Maarten Schinkel van de NRC 22

Maarten Schinkel,

Hogere belangen dan de waarheid. Uiterst treffend geformuleerd, want de commerciele journalistiek is er niet om de waarheid bloot te leggen, maar om hogere belangen te dienen, die van de macht, zoals ook de priesters in voorbije tijden dat deden, de poortwachters dus die de massa bijbrachten wat waar was en wat niet, wie belangrijk was en wie niet, wie gehoorzaamd moest worden en wie niet. Net zoals commerciele journalisten tegenwoordig doen, in een nieuwe vorm maar met een onveranderde inhoud: zalig zijn de onwetenden, gehoorzaam de macht. Maar ooit breekt de Reformatie uit, zodra de zingeving van het systeem is uitgewerkt, wanneer teveel mensen zien hoe gecorrumpeerd het oorspronkelijke idee is geworden. Of in de door de NRC geciteerde woorden van de Britse toneelschrijver David Hare: 'Als je maar niet gaat schrijven dat bankiers shit zijn,' zegt een bankier, 'want dat vindt het publiek al, dus dat zou saai zijn.' En gelijk heeft hij, iedereen weet dat het systeem corrupt is, wat journalisten als jij, Maarten, ook mogen schrijven. Vandaar dat de Reformatie op den duur onvermijdelijk is. Maar, let op. De Reformatie wordt altijd weer gevolgd door een Contra-Reformatie, met een eigen inquisitie en brandstapels, tot ook dat niet meer werkt. En dan wordt het iedereen tegen iedereen, een tijd van overgang, totale chaos. Nu is de vraag voor een journalist: welke kant kies je? De kant van de Contra-Reformatie of de kant van de Reformatie? Een tussenweg is er niet. Kies je de kant van de Contra-Reformatie dan weet je in elk geval zeker dat je houding in barok eindigt, in vorm zonder inhoud, die tenslotte de historische gang van zaken niet kan stoppen. Kies je daarentegen de kant van de Reformatie dan zul je je eigen verantwoordelijkheid moeten nemen, en de nieuwe chaos moeten accepteren. Tegelijkertijd weet je zeker dat je de ondergaande zon niet kan stoppen, maar wel kunt beschrijven, zoals Kierkegaard stelde. Hoelang is de consumptiemaatschappij nog houdbaar?