Israel als Schurkenstaat 42

De NRC kan nu niet anders dan te berichten:

Relatie tussen Israël en de VS was in jaren niet zo kil

VS: Israël is nu aan zet

Nieuwsanalyse

Israël heeft de VS voor het hoofd gestoten door meer nieuwbouw in bezet gebied aan te kondigen. Uitermate destructief, volgens de VS.

Door onze redacteur
CAROLIEN ROELANTS

Rotterdam, 15 maart.

Gaat het Israël opnieuw lukken zijn wil op te leggen aan de Verenigde Staten, of zal het dit keer moeten inbinden? Vorig jaar legde de regering van premier Netanyahu de eis van president Obama naast zich neer om de bouw in nederzettingen in bezet Palestijns gebied volledig te bevriezen.

Alle bouw moest bevroren worden, onderstreepte minister van Buitenlandse Zaken Clinton in mei. Het moest een gebaar van goede wil zijn om de Palestijnen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen.

In november kwam Netanyahu met een bouwstop van tien maanden, maar uitgezonderd werden Oost-Jeruzalem, 3.000 woningen waarvan de fundamenten al waren gelegd, en nog wat projecten. Washington verwelkomde het aanbod warm. Israël had zijn grote bondgenoot zijn wil opgelegd.

Vorige week kwam de Amerikaanse vicepresident Biden langs om de toch wat korzelig gebleven relatie te verbeteren. De VS hadden de Palestijnen zo ver gekregen ook zonder volledige bouwstop weer te gaan praten met Israël, zij het in eerste instantie indirect. Op de tweede dag van Bidens bezoek maakte de Israëlische regering bekend nog eens 1.600 woningen te bouwen in bezet Oost-Jeruzalem.

Biden veroordeelde de aankondiging, Netanyahu bood zijn excuses aan (voor het tijdstip van de bekendmaking, niet voor het bouwplan zelf) en daarmee hoorde de kwestie wat Israël betreft weer tot het verleden.

Maar vrijdag gaf minister Clinton de Israëlische premier een telefonische schrobbering: de Israëlische actie was „uitermate negatief” voor de Amerikaans-Israëlische betrekkingen. Een belangrijke politiek adviseur van Obama, David Axelrod, ging gisteren nog een stapje verder. In het tv-programma Meet the Press sprak hij van een „belediging” voor de VS, die „de zeer fragiele inspanning om vrede te brengen in de regio ondermijnde”. „Deze aankondiging op dat moment was uitermate destructief”, voegde hij eraan toe. De relatie tussen de twee bondgenoten is in jaren niet zo kil geweest.

Israëlische functionarissen en kranten meldden vanochtend dat Washington geen genoegen neemt met excuses voor een ongelukkige timing, maar nu wil dat het hele bouwproject wordt geschrapt. Dat nu is voor de Israëlische premier een hele lastige kwestie. De nederzetting Ramat Shlomo is een orthodox-joods bolwerk en het bouwproject is heel belangrijk voor zijn orthodoxe coalitiepartner Shas. Het was ook Shas-minister van Binnenlandse Zaken Eli Yishai die de plannen bekendmaakte.

Netanyahu heeft de steun van Shas nodig, anders kan zijn coalitie uit elkaar vallen. Maar Netanyahu heeft ook de steun van de Verenigde Staten nodig. Niet alleen de economische en militaire miljardenhulp, maar ook politieke steun tegen het nucleaire programma van Iran, dat door Israël als „existentiële dreiging” wordt beschouwd.

De invloedrijke pro-Israëlische lobby in de VS, AIPAC, is al aan het werk gegaan om de schade te repareren. In een verklaring wees zij er gisteren op dat „de retorische escalatie” de aandacht afleidt van „urgente problemen” als het Iraanse atoomprogramma. Volgens AIPAC is het de Amerikaanse regering die „onmiddellijke maatregelen moet nemen om de spanningen met de joodse staat weg te nemen”.

Wat betreft de regering-Obama is het echter Israël dat aan zet is. De vraag is nu waarmee Netanyahu kan wegkomen.