De Nuance van de NRC 92

Afgelopen vrijdag schreef ik dit over de slijpsteen voor de geest: 'Het zal de lezers van deze weblog niet verbazen dat ik, na in negen stukken de berichtgeving over het Gaza-bloedbad te hebben geanalyseerd, tot de conclusie kom dat de NRC hier riooljournalistiek bedrijft, aangezien het avondblad bewust vitale informatie verzwijgt, de Israelische oorlogsmisdaden rechtvaardigt of laat rechtvaardigen, aperte leugens verspreidt, en in het algemeen pro-Israel propaganda bedrijft.' Zie daarvoor: http://stanvanhoucke.blogspot.com/search?q=de+nuance+van+de+nrc

De vraag is nu waarom journalisten die zichzelf als rationeel zien, zichzelf en anderen zo erg kunnen bedriegen, zonder dat de NRC-redactie zich daarvoor schaamt? Ik bedoel, wat motiveert de NRC-redactie? Anders gesteld: wanneer bijna 300 Joodse kinderen in Israel zouden zijn vermoord door Palestijns geweld dan zou de krant (terecht) eisen dat de wereldgemeenschap de Joden in Israel beschermt, maar nu er bijna 300 Palestijnse kinderen zijn vermoord door Israelisch geweld, probeert de krant Hamas de schuld te geven voor de Israelische oorlogsmisdaden. Dit is volstrekt irrationeel. Hoe kan de NRC-redactie en trouwens de overgrote meerderheid van de westerse commerciele journalisten met deze irrationaliteit leven?

Ik denk dat het te maken heeft met de langdurige geschiedenis van het christelijke antisemitisme. Terecht constateren Jan Blokker en zijn twee zoons dat 'na de Tweede Wereldoorlog het jodendom in de christelijke wereld vrijwel heilig [is] verklaard en geen volk dat in die processie zo hard vooroploopt als de Nederlanders,' aldus de tekst uit hun boek Nederland in twaalf moorden. Niets zo veranderlijk als onze identiteit. Blokker: 'In de Nederlandse geschiedenis is onverschilligheid doorgaans de vriendelijkste houding ten opzichte van joden geweest. Nederlanders hebben altijd precies geweten wie van hun buren een jood was en op elk gewenst moment kon die wetenschap consequenties krijgen: het verraden van joden voor "kopgeld" tijdens de Duitse bezetting is daar maar 1 vorm van. De paniekerige pogroms in het pestjaar 1349 was een andere.'

Die 'onverschilligheid' verklaart ook het feit dat in Nederland procentueel twee maal zoveel joden in de vernietigingskampen voorgoed verdwenen als in Belgie en drie keer zoveel als in Frankrijk. Het was in het hart van de christelijke beschaving dat de joden werden vervolgd, niet in een of ander buitengewest in Azie. En het was het sluitstuk van het eeuwenoude rabiaat antisemitisme, dat telkens weer zijn kop opstak. De enorme schuld die als een loden last op de schouders van westerlingen drukt, is nooit ingelost. Nooit heeft de Koningin zich als staatshoofd verontschuldigd voor de 'onverschilligheid' van de Nederlanders toen hun joodse landgenoten werden gedeporteerd. Er werd na de oorlog over gezwegen. Pas zestig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog publiceerde de Nederlandse Spoorwegen het volgende bericht:
'NS heeft op 29 september 2005 publiekelijk gesproken over de rol die zij heeft gespeeld in de Tweede Wereldoorlog. President-directeur Aad Veenman sprak tijdens een bijeenkomst op station Muiderpoort in Amsterdam. In dat kader bood hij de Joodse gemeenschap en andere betrokken groepen verontschuldigingen aan voor het verlenen van medewerking door NS aan de deportaties uit Nederland.' De NS kreeg f4,80 voor iedere naar Westerbork getransporteerde joodse Nederlander, van waaruit hij/zij verder gedeporteerd werd naar de vernietigingskampen. De NS verzorgde voor meer dan 100.000 joodse Nederlandse deze enkele reis en streek zodoende bijna een half miljoen gulden op. Ook het verraden van een joodse Nederlander leverde geld op, de hoofdstedelijke politieagenten kregen f7,50 voor iedere joodse Amsterdammer die ze als premiejagers te pakken konden krijgen, zoals Ad van Liempt in zijn boek Kopgeld schrijft.

Zoals elke misdrijf, veroorzaakte ook deze mega-misdaad bij gewone mensen een al dan niet bewust schuldgevoel, dat niet eenvoudig af te kopen is. En toch probeert ons politiek en maatschappelijk bestel dit wel te doen. Van de zes burgemeesters van Amsterdam na de Tweede Wereldoorlog zijn er vier joods. Natuurlijk zijn het allen op hun eigen wijze vakmensen, maar er waren natuurlijk meer vakmensen die niet-joods waren. Hun benoeming kan gezien worden als een soort stille boetedoening door de stad die de joden tijdens de oorlog uiteindelijk massaal verraadde. Nog voordat de nazi's erom gevraagd hadden, hadden ambtenaren van de tolerante, socialistische stad kaarten getekend met daarop de plaatsen waar veel joodse Amsterdammers woonden. En de enkeling die na '45 terug wist te komen, werd vervolgens met de nek aangekeken, alsof hij de schuldige was die ten koste van anderen had weten te overleven, blaming the victim.

Welnu, omdat Nederland meer schuld had dan bijvoorbeeld Belgie of Frankrijk is het niet verwonderlijk dat 'geen volk... zo hard vooroploopt als de Nederlanders.' Schuld en boete, morele normen, verantwoordelijkheid.

Schuldgevoel is een diep ingrijpend fenomeen en is een van de effectiefste instrumenten voor sociale controle. 'Guilt has been used as a tool of social control, because people who feel guilty are less likely to assert their rights. As with any other emotion, guilt can be manipulated to control or influence others. As a highly social animal living in large groups that are relatively stable, we need ways to deal with conflicts and events in which we inadvertently or purposefully harm others. If someone harms another, and then feels guilt and demonstrates regret and sorrow, the person harmed is likely to forgive.' En dat gebeurt nu ook, schuld om sociale controle uit te oefenen.

Bovendien, de westerse christelijke cultuur toont nu haar schuld door Israel boven de wet te plaatsen. Israel mag wat geen enkel ander land ter wereld mag, als compensatie voor de vervolging van de joden. Zolang het Westen geen schuld erkent voor het antisemitisme zal dit proces door blijven gaan. Daarbij moet men niet vergeten dat het antisemitisme zelf, de behoefte dus om een semitisch volk te criminaliseren, geenszins is verdwenen, die behoefte wordt nu alleen geprojecteerd in de Arabieren. Het zijn niet langer de joden die gestigmatiseerd worden als bedreiging van de westerse beschaving, maar nu zijn het de Arabieren. Over het sociale verschijnsel van het brandmerken interviewde ik Jack G. Shaheen, emeritus hoogleraar van de faculteit Massa Communicatie van de Universiteit van Southern Illinois, voormalig adviseur van CBS News, en auteur van Reel Bad Arabs. How Hollywood Vilifies a People. Hij zei:

