Anet Bleich,
De vraag voor een Nederlandse intellectueel is dus de volgende:
hoe komt het dat Hirsi Magan/Ali die gevormd werd in een gesloten onvrije tribale cultuur, getekend door schaarste en angst ineens zo'n succesnummer werd in een zogeheten 'tolerante' open rijke en kosmopolitische cultuur van vrijheid? Het is een voor de hand liggende vraag die opmerkelijk genoeg nooit publiekelijk is besproken in de polder. Anders gezegd, hoe kan het dat iemand uit een cultuur die diametraal tegenover onze cultuur staat de heffe des volks en een deel van de blanke intelligentsia wist te mobiliseren? Het is alsof deze mensen in haar een verlosser zien. Zijzelf zijn niet in staat geweest om de rancunes te formuleren die al die tijd als een veenbrand ondergronds hebben gewoed. Hoe komt dat?
Ik denk dat het antwoord simpelweg het feit is dat mevrouw Ali beter dan de gefrustreerde westerlingen de angst en onbegrip onder woorden kon brengen. Ze werd niet belemmerd door onze bijna aangeboren sociale remmingen, onze culturele dwang van wat hoort en niet hoort. Immers, zij groeide op in een omgeving die getekend werd door haat en geweld, fenomenen die in Somalie door niets aan banden worden gelegd, integendeel, ze worden er gecultiveerd. Het zijn de krijgsheren en het geweld tussen de stammen die daar de werkelijkheid bepalen. De tribale cultuur verdeelt de wereld in voor- en tegenstanders, er bestaat geen tussenweg zoals wij hier in het Westen langere tijd hebben gekend. Magan/Ali heeft de oorlog met zich meegenomen en die mentaliteit sloot naadloos aan op de sfeer die vooral na 11 september 2001 manifest werd. Precies op het juiste moment wist zij intuitief de onderhuidse ressentimenten te herkennen en te mobiliseren. Beter dan wie dan ook kende ze die ressentimenten vanuit haar jeugd. Het is de wrok van mensen die zichzelf ondergewaardeerd voelen. Letwel, voelen!
In een ontwrichte tribale cultuur bestaat geen consensus die door vreedzaam overleg tot stand komt, uiteindelijk is het alleen geweld dat respect afdwingt. En hetzelfde geldt nu in onze kosmopolitische cultuur. Het kapitalistisch systeem verkeert weer eens in een periodieke crisis. Dit keer in een zeer ernstige, en zodra zich een crisis aandient in dit bestel en er sociale ontwrichting dreigt dan moeten de haat en de angst van de ontevredenen zo worden gemobiliseerd dat de macht er niet door bedreigd wordt. Dus moet de haat worden geprojecteerd op degenen met nog minder macht dan de ontevredenen. Dit is zo oud als de mensheid. En daarom kwam voor de gefrustreerden Hirsi Magan/Ali precies op het juiste moment. Ze was een geschenk uit de hemel voor haatdragende intellectuelen en de heffe des volks. Hier was ze, een zwarte vrouw uit een cultuur waar ze elkaar permanent naar het leven stonden, een moslima die bekeerd leek tot het ware materialistische geloof, die in ruil voor geld en aanzien bereid was dingen te zeggen die voorheen niet mochten worden gezegd. Tenminste, niet publiekelijk. Dat ze zelf verder geen beginselen kende, behalve erop los meppen, was geen enkel probleem want als een ras opportuniste wist ze telkens haar praatjes aan te passen aan het publiek dat ze voor zich had, en zo kon ze via de PVDA, naar de VVD en nu de Republikeinen naar rechts opschuiven. Dus Anet, wanneer jij in de Volkskrant stelt: 'Misschien dat Amerikaanse organisaties er debet aan zijn dat Ayaan Hirsi Ali tegenwoordig mooie woorden heeft voor het christendom,' dan kun je probleemloos het woord 'misschien' weglaten. Vergeet niet, ze heeft geen boodschap, geen beginselen, geen oplossing. Ze is een opportuniste met een beschuldigende vinger die ze uitsteekt naar de zwakste partij in het spel. Zo heeft ze het in Somalie geleerd en zo zal ze het blijven doen. Dat wil zeggen: zolang ze een publiek heeft, dus zolang de angst en de rancune onder ons heerst. Anet, analyseer je samenleving. Je bent het verplicht. Noblesse Oblige.
Ondertussen schrijft Tony Judt in Ill Fares the Land:
'We cannot go on living like this. The little crash of 2008 was a reminder that unregulated capitalism is its own worst enemy: sooner or later it must fall prey to its own excesses and turn again to the state for rescue. But if we do no more than pick up the pieces and carry on as before, we can look forward to greater upheavels in recent years to come. And yet we seem unable to conceive of alternatives. This too is something new... Today, neither Lef nor Right can find their footing.'
En in die leegte zijn de Hirsi Ali's naar boven komen drijven. Ze zijn een symptoom van een ernstige ziekte. En juist dat Anet zou je als intellectueel hebben moeten duidelijk maken in plaats van zo'n gelegenheidsstukje over haar boek te schrijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten