Ian Buruma's Deplorables

Op 9 april 2019 verkondigde de broodschrijver Ian Buruma, die in 2008 de prestigieuze Erasmusprijs ontving vanwege het hem toegedichte ‘kosmopolitisme’ de volgende bewering: 

Balorig rechts stemt tegen de deugdzaamheid

Populisme. De zelfgenoegzaamheid bij links over het eigen morele gelijk lokt een populistische proteststem uit, schrijft Ian Buruma

https://www.nrc.nl/nieuws/2019/04/09/balorig-rechts-stemt-tegen-de-deugdzaamheid-a3956273   

Ik moest deze bewering een half uurtje laten bezinken voordat ik de portee ervan begon te overzien. Volgens mijn oude vriend Ian lokt de ‘zelfgenoegzaamheid bij links over het eigen morele gelijk een populistische proteststem uit.’ Met andere woorden: als ‘links’ niet zo ‘zelfgenoegzaam’ was, zou het ‘populisme’ niet hebben bestaan, en wel omdat ‘balorig rechts tegen de deugdzaamheid [stemt].’ Dit is geen geringe beschuldiging. Professor Buruma begint zijn stelling als volgt te verdedigen: 

Er is een algemeen geaccepteerde verklaring voor de opkomst van rechtse demagogen in de wereld: het zit hem in de vele mensen die het gevoel zouden hebben dat ze zijn ‘achtergebleven’ in een pijlsnel veranderende wereld van ‘globalisme,’ dé-ïndustrializatie, grensoverschrijdende instellingen, enzovoorts. Zij voelen zich verraden door de elites, zij eisen hun ‘land terug,’ en zij lopen achter leiders aan die beloven schoon schip te maken in de corrupte bende van de liberale democratie.

Deze interpretatie is misschien plausibel in de groezelige achterstandswijken in het oude Oost-Duitsland, de uitgeholde Engelse industriesteden, of de verlopen delen van de Amerikaanse Midwest.

Maar niet hier, in het rijke, welvarende en beschaafde Nederland. En dus:

is het succes van een partij als Forum voor Democratie enigszins raadselachtig. Vergeleken bij de meeste landen in Europa, en ook de armere delen van de Verenigde Staten, is Nederland rijk, ordelijk, rustig, en beschermd. Er is geen enkele reden voor een crisisstemming, laat staan dat ‘onze beschaving’ in gevaar is.

Hier impliceert de opiniemaker van de liberale elite dat in ‘de meeste landen in Europa, en ook de armere delen van de Verenigde Staten’ het ‘plausibel is’ van oordeel te zijn dat in de ‘achtergebleven’ gebieden ‘in een pijlsnel veranderende wereld van “globalisme,” dé-ïndustrializatie, grensoverschrijdende instellingen, enzovoorts,’ de gedupeerden ‘zich verraden [voelen] door de elites,’ en zij daarom hun ‘land terug[eisen].’ 

Het probleem is alleen dat Buruma zich ook hier weer tegenspreekt, want tweeënhalf jaar eerder, begin oktober 2016, was hij van mening dat Hillary Clinton ‘was more right than wrong’ om de Trump-aanhang te criminaliseren als een ‘basket of deplorables.’ Maar hoe kan volgens hem het ‘plausibel’ zijn dat degenen die in ‘de verlopen delen van de Amerikaanse Midwest’ volgens hemzelf ‘achtergebleven’ zijn ‘in een pijlsnel veranderende wereld van “globalisme,” dé-ïndustrializatie, grensoverschrijdende instellingen’ en zich dus begrijpelijkerwijs ‘verraden [voelen] door de elites,’ toch tegelijkertijd in zijn ogen ‘betreurenswaardige’ sujetten zijn? 

Hier ontbreekt logica. Die gebiedt namelijk dat wanneer liberals zoals Ian B. de afgelopen vier decennia hun Verlichtingsidealen, inclusief hun exemplarisch Vooruitgangsgeloof, hebben laten vallen, zij het grootste deel van de wereldbevolking, inclusief de westerse bevolking aan zijn lot hebben overgelaten, waardoor het alleszins begrijpelijk is dat deze gedupeerden ‘betreurenswaardig’ zijn, maar dan op een tegenovergestelde manier dan Ian Buruma en Hillary Clinton bedoelen. Waarom zouden al deze ‘deplorables’ enig vertrouwen of respect moeten opbrengen voor een gecorrumpeerde elite die op hen neerkijkt en hen beschouwd als onmensen? Hetzelfde gaat op voor degenen die nu op Geert Wilders en Thierry Baudet gaan stemmen. Deze mensen afdoen als nationaal-socialistische dan wel fascistisch tuig, zoals de geprivilegieerde multimiljonair uit Jorwerd, Geert Mak, doet, is niet alleen stupide maar vooral weerzinwekkend.