus. Alleen we hebben nooit geweten 
dat we daarmee het Paard van Troje binnenhaalden. De 
inlichtingendiensten hadden toen nog geen behoefte aan die systemen, 
want die werkten met staatsbedrijf PTT. Maar rond 83 werden daar ook 
Israelische systemen aangeschaft. En werd er bij andere diensten op 
aangedrongen om die ook aan te schaffen. Nu zijn er 14 politietapkamers 
die met Comverse werken. Ik denk dat Justitie er belang bij heeft om die 
Israelische systemen te gebruiken. Die slaan namelijk veel meer op dan 
Nederlandse systemen. En dat is natuurlijk handig als je veel wilt weten, 
bijvoorbeeld in verband met terrorismebestrijding. Dat je dan dingen doet 
die niet mogen, tja. Wat ik wel heel erg vind, is dat onze inlichtingen, van 
de inlichtingendiensten, waarschijnlijk regelrecht naar Israel gaan. Dat is 
destijds zo afgesproken, op operationeel niveau. Wij zouden die systemen 
krijgen, tegen een vriendenprijsje, en zij zouden onbeperkt toegang krijgen 
tot wat wij verzamelden.’ 

(muziek) 

In december 1998 ontdekte de FBI in Amerika dat er mogelijk inderdaad 
sprake was van een Paard van Troje. Er waren sterke vermoedens dat Israel 
via Comverse-apparatuur de Verenigde Staten afluisterde. 
Veertien Israeliers werden opgepakt op verdenking van spionage  
met behulp van Comverse-apparatuur.  
De ophef  over Comverse-apparatuur vond plaats in december 2001. Kort 
daarna, in februari van dit jaar, ging de Nederlandse vestiging van Comverse 
plotseling Verint BV heten. 

(muziek) 

Wanneer wist de Nederlandse overheid dat er iets aan de hand was met 
Comverse-afluisterapparatuur ? 
Volgens onze bronnen heeft de Amerikaanse regering in december 1998 de 
Nederlandse regering op de hoogte gesteld van sterke vermoedens van een 
‘lek’ bij Comverse. 
  
We leggen dit voor aan Bram Peper, die toen minister van Binnenlandse 
Zaken was en dus verantwoordelijk voor de binnenlandse veiligheidsdienst..  

‘Nou ik herinner me er in ieder geval niks van en dat is ook helemaal niet 
zo verwonderlijk. De technieken die inlichtingendiensten gebruiken die 
hebben, tenzij er iets heel bijzonders aan de hand is, niet mijn 
belangstelling. Ik weet alleen dat er ongelooflijk veel mogelijk is.’ 
(verslaggeefster) U zei net dat u dat niet zou verbazen? 
‘Nee, ik verbaas me over heel weinig dingen in het algemeen. En ik 
beschouw dat dus, tenzij het nadrukkelijk als een probleem is gesignaleerd 
– wat ik mij niet herinner, maar dat zegt op zichzelf niet zo verschrikkelijk 
veel – beschouw ik dat toch als techniek. 
(verslaggeefster)  Bent u op de hoogte van een herenakkoord tussen Israel 
en Nederland? 
‘Ben ik niet van op de hoogte, maar nogmaals, dat zegt niets. Ik ben 
iemand die veel reduceert. Anders wordt je hoofd heel erg vol.’  

De opvolger van Bram Peper was Klaas de Vries. Hij was tijdens de ophef 
over Comverse in december vorig jaar minister, maar weigert ons te woord 
te staan. 

Nadat Comverse  in december 2001 in Amerika in opspraak raakte, werden 
er in Nederland kamervragen gesteld. Een citaat uit het antwoord van 
minister Korthals van Justitie: 

‘Uit de rondvraag is gebleken dat de veiligheidsmaatregelen op 
het vereiste niveau waren geimplementeerd. Een officieel 
onderzoek met betrekking tot het onderwerp is niet uitgevoerd. 
Mocht daartoe in een later stadium aanleiding bestaan, dan zal 
ik zo nodig alsnog tot nader onderzoek overgaan.’ 
  
Uit dit antwoord blijkt dat het systeem niet technisch is doorgelicht. De 
minister beloofde nader onderzoek als daar aanleiding toe was. Die is er tot 
nu toe blijkbaar niet geweest. 