'Frappant zijn eveneens de gelaatstrekken. In de huidige cartoons heeft de Arabier de gelaatstrekken van de jood van vroeger, ze zijn identiek. Welke westerse cartoon men ook neemt, de Arabier lijkt sprekend op een verklede jood uit de antisemitische lectuur, verwijder het gewaad en de hoofddoek van de Arabier op die afbeeldingen, vervang die kledingstukken door een keppeltje en een zwarte jas en u ziet een jood, de gelaatstrekken zijn exact hetzelfde, het enige onderscheid is dat ze van een andere semitische tak zijn. De Shylock van vroeger is de huidige sjeik met zijn kromme neus, die voor de westerling het angstige beeld van de ander oproept. En laten we niet vergeten dat die stigmatiserende tekeningen hebben bijgedragen aan de totstandkoming van de holocaust. Daarvan zouden we bewust moeten zijn, en er iets tegen moeten ondernemen, maar dat is nog steeds niet gebeurd. Sommige mensen voelen zich ongemakkelijk wanneer ze mij deze analogie horen maken. Ze willen het niet horen, omdat ze daardoor aangesproken worden op hun eigen vooroordelen. Die zouden ze moeten afzweren en dat willen ze niet. Het beeld van een Arabier is een cliché, dat bijna alle journalisten gebruiken omdat zijn/haar collega’s het ook doen. Bovendien zitten die stereotypen zo diep in het bewustzijn. Ik ken een uitstekende Amerikaanse journalist, Donald Neff, die bureauchef in Israel was van Time Magazine. Zijn verslagen waren evenwichtig, maar toch verklaarde Neff dat hij al die tijd in Israel er niet in was geslaagd zich te bevrijden van de stereotypen van Arabieren. Zelfs wanneer hij Palestijnen zag lijden kon hij de clichés niet van zich afschudden, zo sterk waren de propagandabeelden geweest waaraan hij als jong mens blootgesteld was, zoals trouwens wij allemaal. Hij schreef letterlijk dat ‘’het nagenoeg onmogelijk was deze stereotypen te vernietigen. Dit bleef zelfs het geval ondanks het feit dat mijn ogen me elke dag opnieuw bevestigden dat ze spotprenten van de werkelijkheid waren. Toch kon ik de stereotypen niet volledig kwijtraken, niet in mijn eigen denken en nog veel minder in de verhalen die geschikt waren om afgedrukt te worden.” Voor Neff was het onmogelijk geweest om de Arabieren niet in een kwaad daglicht te stellen, terwijl hij zich toch zo bewust was van die neiging. Uit onafhankelijke onderzoeken blijkt dat vooroordelen de westerse berichtgeving kleuren. Ik las een paar dagen geleden in de International Herald Tribune een analyse van de impact die de Israelische inval in Libanon had op de Israelische regering. Absoluut niets werd bericht over de ingrijpende gevolgen van al dat geweld op de Libanese bevolking en de vernietiging van de infrastructuur in dat land. Geen woord over de onschuldige burgerslachtoffers, alsof er helemaal niemand om het leven was gekomen en geen woord over de onvoorstelbare schade. Voor de Herald Tribune was alleen de impact op de Israelische regering belangrijk. Als ik hoofdredacteur van een krant zou zijn en een verslaggever was met deze onevenwichtige rotzooi aangekomen dan zou ik het artikel, ongeacht de status van de journalist, direct hebben afgewezen. Het is maar de helft van de werkelijkheid en daardoor een groteske vertekening van de realiteit. Ik zou hem of haar hebben gevraagd waarom de Libanese doden en de Libanese verwoesting geen deel van het verhaal waren? De Herald Tribune verdiepte zich alleen in de belevingswereld van het Israelische kabinet dat de grote fout had begaan Libanon binnen te vallen. De rest was kennelijk oninteressant en dat is een onvergeeflijke omissie.’

Tegen de hierboven geschetste achtergrond is te verklaren waarom bijvoorbeeld de NRC riooljournalistiek bedrijft zodra het de berichtgeving betreft over het Midden Oosten. Het paradoxale hierbij is het volgende: in een poging Israel boven de wet te plaatsen door de Palestijnen telkens weer de schuld te geven van de Israelische oorlogsmisdaden, behandelt de 'kwaliteitskrant' de Joden in Israel als 'joden' en niet als gewone mensen die gedwongen moeten worden om het internationaal recht te respecteren. De NRC ziet de joods-Israeli's niet als Israeli's, maar allereerst als Joden. En de betrokken NRC-journalisten zien ook de Palestijnen niet als mensen die vechten voor hun recht, maar als tegenstanders van de joden, de eeuwige slachtoffers, niet van de moslims, maar van de christenen.

De geleerde Isaac Deutscher waarschuwde vlak voor zijn dood in 1968: ‘We mogen niet toestaan dat de herinneringen aan Auschwitz ons chanteren om de verkeerde zaak te steunen. Ik zeg dit niet alleen als joodse marxist, maar ook als iemand wiens naaste verwanten in Auschwitz omkwamen, terwijl de overlevenden van zijn familie in Israël wonen. Wanneer wij de oorlog van Israël tegen de Arabieren wettigen of goedpraten, bewijzen wij Israël daarmee op de lange termijn een zeer slechte dienst.’

