U denkt misschien dat het nu al crisis is. Maar dit is nog maar het begin. Hoedt u voor de aankomende storm..
- Marcel van Tol
- 02/03/2021
- 18:59
Ik heb het niet over een straffe westenwind. Nee, voor windvlagen hoeft u niet bang te zijn.
Maar wel voor het jarenlang wind zaaien door de Federal Reserve Board (FED), de Europese Centrale Bank (ECB) en de Bank of Japan (BOJ). Wat dat gaat een storm opleveren die zijn weerga niet kent.
Het al jarenlang voortdurende absurde overheidsbeleid wat betreft uitgaven en het niet ingrijpen van centrale banken maar zelfs ondersteunen van dit uitgavenbeleid, gaat binnenkort leiden tot een economische crisis van ongekende omvang.
Ik leg het u uit. Lees en huiver.
Vroeger was alles beter…..
Vroeger hadden we in Europa een paar zeer degelijke centrale banken. Uiteraard die van Zwitserland maar het meest bekend en geroemd was wel de Bundesbank, de centrale bank van Duitsland. De belangrijkste taak van de centrale banken is altijd geweest om de inflatie onder controle te houden. Dat werkte als volgt: Als de economie goed draaide en er volop werkgelegenheid was, dan konden de producenten en winkeliers hun prijzen verhogen. Vaak leidde dat tot loonstijgingen omdat de werknemers gecompenseerd wilden worden voor de hogere kosten van levensonderhoud. De loonstijging zorgde op zijn beurt weer voor hogere kosten bij de ondernemers die vervolgens hun productprijzen weer wilden verhogen.
Dit fenomeen staat bekend als de ‘loon-prijs-spiraal’.
Als dat proces uit de hand dreigde te lopen dan greep de centrale bank in door, meestal stapje voor stapje, de rente te verhogen. Hogere rente betekent voor de meeste mensen dat er minder koopkracht is en voor de meeste bedrijven dat er hogere lasten zijn. Dat stopte het inflatieproces. Daardoor werd de groei van de economie afgevlakt en kwam de inflatie tot rust. Dit was een delicaat spel, want te laat ingrijpen zou leiden tot te hoge rentes en te lang doorgaan met hoge rentes zou de economie in een recessie kunnen brengen. En dat was nou ook weer niet de bedoeling. De Bundesbank was zeer bedreven in dit spel en de Nederlandse Centrale Bank volgde het beleid van de Bundesbank daarom altijd 1 op 1.
Maar de laatste 15 a 20 jaar (de BOJ al iets langer) zijn de centrale banken het beleid over een andere boeg aan het gooien. Ze hebben zich omgevormd tot stimulatoren van de economie en hebben zich minimum doelen gesteld ten aanzien van inflatie. En ze hebben bedacht om die doelstellingen te realiseren door flink met geld rond te strooien.
De rente is laag.
Absurd laag. Dat is eigenlijk heel gek, als je bedenkt dat rente een prijs voor geld is. En de prijs voor geld wordt in een normale wereld bepaald door vraag en aanbod. Maar in de huidige wereld is de vraag naar geld hoog terwijl de prijs laag is.
Hoe dat kan ga ik nu proberen uit te leggen.
De grote centrale banken financieren de overheden van Japan, de VS en Europa. Dat mogen ze niet doen. Dat behoort niet tot het takenpakket van de centrale banken. Maar om dat toch te kunnen doen hebben ze de volgende truc bedacht: De centrale banken lenen niet rechtstreeks geld aan de overheden, maar kopen de schuldbewijzen van de overheden op op de financiële markten.
In een normale wereld zouden u en ik en onze pensioenfondsen schuldbewijzen van de overheden direct van de overheid of op de financiële markten kopen en zou de verhouding tussen vraag en aanbod en de risico-afweging de hoogte van de rente bepalen. Rente die de overheid, als schuldenaar, aan u en mij, als belegger/schuldeiser, zou moeten betalen.