De Nederlandse strafpleiter Gerard Van der Hardt Aberson daarover: 

‘Dat is het kwalijke, dat naar aanleiding van de zaken die in Amerika boven 
water zijn gekomen, waar door de Amerikaanse overheid onderzoek naar is 
gedaan, door de Amerikaanse overheid maatregelen zijn getroffen. Daar 
blijkt in de Nederlandse situatie niet van dat de Nederlandse overheid daar 
maatregelen voor heeft getroffen en dat is in mijn visie zorgelijk.’  

De woorden van advocaat Aberson blijken te kloppen.  
In april van dit jaar maakte de officier van justitie  die verantwoordelijk is 
voor het afluisteren  mr. Taco Stein een geheim rapport over problemen 
met Comverse-afluisterapparatuur. Wij hebben de hand weten te leggen op 
dit zogeheten ambtsbericht. 
Zijn conclusie: Er is niks aan de hand.  

‘Mijn naam is Taco Stein, ik ben officier van Justitie bij het 
Landelijk Parket en ik heb daar de interceptie van 
telecommunicatie en internet in mijn portefeuille. Tappen. Ik stel 
eisen aan het eindprodukt dat ik uit de tapkamer krijg. Ik moet 
kunnen vertrouwen op de integriteit van de inhoud van de tap. 
Er is in Nederland geen aanleiding om daaraan te twijfelen op 
dit moment. Ik heb geen reden om te twijfelen aan de integriteit 
van onze tapsystemen.’ 

De stelligheid van de officier van justitie is opmerkelijk. Het onderzoek 
waarna hij verwijst is slechts een rondvraag geweest langs beheerders van 
de tapkamers. Tot op heden heeft een technisch onderzoek niet 
plaatsgevonden. We weten nog steeds niet wat zich binnen in de Comverse- 
afluister apparatuur afspeelt . 

afluistergeluiden 

U luistert naar een uitzending over Comverse, een Israelisch 
afluistersysteem dat door de Nederlandse inlichtingendiensten en de helft 
van de politiekorpsen wordt gebruikt. Een aantal bronnen zegt dat de 
inlichtingen die met deze systemen worden verzameld, rechtstreeks naar 
Israel gaan zonder dat de Nederlandse overheid daar enig zicht op heeft.   

Uit geheime stukken die in ons bezit zijn gekomen, blijkt dat de 
Nederlandse overheid zich hier zorgen over maakt. 

Een daarvan is het eerder genoemde ambtsbericht waarin advocaat-generaal 
Kolkert van gerechtshof Den Bosch opheldering vraagt aan Taco Stein, de 
officier van justitie bij het landelijk parket die belast is met tappen.  

Kolkert wil weten hoe het zit met het verhaal dat Comverse-apparatuur een 
black box zou zijn waar niemand in kan kijken? Wat is er waar van verhalen 
dat Comverse-tapkamers gemanipuleerd kunnen worden? Bovendien loopt in 
Amerika ook een onderzoek naar Comverse-tapkamers,  schrijft de 
advocaat-generaal. 
Zoals we al hoorden antwoordt Stein dat er geen enkele reden is voor 
ongerustheid….. 

(muziek) 

We leggen de Comverse-affaire voor aan prof. R. de Mulder, hoogleraar 
informatica en recht aan de Erasmus Universiteit. Is hij verbaasd over 
berichten dat Comverse een lek zou hebben?  

  

‘Nee, dat kan al jaren en dat gebeurt ook al jaren. Ik kijk hier 
niet van op, nee. Eerlijk gezegd zou het me verbazen als zou 
blijken dat er procedures en regels zijn die dat ernstig 
bemoeilijken. Ik denk dat, zeker in Nederland, het gevoel bij de 
mensen die daar werken, is dat dat ook helemaal niet erg is. Ik 
denk dat dat nog wel het overwegende gevoel daar is. Want als 
je een betrouwbare leverancier hebt, en die heeft jou verteld: we 
zetten soms wel eens iets neer, maar dat is voor ons en niet voor 
jou, en je hebt daar verder geen last van, dan maak je je daar 
niet druk om. Je gaat je er pas druk om maken als je er last van 
hebt.’  

