Martin Sommer Volkskrant Opiniemaker 5

Omdat ik de Volkskrant alleen inkijk wanneer ik in een Amsterdams koffiehuis ben én aangezien ik op terugweg ben naar Nederland, ben ik afhankelijk van lezers van mijn weblog om mij te attenderen op  beweringen, commentaren en reacties in deze mainstream-krant. Zo was Hans Alberts zo vriendelijk mij te wijzen op de volgende weerlegging van Martin Sommer's bewering dat de westerse journalistiek door humanitaire vooroordelen Israel in een kwaad daglicht stelt en de Palestijnen daarmee bevoordelen:

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/article/detail/3721786/2014/08/20/Rechtse-media-zijn-er-maar-waar-blijven-de-linkse-media.dhtml

reaktie op artikeltje van Sommer

Hans

De korte reactie is geschreven door de socioloog en politicoloog  Merijn Oudenampsen. Hij schreef ondermeer het volgende:

Wij zijn niet meer links', schrijft Sommer, 'wel betrokken. Die betrokkenheid keert zich tegenwoordig tegen de macht in het algemeen, de top of 'de rijken'. Macht deugt niet, autoriteiten zijn slecht en wij journalisten kiezen vanzelf de kant van de gedupeerden. In de internationale variant concentreert de betrokken journalistiek zich op de mensenrechten. Daar kan niemand tegen zijn, die gelden immers altijd en overal.'

Een dergelijke beroepsethiek leidt ongewild tot een linksig profiel. Bij het publiek leidt het tot het idee dat journalisten progressief zijn en sympathiseren met de Palestijnen. De oplossing die Sommer aandraagt is dat journalisten zich meer gaan identificeren met de macht. Belangrijk is dat Sommer in zijn artikel linkse betrokkenheid beschrijft als 'politieke vooringenomenheid' waarvoor 'professionaliteit in de plaats gekomen' is.

Het is dus een pleidooi voor rechtse betrokkenheid en identificatie met de macht, in dit geval de V.S. en Israël. En waar gehakt wordt, daar vallen spaanders. Journalisten moeten dus niet al te kritisch zijn over mensenrechten en slachtoffers, als het de buitenlandse politiek van de V.S. of Israël betreft. Dit is een onvervalst pleidooi voor wat Glenn Greenwald 'establishment journalism' heeft genoemd.

Oudenampsen slaat de spijker op de kop. Het opmerkelijke is alleen dat het 'pleidooi' van Sommer voor 'establishment journalism' volstrekt overbodig is, aangezien de westerse mainstream-media tegelijk met de opkomst van het neoliberale kapitalisme al geruime tijd niets anders is dan de journalistiek van en voor de gevestigde orde. De vraag is dus: waarom schreef Sommer dit in wezen overbodige 'pleidooi'? Veel belangrijker dan het feit dat Sommer de kluit belazerd, is het gegeven dat hij de behoefte voelt zijn rechtse 'journalistiek' publiekelijk te rechtvaardigen. Tegenover wie wil hij zich rechtvaardigen? Tegenover het publiek dat allang doorheeft dat de mainstream-pers onbetrouwbaar is? Boven zijn opiniestuk staat immers vetgedrukt zijn mening dat:

'Journalisten denken dat ze objectief zijn, maar publiek vindt van niet.'

Dus de werkelijke vraag is: waarom wil Sommer zo graag voor betrouwbaar doorgaan? Hoewel Oudenampsen de vraag oproept:

'Rechtse media zijn er, maar waar blijven de linkse media?'

is het antwoord tamelijk voor de hand liggend: de commerciële massamedia zijn in handen van het 'establishment.' De elite heeft geen belang bij linkse massamedia. Daarnaar is vooral in de Angelsaksische wereld uitgebreid en diepgravend academisch onderzoek gedaan. Zo concludeerde de voormalige deken van de prestigieuze Berkeley Graduate School of Journalism, Ben Bagdakian, die als journalist van de Washington Post de Pentagon Papers van Daniel Elsberg publiceerde, dat de vertekening van de werkelijkheid door de mainstream-media

does not merely protect the corporate system. It robs the public of a chance to understand the real world.