Maar nu is er helemaal geen verhouding tussen vraag en aanbod meer. De centrale banken beschikken over ongelimiteerde hoeveelheden geld. Dat wordt namelijk gewoon daar gecreëerd. De bankbiljettenpers staat gewoon 24 uur per dag, 7 dagen per week te draaien. Figuurlijk dan, want in werkelijkheid zijn het gewoon digitale getallen. Da’s nog veel gemakkelijker.
Bovenop de gigantische schuldenberg (28.275 miljard) en het begrotingstekort (3.100 miljard) van de Verenigde Staten, doet Joe Biden er dit jaar nog een flinke schep bovenop met een stimuleringspakket van 1.900 miljard dollar. Geld genoeg, de FED drukt wel door!
Aan het einde van het jaar zal de Amerikaanse staatsschuld meer dan 30.000 miljard bedragen. Duizelingwekkende bedragen waar de meeste mensen zich niets bij kunnen voorstellen.
Maar per Amerikaanse werknemer zal dat dan zo’n 175.000 dollar zijn.
Uitgedrukt als percentage van de totale waarde van de Amerikaanse economie bedraagt de schuld ongeveer 40 %. En dat is nog een optimistische schatting, want door alle economie vernietigende maatregelen zal ook dit jaar de Amerikaanse economie een krimp laten zien.
De hoeveelheid geld die de Europese Centrale Bank inmiddels al uit het niets heeft gecreëerd, bedraagt nu al tegen de 7.000 miljard, ofwel 60 % van de totale waarde van de Europese economie.
(bron: Bloomberg)
Maar het meest duizelingwekkende is wel de BOJ, met een schuldenberg van bijna 140 % van de waarde van de economie.
Volgens het Institute of International Finance is de totale schuldenberg (overheden, bedrijven en particulieren) wereldwijd opgelopen tot 191.000 miljard euro. Drie keer meer dan 20 jaar geleden, en 3,65 keer hoger dan wat men op onze planeet in een jaar verdient.
Kan dit zo blijven doorgaan?
Vraagt u zich misschien af.
Nee, dit kan niet zo blijven doorgaan. Maar het probleem is dat er ook geen weg terug meer is.
De enorme geldcreatie zal op enig moment zijn weg gaan vinden in de economie en een gigantische inflatiegolf teweeg gaan brengen. Tot nu toe hebben we alleen ‘asset inflation’ gezien als gevolg van het bijdrukken van geld. Asset inflation wil zeggen dat het zijn effect heeft gehad op de prijzen van huizen, onroerend goed en aandelen.
Maar momenteel is er een zeer gevaarlijke beweging gaande. Enerzijds worden de economieën zwaar aangetast door het dictatoriale overheidsbeleid. Dat heeft tot gevolg dat de overheidsuitgaven nog sterker zullen oplopen. Tegelijkertijd dalen de overheids inkomsten. Als gevolg daarvan moeten de belastingen nog verder omhoog. Bedrijven die wel varen bij deze onderdrukte, gesaboteerde economie verhogen hun prijzen. Ondernemers die te maken hebben met lock-downs gaan ofwel failliet ofwel zullen de overblijvers straks, als ze weer een klein beetje lucht krijgen, hun prijzen fors gaan verhogen. Op het wereldtoneel zien we al dat de grondstoffen prijzen hoger zijn dan ooit en ook de vrachttarieven, zowel scheepvaart als wegtransport, zijn geëxplodeerd. Ook voor de bedrijven zijn belastingverhogingen onvermijdelijk.
Dit alles is slechts een kwestie van tijd totdat dit gaat leiden tot algehele prijsverhogingen.
U merkt op korte termijn de druk van de hogere belastingen en gemeentelijke lasten. De kosten voor wonen en mobiliteit, de twee grootste kostenposten voor de meeste gezinnen, zijn al fors gestegen. En ik weet niet hoe het u vergaat bij het afrekenen in de supermarkt?