(muziek) 


Ook bij de politie en bij een overkoepelende tap-organisatie leeft zorg over 
de betrouwbaarheid van Comverse-apparatuur.  

Op 10 oktober 2002 stuurt de Raad van Hoofdcommissarissen een 
vertrouwelijke brief aan de leveranciers van tapkamers met een verwijzing 
naar de berichten uit Amerika. 

In het Algemeen Politieblad van 24 augustus 2002 zegt John Steegh, 
projectleider van de Landelijke Interceptie Organisatie dat zijn organisatie 
wil kijken of de apparatuur geen ‘achterdeurtjes’ bevat. Volgens onze 
bronnen heeft Comverse niet meegewerkt aan dit onderzoek. 

afluistergeluiden 

De afgelopen jaren is in Nederland voor miljoenen aan afluisterapparatuur 
aangeschaft van het merk Comverse. Dat gebeurde zonder de verplichte 
openbare aanbesteding. Bovendien is de apparatuur duurder en kwalitatief 
minder dan Nederlandse afluistersystemen, zeggen onze bronnen.   

(verslaggeefster) Is er ooit onderzoek gedaan naar die Comverse-systemen in 
vergelijking met de Nederlandse systemen, hoeveel er opgenomen wordt?  
‘Nou, dat is dan het aantal afgeleverde gesprekken. Als je 100 
gesprekken wil afleveren, hoeveel komen er dan daadwerkelijk 
aan. Daar zijn wat onderzoeken in geweest, waaruit blijkt dat er 
bij de Comverse-systemen een 30 tot 35 procent niet aankomt. 
En dat bij een vergelijkbaar Nederlands systeem een 5 procent 
niet aankomt.’ 

Dat was onze bron uit de politietapkamer. Hij doelde onder meer op een 
onderzoek dat KPN  Security vier jaar geleden deed, samen met een aantal 
tapkamers, naar de kwaliteit van verschillende tapsystemen. Het onderzoek 
velde een vernietigend oordeel over Comverse. 

‘De kwalificatie, ook van KPN-zijde, op dat moment was: slecht.’ 

Dat zegt Martien Kuylman, die de tapkamer in Amsterdam inrichtte.  
Advocaat Aberson liet onderzoek doen naar optical discs, geheugenschijven, 
van Comverse-apparatuur, en ontdekte nog meer problemen: 

‘We hebben voorts kunnen constateren dat de door Comverse 
gebruikte apparatuur behoorlijke technische manco’s heeft. In 
deze telefoontap zien we dat  - en deskundigen hadden dat al 
eerder gezegd – dat de onbetrouwbaarheidsgraad van 
Comverse zo’n 20 procent is. Wij hebben een uitdraai van 
gegevens en daaruit blijkt dat in zo’n 20% van de gevallen er 
geen verbinding tot stand komt volgens Comverse, terwijl uit 
door de providers aangeleverde lijsten blijkt dat er op dat 
moment wel een gesprek zou hebben moeten plaatsvinden en dat 
geeft natuurlijk toch een behoorlijk vertekend beeld. In mijn 
visie kun je apparatuur die voor 20% onbetrouwbaar is, beter 
niet gebruiken, zeker als het gaat om zaken die gebruikt worden 
als bewijsmiddel.’ 

Er zijn meer problemen. Comverse blijkt zich niet aan afspraken te houden 
die over beveiliging van afluistersystemen zijn gemaakt. Onze anonieme 
bron uit de tapkamer 

(verslaggeefster) Dus Comverse gebruikt de sleutel niet. Wat moeten we ons 
daarbij voorstellen?  
‘U kunt zich voorstellen dat u naar een pinpasautomaat gaat, en 
uw pinpas erin stopt. Normaal gesproken krijgt u dan een 
beeldje te zien: voer uw pincode in. Om te vergelijken: dat 
beeldje vervalt ineens, en er komt te staan: welk bedrag wilt u 
hebben? Wat wordt overgeslagen is: ben jij wel de eigenaar van 
die pinpas?’ 
(verslaggeefster) Wat voor voordeel zou iemand erbij kunnen hebben dat 
Comverse dat niet doet? 
- ‘Ja… eh… gemak… eh… ze waren er niet voor klaar, of eh… of wat dan 
ook, ik… eh… ik kan dat verder niet zeggen. Het is in ieder geval wel zo 
dat het een afspraak is die gemaakt is, die ook op een gegeven moment 
…. In het allereerste begin werd ook zo gewerkt, hoefde het nog niet 
met de sleutels, maar er is op een gegeven moment gezegd: nu wordt er 
gewerkt met sleutels. En dat verbaast, dat dat nog steeds niet gebeurt 
bij die systemen.’ 