Een andere gezaghebbende Amerikaanse media-analist, W. Lance Bennett, hoogleraar Politieke Wetenschappen aan de University of Washington, wijst er op dat

The public is exposed to powerful persuasive messages from above and is unable to communicate meaningfully through the media in response to these messages... Leaders have usurped enormous amounts of political power and reduced popular control over the political system by using the media to generate support, compliance, and just plain confusion among the public.

Walter Lippmann's 'manufacturing of consent' heeft geleid tot 

a powerful system of induced conformity to the needs of privilege and power. In sum, the mass media of the United States are effective and powerful ideological institutions that carry out a system-supportive propaganda function by reliance on market forces, internalized assumptions, and self-censorship, and without significant overt coercion. This propaganda system has become even more efficient in recent decades with the rise of the national television networks, greater mass-media concentration, right-wing pressures on public radio and television, and the growth in scope and sophistication of public relations and news management.

aldus de Amerikaanse geleerden Edward S. Herman en Noam Chomsky in hun geruchtmakende studie Manufacturing Consent. The political economy of the Mass Media.  (1988) Beide hoogleraren constateren dat  

In contrast to the standard conception of the media as cantankerous, obstinate, and ubiquitous in their search for truth and their independence of authority, we have spelled out and applied a propaganda model that indeed sees the media as serving a 'societal purpose,' but not that of enabling the public to assert meaningful control over the political process by providing them with the information needed for the intelligent discharge of political responsibilities. On the contrary, a propaganda model suggests that the "societal purpose" of the media is to inculcate and defend the economic, social, and political agenda of privileged groups that dominate the domestic society and the state. The media serve this purpose in many ways: through selection of topics, distribution of concerns, framing of issues, filtering of information, emphasis and tone, and by keeping debate within the bounds of acceptable premises,'

De conclusie van het 412 pagina's omvattende boek is tenslotte:

As we have stressed throughout this book, the U.S. media do not function in the manner of the propaganda system of a totalitarian state. Rather, they permit -- indeed, encourage -- spirited debate, criticism, and dissent, as long as these remain faithfully within the system of presuppositions and principles that constitute an elite consensus, a system so powerful as to be internalized largely without awareness. No one instructed the media to focus on Cambodia and ignore East Timor. They gravitated naturally to the Khmer Rouge and discussed them freely -- just as they naturally suppressed information on Indonesian atrocities in East Timor and U.S. responsibility for the agression and massacres. In the process, the media provided neither facts nor analyses that would have enabled the public to understand the issues or the bases of government policies toward Cambodia and Timor, and they thereby assured that the public could not exert any meaningful influence on the decisions that were made. This is quite typical of the actual'societal purpose' of the media on matters that are of significance for established power; not 'enabling the public to assert meaningful control over the political process,' but rather averting any such danger. In these cases, as in numerous others, the public was managed and mobilized from above, by means of the media's highly selective messages and evasions.

En:

Given the imperatives of corporate organization and the workings of the various filters, conformity to the needs and interests of privileged sectors is essential to succes. In the media, as in other major institutions, those who do not display the requistite values and perspectives will be regarded as 'irresponsible,' 'ideological,' or otherwise aberrant, and will tend to fall by the wayside. While there may be a small number of exeptions, the pattern is pervasive, and expected. Those who adapt, perhaps quite honestly, will then be free to express themselves with little managerial control, and they will be able to assert, accurately, that they perceive no pressures to conform. The media are indeed free -- for those who adopt the principles required for 'societal purpose.'

Het systeem dat ideologen van de gevestigde orde als Walter Lippmann in de jaren twintig voor ogen stond, is inmiddels een realiteit geworden. Iedere serieuze waarnemer kan zien dat

The technical structure of the media virtually compels adherence to conventional thoughts; nothing else can be expressed between two commercials, or in seven hunderd words, without the appearance of absurdity that is difficult to avoid when one is challenging familiar doctrine with no opportunity to develop facts or argument... The critic must also be prepared to face a defamation apparatus against which there is little recourse, an inhibiting factor that is not insubstantial.