Schuld om sociale controle uit te oefenen, om anderen te manipuleren en te chanteren. De joods-Israëlische hoogleraar Idith Zertal laat als historica in haar opzienbarende studie Israël’s Holocaust and the Politics of Nationhood zien hoe ‘het proces van het heilig verklaren van de Holocaust – dat op zichzelf al een vorm van devaluatie is -- gekoppeld aan het concept van de heiligheid van het land… een vaderland heeft veranderd in een tempel en een eeuwig altaar.’ Ze zet helder uiteen op welke manier de herinnering aan de Holocaust een ideologisch wapen werd voor een verwerpelijke politiek, in feite ten koste van de ware slachtoffers zelf. ‘Terwijl de Israëlische samenleving de herinnering aan de Holocaust nationaliseerde – door leiders en woordvoerders die ‘daar’ niet geweest waren – en organiseerde… in een geritualiseerde, didactische herinnering, die een nationale les uitdraagt in overeenstemming met haar visie, sloot ze de directe boodschappers van deze herinnering uit – zo’n kwart miljoen Holocaustoverlevenden die naar Israël waren gemigreerd.' Tegenover mij verklaarde ze: ‘Wanneer ik in mijn boek schrijf dat door middel van Auschwitz Israël zich immuun heeft gemaakt voor kritiek en niet meer open staat voor een rationele dialoog met de wereld, moet opgemerkt worden dat voor die ontwikkeling geen duidelijk beginpunt aan te wijzen is. Er is sprake van een doorgaand proces, dat voortkomt uit de joodse geschiedenis die geen bijzonder vreugdevolle is, en die natuurlijk enorm verslechterd is door de Holocaust. Tijdens de Holocaust waren joden de ultieme slachtoffers en vanuit dit totale slachtofferschap en deze totale hulpeloosheid stamt nog steeds het gevoel slachtoffer te zijn. Het interessante is dat dit gevoel van slachtofferschap begrijpelijk was in de jaren tussen het eind van de oorlog en de stichting van de staat Israël, toen de herinnering aan de gruwelijkheden nog zo levendig en diep was, maar het nu veel minder begrijpelijk is geworden. Immers, de Israëlische werkelijkheid verwijdert zich steeds verder van de totale hulpeloosheid tijdens de Holocaust. Het huidige slachtoffergevoel is zelfs nogal vreemd en discutabel, aangezien Israël een machtige staat is geworden met een gevreesd leger. Meer nog dan een psychologisch fenomeen is het slachtoffergevoel een politiek verschijnsel geworden, beide zijn met elkaar verweven, in elkaar verstrikt geraakt, het psychologische voedt het politieke en omgekeerd. De claim slachtoffer te zijn, terwijl men dat niet is, is politiek gezien natuurlijk uiterst handig. Weet u, ik schrijf momenteel over de voormalige Israëlische premier Levi Eshkol, de opvolger van Ben-Goerion, die veel van hem verschilde. Eshkol was meer een jood uit het exil die de joodse kwaliteiten van de diaspora in zich droeg, hij had een geweldig gevoel voor humor, was tamelijk zachtaardig, niet zo gemobiliseerd en gepolitiseerd als de revolutionaire figuren rond Ben-Goerion. Hij was, laten we zeggen, veel joodser in zijn gedrag. Eshkol noemde Israël “Samson de Zwakke”. En hij had gelijk, terwijl we militair en technologisch sterk zijn, zijn we tegelijkertijd psychologisch zwak. Er zit een diepe neurose in de Israëlische psyche, een neurose die in stand wordt gehouden en gevoed door de Israëlische politiek, want het is opportuun om gezien te worden als slachtoffer. Dat geldt ook voor het huidige geweld tegen de Palestijnen, waarbij wij absoluut niet de slachtoffers zijn.'

Maar dit alles verzwijgt de NRC. Het past niet in de pro-Israel propaganda, die een vitale rol speelt in de westerse boetedoening. Nog steeds worden de Joden in Israel gebruikt door het Westen. Maar daarover meer in een volgend stuk.