Bart Beirlant van De Standaard

Al in 1928 pleitte de vooraanstaande adviseur van de Amerikaanse politieke- en economische elite, Edward Bernays, voor een aristocratische politiek, omdat een echte democratie niet mogelijk zou zijn en daarom was volgens hem 'the engineering of consent the very essence of the democratic proces, the freedom to persuade and suggest... The conscious and intelligent manipulation of the organized habits and opinions of the masses is an important element in democratic society. Those who manipulate this unseen mechanism of society constitute an invisible government which is the true ruling power of our country.' 

Meer dan 20 jaar geleden constateerde de journalist Ryszard Kapuscinski: 'Sinds de ontdekking dat informatie een product is die torenhoge winsten oplevert, is deze niet meer aan de traditionele criteria van waarheid en leugen onderworpen, maar is ze geleidelijkaan aan volkomen andere wetten ondergeschikt gemaakt, namelijk die van de markt, met hun streven naar steeds hogere inkomsten en naar een monopolie.' Het gevolg is dat de inhoud en de functie van informatie fundamenteel is veranderd, en daarmee ook de voorstelling van 'de werkelijkheid'. Kapuscinski: 'Vroeger had de correspondent van een krant, een persagentschap of de radio eeen hoge mate van zelfstandigheid en het recht op eigen initiatief -- hij zocht informatie, probeerde iets te ontdekken, iets te scheppen. Tegenwoordig is hij een pion die als een schaakstuk wordt verplaatst door zijn baas in de centrale (die zich aan het andere eind van de aardbol kan bevinden). Deze baas beschikt over informatie omtrent de gegeven gebeurtenis uit velerlei bronnen tegelijk, hij kan een heel ander beeld van de gebeurtenissen hebben dan de reporter ter plaatse. Zonder te wachten op de resultaten van het werk van zijn reporter informeert de centrale hem wat men van die gebeurtenis weet, en verwacht van hem louter en alleen een bevestiging dat de situatie er inderdaad zo voor staat als de centrale zich voorstelt.'

Bart Beirlant, chef buitenland van de Belgische De Standaard.

De andere collega die in Brussel aan het debat Palestina in de Media deelnam was Bart Beirlant, chef buitenland bij de rechtse Belgische krant De Standaard. Ook deze journalist was van mening dat hij onafhankelijk genoeg was om een juist beeld van het zogeheten Palestijns-Israelisch conflict te kunnen geven. Maar toen ik hem vroeg of hij de schandalige behandeling van Palestijnse jongeren in Israelische gevangenissen, waarover Defence for Children International voortdurend bericht, ook terreur noemt in zijn krant ontplofte hij bijna. Als door een bij gestoken dook hij naar voren richting de microfoon om mij te vragen of ik het martelen van Palestijnen in Palestijnse gevangenschap als terreur betitel. Ik antwoordde dat ik dat zeker terreur noem. Elke ernstige schending van de mensenrechten is een terreurdaad.

Beirlant's reactie was illustrerend voor de getergde wijze waarop veel journalisten reageren zodra duidelijk wordt dat ze alles behalve onafhankelijk zijn. In plaats van antwoord te geven op de door mij gestelde vraag, omzeilde hij een antwoord door te suggereren dat de vragensteller misschien zelf niet zuiver op de graad was. Het is een oude en beproefde techniek. Het maakte weer eens duidelijk dat de commerciele media, en zeker de rechtse, graag over 'islamitische terreur' bericht, maar nooit zal spreken van 'joodse terreur'. Het is dan ook verheugend dat de commerciele westerse pers door de komst van internet het monopolie op de berichtgeving is kwijt geraakt. Niet langer meer kunnen de Bart Beirlanten in de wereld exclusief bepalen wat waar is en wat niet. Goddank. Niet langer meer zijn, zoals in het geval van Beirlant, commerciele drijfveren doorslaggevend bij het bepalen wat belangrijk te weten en wat niet. Een chef buitenland van een commercieel bedrijf kan nooit onafhankelijk zijn om de simpele reden dat zijn werk in de eerste en laatste plaats in het teken staat van de verplichting om winst te maken voor zijn bazen. Zou Beirlant dit niet doen dan zou hij snel zijn baan kwijt zijn. En dat weet hij beter dan de doorsnee lezer van zijn krant.