Inflatie, noemen we dat.
Vroeger was inflatie het gevolg van uitbundige economische ontwikkelingen en kon inflatie worden bestreden door middel van het rentewapen van de centrale banken, zoals ik u hierboven heb uitgelegd.
Nu hebben we te maken met een inzakkende economie en een buitensporig uitgavenpatroon van overheden.
Dit is een bijzonder giftige cocktail.
En de centrale banken kunnen hélemaal niets doen. Door het beleid van de centrale banken in de afgelopen jaren, geld bijdrukken en indirect uitlenen aan overheden, hebben zij de prijs van geld, de rente, tot 0 of zelfs daaronder weten te krijgen. Dit gaf natuurlijk lucht aan landen als Griekenland, Italië, Spanje, Portugal, Frankrijk en België, die al veel te hoge staatsschulden hadden in verhouding tot de economie in die landen.
Maar er ging natuurlijk geen enkele prikkel van uit om iets te doen aan de torenhoge schulden. Integendeel, als ze zo gemakkelijk en goedkoop aan geld kunnen komen, dan zijn politici de eersten om lekker te gaan besteden. En als het nu nog zou worden besteed aan verbeteringen in infrastructuur, beter onderwijs of in andere aangelegenheden die het toekomstige verdienmodel van een land zouden kunnen vergroten…. Maar dat is veelal het geval niet.
Het geld gaat op aan lopende zaken, meer overheidsbemoeienissen, meer toezichthoudende instanties, een groter overheidsapparaat en meer bureaucratie. De corona idioterie heeft er nog een fikse schep bovenop gedaan. En daar komt allemaal geen economische groei of meer welvaart uit voort.
De inflatie golf, die al aan de gang is, die dreigt een inflatie tsunami te worden en kan niet worden bestreden door middel van rente verhogingen. Het hele systeem is ontwricht. Niets doen zal de inflatie ongebreideld kunnen laten doorgaan en de economie uiteindelijk ten val kunnen brengen. Ingrijpen zal het failliet betekenen van, vooral, de zuid Europese landen. Want een hogere rente tijdens een toch al krimpende economie kunnen deze landen, met hun mega-schuldpositie, niet ophoesten. En dus ook de economie ten val brengen.
Recent steeg de langjarige Amerikaanse rente naar 1,5 % en dat bracht al een klein schokgolfje teweeg onder economen en beleggers.
Dit is waar ik me zorgen over maak. Is dit hoe het zal gaan gebeuren? Ik moet denken aan een Chinees wijsgeer die ooit zei:
Voorspellen is moeilijk, vooral als het de toekomst betreft.
Maar ik moet ook hier aan denken:
For all we’ve seen, we ain’t seen nothing yet.
Behalve dan als we terugdenken aan de Weimar Republiek, zo’n honderd jaar geleden. Toen gedacht werd dat met het bijdrukken van geld de problemen zouden kunnen worden opgelost. Kijkt u maar even waar dat toe heeft geleid:
En hier bleef het niet bij, het werd nog veel gekker:
Meer recent hebben we hetzelfde zien gebeuren in Zimbabwe:
En momenteel spelen er drama’s af in Venezuela, waar je een aanhangwagen vol geld nodig hebt om boodschappen te kunnen doen. Als er al iets te krijgen is…..
In elk geval:
De geschiedenis heeft altijd geleerd dat massaal geld bijdrukken om economische problemen op te lossen tot hyperinflatie leidt en dat geld uiteindelijk niets meer waard wordt.
Beoordeel dit artikel alstublieft. Het helpt mee om door de censuur heen te komen.
1 opmerking:
Perfecte analyse. Beste is om nu grote leningen aan te gaan, die zijn door de inflatie in 1 klap hun waarde kwijt.
Een reactie posten