Seldom aware of the intricate connection between the patterns of their own lives and the course of world history, ordinary men do not usually know what this connection means for the kind of men they are becoming and for the kind of history-making in which they might take part. They do not possess the quality of mind essential to grasp the interplay of man and society, of biography and history, of self and world. They cannot cope with their personal troubles in such ways as to control the structural transformations that usually lie behind them… What they need… is a quality of mind that will help them to use information and to develop reason in order to achieve lucid summations of what is going on in the world and of what may be happening within themselves,

aldus de Amerikaanse socioloog C. Wright Mills. De doorsnee burger komt doorgaans niet veel verder dan zijn eigen belevingswereld, en de reden is volgens C. Wright Mills:

het doel van de opinie-organisatoren [is] om de bevolking in een voortdurende staat van emotionele onderworpenheid te houden... Immers, als het maar eenmaal gelukt is om een mentaliteit van volgzaamheid en gehoorzaamheid te kweken, is het niet moeilijk meer om de mensen te doen geloven en te doen voelen wat men maar wil... hun opinies zijn parallel omdat ze alle uit één bron afkomstig zijn: die van de media.

De mainstream opiniemakers verpreiden met een minimum aan feitelijke kennis een maximum aan meningen, en het is dan ook niet vreemd dat Mills het westerse model omschreef als 'rationalisme zonder rede'. In de jaren zestig stelde hij: 

De machthebbers verschaffen de opinies en de middelen waarmee die gerealiseerd kunnen worden. Mensen bestaan in de mediamarkten alleen als massa; hun acties verlopen parallel omdat hun opinies parallel verlopen, en hun opinies zijn parallel omdat ze alle uit één bron afkomstig zijn: die van de media. [...] De mensen zijn, zelfs als ze handelen, meer toeschouwers dan medespelers. Het publiek van de massamaatschappij handelt bij acclamatie, bij plebisciet. Passief staat het toe, actief klapt het in de handen. Het is geen handelen dat uit eigen, autonome beslissingen of initiatieven voortkomt; het is geconditioneerde reactie op gecontroleerde stimuli die van het centrale beheerapparaat uitgaan. Omdat het publiek van de massamaatschappij markt voor de media en geactiveerde massa is geworden, is de discussiefase van het proces van opinievorming vrijwel uitgeschakeld... het doel van de opinie-organisatoren [is] om de bevolking in een voortdurende staat van emotionele onderworpenheid te houden... Immers, als het maar eenmaal gelukt is om een mentaliteit van volgzaamheid en gehoorzaamheid te kweken, is het niet moeilijk meer om de mensen te doen geloven en te doen voelen wat men maar wil... hun opinies zijn parallel omdat ze alle uit 1 bron afkomstig zijn: die van de media.

Noam Chomsky wees toen hij over de verlichtingsfilosoof David Hume schreef op het volgende opmerkelijke feit:

in considering his First Principles of Government, he expressed his puzzlement over 'the easiness with which the many are governed by the few' and 'the implicit submission with which the men resign their own sentiments and passions to those of their rulers.' 'When we enquire by what means this wonder is brought about,' Hume concluded, 'we shall find, that as Force is always on the side of the governed, the governors have nothing to support them but opinion. It is therefore, on opinion only that government is founded; and this maxim extends to the most despotic and most military governments, as well as to the most free and most popular.'

Een praktisch voorbeeld waar de macht van de opiniemakers toe leidt geeft de sociaal wetenschapper Alex Carey in zijn boek Taking the Risk out of Democracy. Corporate Propaganda versus Freedom and Liberty (1997) :

While the image-makers... re-created and projected Nixon so that he won more popular votes than any previous presidential candidate in American history... the presidential tapes reveal, the President and his highest aides and ministers were plotting, in the diction and the moral temper of a clique of Mafia thugs, how they might use the power of the presidency even further to corrupt and deceive. Nor is there any longer, unfortunately, substantial reason to believe that, if Kennedy or Johnson had been reckless enough to put the reality behind their public images on as many spools of tape as Nixon, their credibility gaps would have been notably less.

Carey stelde het volgende: 

Contrary to common assumptions, propaganda plays an important role -- and certainly a more covert and sophisticated role -- in technologically advanced democratic societies, where the maintenance of the existing power and privileges are vulnerable to popular opinion.

Dit fenomeen is intensief bestudeerd én aangetoond. Blijft over de vraag waarom juist nu, vandaag de dag, opiniemaker Martin Sommer zo graag zichzelf en zijn mede-propagandisten wil verdedigen tegenover de publieke opinie? De volgende keer zal ik proberen daarop antwoord te geven.