Martien Kuylman voegt daar aan toe: 

‘De eerste de beste pinautomaat om de hoek is vele malen beter beveiligd 
dan dit tapproces.’ 

Behalve dat er twijfels zijn over de technische kwaliteiten van Comverse- 
afluisterapparatuur is er nog een groot bezwaar: de hoge kosten. Comverse 
heeft nagenoeg een monopoliepositie en dat blijkt ook uit de prijzen. Onze 
bron uit de tapkamer 

(verslaggeefster) De overweging om Comverse te kopen, heb ik begrepen, 
was dat ze goedkoper waren en betere kwaliteit leverden.  
‘Nou dat waag ik toch te betwijfelen. Er waren zeker systemen die 
goedkoper waren en dezelfde functionaliteit boden als Comverse.’ 
(verslaggeefster) Kunt u iets zeggen over de prijzen? Waar moeten we dan 
aan denken?  
‘Oh, dat zijn prijzen die zijn zeker drie keer minder als wat voor 
Comverse betaald is. En dan praat je nog niet eens over de 
onderhoudscontracten. Voor het onderhoudscontract van ‘e’en 
Comverse-systeem kun je een compleet systeem aanschaffen.’ 

Comverse-afluisterapparatuur is dus van mindere kwaliteit dan vergelijkbare 
Nederlandse systemen, en bovendien veel duurder. Maar ze bleven gekocht 
worden, zelfs zonder aanbesteding. Advocaat Aberson 

‘Naar ik heb begrepen van deskundigen is er Comverse apparatuur in de 
jaren ’94 tot ’97 aangeschaft, zonder dat daarvoor een openbare 
aanbesteding heeft plaatsgevonden. Het bedrag dat met die aanschaf is 
gemoeid - in mijn visie was daarvoor een Europese aanbesteding 
aangewezen.’ 
(verslaggeefster) Waarom is dat niet gebeurd? 
‘Daar heb ik geen antwoord op.’ 

Niemand zegt te weten waarom Comverse-apparatuur toch wordt 
aangeschaft, en wie daarover nu precies beslist.  
Er is wel sprake van warme banden tussen Comverse, politie, justitie en 
inlichtingendiensten. Drie voorbeelden: 

Directeur Michel Manche van Verint Nederland, zoals Comverse sinds 
februari heet, komt van de BVD, waar hij systeemmanager was. 

In de tapkamer  bij het Korps Landelijke Politiediensten werkt een 
voormalige Comverse-medeweker. 

Het hoofd techniek bij de BVD, Jan Boots,  werd na zijn pensionering 
adviseur bij Comverse.  

muziek en afluistergeluiden 

Binnen twee jaar, is het plan, worden de 26 politietapkamers ondergebracht 
in vier nieuwe, centrale tapkamers. Twee van die centrales zijn al 
aangeschaft – Comverse. De beslissing over de andere twee is voorlopig 
uitgesteld.  
Onze bron uit de tapkamer 

‘Het zou goed zijn als dat via verschillende systemen zou gaan.’ 
(verslaggeefster) En wat denkt u dat het wordt? 
‘Ik denk dat het Comverse wordt’.  
(verslaggeefster) Dus dan gaat alles wat in Nederland getapt wordt, via 
Comverse gaan?  
‘Dat zou dan allemaal via Comverse gaan, ja . Via Comverse- 
systemen.’  

 We bellen Wiebe Alkema, woordvoerder bij het ministerie van Justitie. 
Waarom blijft Comverse gekocht worden? En wat vindt hij van de 
beweringen dat Israel zonder controle toegang heeft tot de informatie die 
met Comverse-apparatuur wordt verzameld?  

