De Nuance van de NRC 100

De directeur/hoofdredacteur van de NRC, Birgit Donker, die niet weet dat welopgevoede mensen nooit het woord 'chique' gebruiken, maar dat alleen de nieuwe rijken dit doen, verklaart in het laatste nummer van het NRC-maandblad M: 'Ik zal niet zeggen dat de papieren krant het eeuwige leven heeft. De drager maakt niet zoveel uit. Of het nou inkt of papier is of pixels op het scherm. De kwaliteitsjournalistiek blijft wel van alle tijden.' Opmerkelijk is dat mevrouw Donker werkelijk van mening is dat de NRC kwaliteitsjournalistiek bedrijft, met andere woorden, journalistiek op wereldniveau. Ze meent serieus dat 'onze economiesectie echt ontzettend goed [is], zo niet beter' dan de International Herald Tribune. Slechts 1 voorbeeld: dit schreef ik op acht oktober vorig jaar:

Gisteren legde Egbert Kalse, economisch redacteur van nrc.next, de financiele crisis als volgt uit voor de leek: 'Jij vraagt je natuurlijk af waarom jouw bank in Nederland in hemelsnaam in Amerikaanse hypotheken gaat beleggen? Dat komt omdat ze dachten daar meer geld mee te kunnen verdienen dan met andere beleggingen. Iedereen (dan bedoel ik voor de verandering maar weer eens echt iedereen) dacht dat de huizenprijzen in Amerika altijd zouden blijven stijgen. Dom natuurlijk, maar zo was het wel. En omdat iedereen dat dacht, dacht ook iedereen dat het wel veilig was daarin te beleggen. Niet dus.'

Met andere woorden: een foutje van iedereen, de bankiers, de politici en de overgrote meerderheid van de journalisten die al jaren het gespeculeer met geld dat er niet is hebben toegejuicht zodra er op de beurs weer een record werd gebroken.
Maar Egbert is niet goed geinformeerd. De lezers die de afgelopen drie jaar de rubriek Het Neoliberale Geloof op deze weblog hebben gelezen, weten dat bepaalde Amerikaanse deskundigen hier allang voor hebben gewaarschuwd. Een voorbeeld van iemand die al lang geleden met klem waarschuwde:

'On Sept. 7, 2006, Nouriel Roubini, an economics professor at New York University, stood before an audience of economists at the International Monetary Fund and announced that a crisis was brewing. In the coming months and years, he warned, the United States was likely to face a once-in-a-lifetime housing bust, an oil shock, sharply declining consumer confidence and, ultimately, a deep recession. He laid out a bleak sequence of events: homeowners defaulting on mortgages, trillions of dollars of mortgage-backed securities unraveling worldwide and the global financial system shuddering to a halt. These developments, he went on, could cripple or destroy hedge funds, investment banks and other major financial institutions like Fannie Mae and Freddie Mac.The audience seemed skeptical, even dismissive. As Roubini stepped down from the lectern after his talk, the moderator of the event quipped, "I think perhaps we will need a stiff drink after that." People laughed — and not without reason. At the time, unemployment and inflation remained low, and the economy, while weak, was still growing, despite rising oil prices and a softening housing market. And then there was the espouser of doom himself: Roubini was known to be a perpetual pessimist, what economists call a "permabear." When the economist Anirvan Banerji delivered his response to Roubini’s talk, he noted that Roubini’s predictions did not make use of mathematical models and dismissed his hunches as those of a career naysayer.'

Maar naar deze deskundigen luisterden Egbert Kalse en de meeste andere journalisten niet. Sterker nog, deze deskundigen werden gemarginaliseerd omdat ze buiten de officieel erkende consensus stonden. Een 'permabear' werd je dan denigrerend genoemd.
Wat ronduit absurd is, is het feit dat economisch redacteuren als Egbert Kalse nu opgevoerd worden als deskundigen, die de oorzaak van de luchthandel gemakshalve als ''dom'' afdoen.

Welnu, dat was zes maanden geleden. En intussen is bij de commerciele media niets wezenlijks veranderd. Niet voor niets probeerde Andre Spoor, de eerste hoofdredacteur van NRC/Handelsblad, Donker uit te leggen dat hij 'de eigenwijze stemmen van controversiele spannende figuren, de stem van de rebel [miste]' in de door haar geleide krant. Een stem, die dus niet voldoet aan het profiel van de krant die zij voor zich ziet als 'een grande dame' die niet alleen 'avontuurlijk' is, maar tevens 'chique' met 'een open geest', en ook nog eens voldoet aan de allereerste en belangrijkste eis, te weten dat ze geld oplevert.

Het is de droom van een meisje uit een beschermd milieu, dat ineens in de grote mensenwereld is terechtgekomen. Dit alles heeft natuurlijk niets met serieuze kwaliteitsjournalistiek te maken. Kwaliteitsjournalistiek heeft alles te maken met wat de Amerikaanse president en opsteller van de Grondwet, James Madison, als volgt formuleerde: 'A popular Government without popular information or the means of acquiring it, is but a Prologue to a Farce or a Tragedy or perhaps both. Knowledge will forever govern ignorance, and a people who mean to be their own Government, must arm themselves with the power knowledge gives.' Als geen ander zag hij hoe de begeerte en het egoisme bezit nam van de opkomende politieke klasse, die de democratie misbruikten om zichzelf te verrijken en zo de democratie uitholden. Men kan veel zeggen over onze parlementaire democratie, maar niet dat dit systeem de meerderheid van de burgers werkelijk de mogelijkheid geeft om zijn lot te bepalen. Dat wordt bepaald in de directiekamers van banken en grote concerns.

Wat Birgit Donker niet weet is dat de eerste generaties journalisten na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring alles behalve 'grandes dames' waren. Integendeel, ze waren straatvechters die de politieke en economische macht het vuur aan de schenen legden. Of zoals in het boek Tragedy and Farce. How the American Media Sell Wars, Spin Elections, and Destroy Democracy' beschreven staat: 'The New York Tribune, the great American Journal of the mid-nineteenth century, was never neutral. It prodded the still-new nation to adress the sin of slavery, to consider the dangers of imperialism and to recognize the need to provide for the common welfare.' En over de journalisten 'they were anything but impartial observers.' Deze werkelijkheid staat haaks op die van mevrouw Donker. Het is geen toeval dat Birgit tot hoofdredacteur en directeur benoemd. Ze zit daar om winst te maken. Dat is alles. En de rest is gebabbel van een mevrouw die zich graag als een 'grande dame' ziet. Het heeft zowel iets van een tragedie als van een farce. Such is life.