Obama 39

Vanochtend sprak ik op een zonnig terras in het centrum van Amsterdam een aantal oude vrienden van me, die laaiend enthousiast de verkiezing van Obama als president van de VS bespraken. Na een tijdje te hebben geluisterd merkte ik op dat ik veel sceptischer was over Obama en zei dat de toekomstige president, in strijd met het internationaal recht, voor de Israelische bezetting van Oost-Jeruzalem was en dat hij een pro-Israel lobbyist tot op 1 na machtigste man in het Witte Huis had benoemd. Een man, wiens vader een oud terrorist was die desgevraagd verklaard had: 'Obviously, he (zijn zoon svh) will influence the President to be pro-Israel," said the elder Emanuel, who immigrated to the U.S. from Israel in the 1950s."Why shouldn't he do it? What is he, an Arab? He's not going to clean the floor of the White House."' Hoe de activiteiten de volgens Haaretz Israeli Rahm Emanuel in de praktijk zullen uitwerken weet niemand, maar het belooft weinig goeds dat na acht jaar Bush een pro-Israel lobbyist via de achterdeur het Witte Huis binnen wordt gesluisd.

Het was alsof ik een bom had gegooid in het gezelschap oude vrienden, allen blanke, goed opgeleide Nederlanders, die ieder voor zich een interressante positie in de Nederlandse hierarchie hebben bekleed of nog steeds bekleden. 'Ja, maar Stan gelooft niet in de Vooruitgang,' was de mening van 1 van hen. Over de Vooruitgang had ik niet gesproken, maar deze reactie was ook een absurde poging mijn feiten te weerleggen. Vervolgens werden mij allerlei opinies in de mond gelegd, die ik niet en nooit eerder had verkondigd. Ik was enigszins verbaasd over de geweldig felheid waarmee mijn oude vrienden het beeld van Obama verdedigden. Ik zeg beeld, omdat we nog steeds niet precies weten wat Obama's politieke inzichten zijn, en welke politiek hij zal weten te verwezenlijken.

'Dat er wel degelijk sprake is van Vooruitgang blijkt uit mijn achtergrond,' zei een vriend van me, 'mijn vader was een landarbeider in Friesland en ik heb kunnen studeren.' Ik kon hem niet aan zijn verstand brengen dat zijn vooruitgang natuurlijk een feit was, maar dat daarmee niets over de wereld werd gezegd, waar tenminste 900 miljoen mensen elke dag weer honger lijden, en dat men het een niet kan loskoppelen van het ander. De Vooruitgang van mijn vriend, wordt mogelijk gemaakt door het arme deel van de wereld, waar wij onze grondstoffen van betrekken tegen grotendeels door ons bepaalde prijzen, en waar bijvoorbeeld vrouwen in Indonesie voor 1 dollar per dag in sweatshops, zijn kleren en onze schoenen maken. Maar deze feiten waren voor hem nonsens. Die onderstrepen volgens hem geenszins dat er ook een andere, zwarte kant aan de Vooruitgang zit. En toch heeft deze oude vriend van me kunnen studeren. Het gaat ook niet zozeer om kennis, maar om inzicht, om datgene wat men met die kennis doet, om het vermogen die kennis vruchtbaar te maken. Veel mensen lukt dat niet. Het is geen kwestie van domheid, maar een kwestie van simpel geloof. De gelovigen in de Verlichting kunnen evenmin als de gelovigen in God twijfel toestaan. Allen geloven in een zwart/wereld, goed/kwaad, dom/intelligent en tegen simpel geloof is geen enkele kennis bestand. Paradoxaal genoeg, ook tegen het Verlichtingsgeloof niet. Natuurlijk geloven ze niet echt in de Verlichting, want dan zouden ze juist de twijfel toelaten, zoals een echte gelovige in God durft te twijfelen.

Geen van de mensen in mijn gezelschap wist meer over Obama dan het beeld dat de commerciele massamedia van hem hadden opgeroepen. En daarom bezat deze Nederlandse blanke middenklasse een rotsvaste opinie over Obama. Ik zei verbaasd te zijn over het Nederlandse enthousiasme voor een conservatieve politicus die geen respect blijkt te hebben voor het internationaal recht zodra het Israel aangaat. Nog meer woede, die leidde tot de beschuldiging dat ik een 'cynicus' was. Ik zei dat ze zich vergisten, dat er een verschil is tussen cynisme en scepsis. Bovendien, zei ik, is het heel merkwaardig dat de bewoners van een land dat na de Tweede Wereldoorlog nooit een gekleurde minister heeft gekend ineens zo enthousiast is dat de kiezers in de VS een zwarte president hebben gekozen. Mijn gespreksgenoten ontploften bijna. En de razernij was totaal toen ik zei dat doorgaans de houding van Nederlanders consequentieloos is. Men beweert maar wat, ventileert een meninkje, en klaar is Kees, terwijl in de rest van de wereld de consequenties moet dragen van in dit geval het gewelddadig beleid van de VS.

Op weg naar huis realiseerde ik me dat mijn oude vrienden zich met veel verbaal geweld zullen vasthouden aan hun hoop. Temidden van alle dagelijkse chaos hebben ze niets anders en dan ineens is er Obama en lijkt het alsof er weer sprake is van hoop. En degene die daarin niet voetstoots meegaat, is een bedreiging. Hij verstoort de mythe. Feiten spelen daarin geen rol. Het zijn emoties, die de drijfveren zijn. Een van mijn vrienden zei dat wanneer hij Obama hoorde spreken, hij voelde dat de man meende wat hij zei, want dat voelde hij met zijn instinct. Maar wat had Obama dan verklaart? Nou ja, Change!

Het is duidelijk: de eerst komende tijd zal de mythe van Obama overeind worden gehouden, al was het maar omdat mijn blanke vrienden niet zonder die mythe kunnen. De wereld is al gruwelijk genoeg, men heeft hoop nodig, en degene die twijfelt krijgt de wind van voren. Het is niet anders, ze blijven mijn oude vrienden.

Ondertussen blijf ik kijken naar de feiten. Wat Obama precies gaat doen weten we niet. Het is afwachten. Wie weet, 1 ding weten we in elk geval, Obama zal de blanke middenklasse moeten redden, anders komt de Amerikaanse parlementaire democratie in gevaar. Ik was dan ook niet verbaasd dat de Volkskrant vandaag op de voorpagina bericht: "De volgende Amerikaanse president Obama kondigde vrijdag in Chicago een 'reddingsplan voor de middenklasse' aan." Want alles goed en wel, de middenklasse is bereid in een mythe te geloven zolang ze er zelf beter van wordt. En dat geldt ook voor mijn oude vrienden. De rest zijn praatje voor de vaak.