‘Ja maar dat zijn gewoon geclassificeerde. . . Ik kan me niet 
voorstellen dat als dat zo zou zijn, dat wij daar mededelingen 
over gaan doen. Dat kan gewoon niet, ik bedoel, dat voelt u toch 
zelf ook wel aan? Bepaalde dingen eh…. liggen gewoon anders 
dan eh …. eh…. wenselijk is op dit moment. Als ‘t gaat over 
deze onderwerpen is er gewoon geen ruimte vanwege allerlei 
operationele danwel andere belangen die er zijn.’  

We bellen ook met Michel Manche, directeur van Verint, zoals Comverse 
sinds februari heet, om hem om commentaar te vragen. We krijgen een 
medewerker aan de lijn. 

‘Van Radio 1. Kijk eens aan.  Ja dan denk ik toch dat dat niet gaat lukken. 
Ik denk dat ik weet waar het over gaat en ik denk niet dat wij op zoek zijn 
naar publiciteit. Ik denk dat Michel dat niet zo fijn vindt, laat ik het zo 
maar omschrijven.’  

Tuut, tuut, tuut,tuut 


We hebben Boris Dittrich, Kamerlid voor D66, om commentaar op de 
uitzending gevraagd. 

‘Mijn eerste reactie is dat het te gek voor woorden is dat er een 
mogelijkheid is dat geheime, afgeluisterde informatie gewoon naar Israel 
gaat, door de handen van een bedrijf waarvan eigenlijk niemand precies 
weet wat daar de achtergronden van zijn. Dus dat moet absoluut 
opgehelderd worden.’ 
Schaadt dit Nederlandse belangen, denkt u? 
‘Dat zou zeker kunnen. Als je ook al hoort dat in 98 een groot onderzoek is 
geweest dat heeft geresulteerd in het aanhouden van 14 verdachten, 
allemaal via hetzelfde bedrijf,. en we horen hier dat als er in de tapkamer 
iets met onderhoud moet gebeuren, mensen uit Israel komen, dan denk ik: 
wij moeten heel goed weten wat wij hier in huis gehaald hebben. En de 
vraag is natuurlijk ook: waarom kopen wij steeds bij een bedrijf waarvan 
we de finesses niet weten, waarom kopen wij steeds terwijl de kwaliteit 
minder is het is duurder, dus ja…  Ik vind echt dat de Tweede Kamer daar 
opheldering over moet krijgen. Als Kamerlid ga ik de minister vragen: is er 
ooit een technisch onderzoek ingesteld naar dit achterdeurtje in het 
afluistersysteem En als dat niet zo is, wil ik weten of de bewindspersonen 
bereid zijn alsnog zo’n opdracht te verstrekken, zodat we precies weten of 
we niet een Paard van Troje hebben binnengehaald. ik gan nu meteen 
Kamervragen stellen. Mochten de antwoorden een beetje zijn van een 
kluitje in het riet dan zal ik me beraden op verdere stappen. Ik vind dit 
zeer serieus.’ 






1 opmerking:

Sonja zei

René Zwaap in De Groene 2002:

Hoe betrouwbaar is de afluistertechniek eigenlijk? Om die vragen te beantwoorden, komt men onvermijdelijk uit bij de leverancier van de tapcentrales. En dat is wat Nederland betreft het Israëlisch-Amerikaanse bedrijf Comverse, dat inmiddels vijftien tapcentrales heeft geleverd aan de Nederlandse politie en van wier geavanceerde apparatuur ook de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Militaire Inlichtingendienst gebruik maken. Het beursgenoteerde Comverse is voortgekomen uit de inlichtingendiensten van het Israëlische leger. Een van de grootaandeelhouders zou Ariel Sharon zijn. In de Verenigde Staten kwam Comverse vorig jaar in opspraak toen bekend werd dat de FBI een onderzoek had ingesteld naar mogelijke spionagepraktijken. De Nederlandse vestiging van het miljardenbedrijf werd als reactie daarop omgedoopt tot Verint. Directeur van Verint is Michel Manche, tot voor kort systeemmanager van het aftapdepartement van de BVD.

Peter Flik en Chuck Berry-Promised Land

mijn unieke collega Peter Flik, die de vrijzinnig protestantse radio omroep de VPRO maakte is niet meer. ik koester duizenden herinneringen ...