Derk Sauer 11

De NRC mag dan wel geen portret schrijven van een van hun nieuwe bazen, het mediatycoontje Derk Sauer, maar de concurrentie is wel bezig. Ik werd vanmiddag gebeld door een Volkskrant-journalist die zei bezig te zijn met een portret van mijn oude kameraad, de marxistisch-leninistische multimiljonair die door Quote geschat wordt op een eigen vermogen van 68 miljoen.

De Volkskrant-redacteur die kennelijk mijn stukjes over Sauer had gelezen verklaarde onmiddellijk dat hij alleen maar laaiend enthousiaste reacties heeft gekregen op Derk's reilen en zeilen. De indruk bestaat dat hij alom bewonderd wordt in de polder. Hoe kon dat? Ik antwoordde dat dit geenszins verbazingwekkend is, in een land waar de misselijk makende middenstand de norm bepaalt wordt elke uitgekookte geldmaker onmiddellijk bewonderd, dus zelfs een SP-miljonair. Ik vertelde de VK-beller dat ik als journalist van nature sceptisch ben ingesteld, en dat zolang ik niet weet hoe de Sauertjes in het corrupte Rusland binnen tien jaar tijd tientallen miljoenen bijeen wisten te schrapen, ik mij blijf afvragen hoe dit dynamisch duo hierin slaagde zonder zelf vuile handen te maken. Dat lijkt me een gerechtvaardigde vraag ook gezien het feit dat een van Derk's voormalige opdrachtgevers Koos Guis dit heeft verklaard over Rusland: 'Je moet er onorthodox zakendoen. In gewone taal heet dat inderdaad vuile handen maken. Daarom was Sauer zo geschikt.'

Bovendien schreef de voormalige NRC-corresponte in Moskou, Laura Starink, in 2005 na een bezoek aan Rusland: ‘De meeste intellectuelen die ik spreek steunen Chodorkovski. Als ik vraagtekens plaats bij zijn illegale handel en wandel, zegt iemand: “Luister, iedereen die de laatste 15 jaar in Rusland heeft gewoond en gewerkt, heeft de wet overtreden en kan op elk moment gearresteerd worden.” Een vriendin formuleert het zo: “Wij hebben allemaal boter op ons hoofd. Daarom begrijpen wij Chodorkovski zo goed.”’ De vraag is dus: hoe wist mijn kameraad Derk Sauer als marxist-leninist in diezelfde tijd in Rusland miljoenen bijeen te sprokkelen en dat allemaal zonder ook maar een grammetje boter op zijn eigen hoofd te hebben gehad? En dat is geen tendentieuze vraag, want onze Derk zelf schreef afgelopen zaterdag nog in zijn column in Het Parool: 'We hebben ons portie Rusland-ellende wel weer gehad in 2009... de reeks moorden op journalisten en burgerrechtenactivisten, de corruptie in het land -- genoeg redenen om de koffers te pakken.'

Ik vroeg mijn Volkskrant-collega hoe de mensen die hij had gesproken zo positief konden zijn als de meesten niet precies weten wat de kleine held daar in Moskou heeft uitgespookt, zelfs de Volkskrant-correspondenten aldaar hadden zich daarin nooit verdiept. Mijn VK-collega wist het ook niet. Het verbaasde ook hem en daarom werd ik gebeld. Maar ik kan niet meer vertellen dan dat ik na de val van de Sovjet Unie een land aantrof dat een geweldige puinhoop was, een corrupte bende waar niet de allerbesten naar boven dreven. Maar dat is niet abnormaal, het tuig grijpt altijd de macht zodra de centrale overheid machteloos is. Dat is hier zo, en dat was zo in de VS ten tijde van de zogheten 'robber barons' en dat is daar nu weer zo onder de neoliberalen van Bush zowel als Obama. Dus hetzelfde gebeurt ook in Rusland. Als we nu Derk Sauer moeten geloven was en is Rusland door en door corrupt, een ineengestort imperium waar 'ze heel veel regels [hebben], maar niemand houdt zich eraan. De praktijk is veel flexibeler,' en waar, als ik het allemaal goed van hem heb begrepen, de enige die geen vuile handen maakte Derk Sauer heet. Het kan, maar als journalist ben ik niet geneigd dit voetstoots aan te nemen. Om heel eerlijk te zijn, beste vrienden, vertrouw ik die Sauer totaal niet, iemand die jarenlang als een soort linkse Jehovagetuige met de voet tussen de deur zijn marxistisch-leninistisch geloof predikte en nu als multimiljonair in de slag gaat met het C&A-volk dat absoluut geen publiciteit wenst, en het liefst in volstrekte anonimiteit opereert, is een draaikont, een verrader van zijn eigen idealen, een onbetrouwbaar sujet. Maar ja, wie ben ik? Een journalist die geen weermannetje nodig heeft om te weten uit welke hoek de wind waait, meer ook niet. Van mij mag iedereen in leugens geloven, maar dwing mij niet hetzelfde te doen. We hebben hier te maken met een opportunist, een conformist, die in elk systeem probleemloos meedraait en ervoor zorgt dat hij er beter van wordt. De Italiaanse auteur Alberto Moravia heeft ooit eens in De Conformist een haarscherp portret geschetst van dit soort mensen. Dat moet u eens lezen. Meer over onze linkse Berlusconi later in dit theater.