Saïd Bellari. Psychiater.

De psychiater Saïd Bellari schreef:

DE VERVLOEIING TUSSEN BURGER EN POLITIEK

By esbellari

Op regelmatige basis steekt de vaststelling de kop op, zowel in de populaire media, als ook in de politieke wetenschapsliteratuur, dat er een verontrustende kloof zou heersen tussen burger en politiek. Meestal worden dan moderniteiten als bevestigingen van dit idee erbij gehaald zoals de zwevende kiezer, een kennelijk escalerende ontevredenheid in de samenleving (de “veenbrand”), een vermeend democratisch tekort (bij gebreke aan een referendum, de gekozen burgemeester of minister-president), een politiek Den Haag dat in een Ivoren Toren zou huizen, dan wel meer of minder regentesk optreedt. Ook worden er anachronismen bij gehaald zoals de invloed van de koningin bij de formatie. Wie echter enigszins de moeite neemt om van enige afstand de Nederlandse politiek te aanschouwen, kan zich met recht afvragen of dit wel de realiteit is. Is er werkelijk een kloof tussen politiek en burger? Sterker nog: men kan zich afvragen of er niet juist een tekort is aan (heilzame) distantie tussen enerzijds de bevolking en anderzijds de volksvertegenwoordiging. Hoe kan de verwarring zo groot zijn geworden dat de realiteit precies het tegenovergestelde is van die voorstelling van zaken, die meestal opgang doet?

Een eerste oorzaak lijkt gelegen in een verkeerd begrip van de notie van democratie. Velen lijken te menen dat dit mag betekenen, dat het hele volk de koers van de samenleving tot in de details kan meebepalen. Dit is echter niet alleen een onhaalbare, maar ook een gevaarlijke misconceptie. Het staat haaks op een zeer belangrijk onderscheid, dat wij niet zonder reden hebben gemaakt rondom het stemrecht. Dat van het verschil tussen het actieve stemrecht, het recht om je stem uit te brengen, enerzijds en het passieve stemrecht anderzijds, het recht om je verkiesbaar op te stellen en beleid te bepalen.

Niemand zal ontkennen dat iedereen in principe in gelijke mate het actieve stemrecht dient te hebben, dat is tenslotte essentieel voor een rechtsstaat. (Ook al heeft de wetgever zelfs hiervoor uitzonderingen gemaakt door bij strafrechtelijk vonnis iemand het stemrecht te kunnen ontnemen). Iets anders is daarentegen of iedereen in gelijke mate het passieve stemrecht dient te hebben. Wie het vak van volksvertegenwoordiging serieus neemt en accepteert dat in deze geëvolueerde samenleving belangenafwegingen erg complex zijn geworden, kan niet anders dan erkennen dat ook dit vak een waar ambacht is. Waarin diegene die zich verkiesbaar stelt, moet kunnen aantonen dat hij daarvoor de capaciteiten in huis heeft. Van oudsher vond dit proces van selectie plaats binnen politieke partijen. Deze partijen hebben door de jaren heen een gedegen organisatiegraad opgebouwd, waardoor gaandeweg alleen de meer capabele mensen de grootste kans hadden boven te komen drijven als potentiële volksvertegenwoordiger. Het is aan dit selectieproces dat we staatslieden met internationale allure te danken hebben zoals een Willem Drees of Ruud Lubbers.

Wie de politieke leidsfiguren tegenwoordig op de media ziet verschijnen, constateert echter dat zowel bij traditionele partijen als bij de nieuwere partijen dit organische proces op zijn minst ernstig onder druk staat. Denk aan het met veel mediaheisa gepaard gegane vertrek van Wilders en Verdonk bij de VVD, de krappe zege van Rutte nadien. Niet toevallig is de openbare lijsttrekkerverkiezing door de leden, een precedent binnen de VVD, bekritiseerd door oudgediende conservatief en erelid Wiegel (dezelfde die het referendum de nekslag toebracht in de nacht die zijn naam mag dragen). Ook komt voor dat dit wegingsproces schromelijk afwezig was: gedacht kan worden aan het ondemocratisch aangestuurde PVV van de zelfbenoemde autocraat Wilders, die bijna heeft geleid tot kandidaten met een verleden van betrokkenheid bij een buitenlandse veiligheidsdienst, veroordeling wegens verboden wapenbezit en ander verkeerd allooi.

Het is evident dat de massamedia hier een zeer belangrijke rol in hebben gespeeld en dan met name de televisiemedia. Sinds begin negentiger jaren afscheid is genomen van het publieke televisiestelsel is de manier van politiek bedrijven in Nederland in rap tempo “gedemocratiseerd” en dan wel in eerdergenoemde verkeerde zin. En dat is dat men onder democratie is komen te verstaan dat we met zijn 16 miljoenen de Tweede Kamer horen te zijn. En zo krijgen we in verkiezingstijd onze premier te zien, zich al verbijtend tegenover de “nationale ach en wee – klager” Jan Mulder, die hem bejammerd met een welhaast ad random opgelepelde kritiek in de vorm van een “ergernissen top 5″ met een flinterdunne welhaast afwezige onderbouwing. Terwijl elke burger die het beste voorheeft met een duurzaam harmonieuze Nederlandse samenleving zich de vraag zou moeten stellen: waarom zou onze minister-president zich toch in Godsnaam hieraan moeten blootstellen? Welke krachten in de samenleving maken, dat hij zich voor dit soort ledigheid leent? En dan komen we tot de schrikbarende conclusie, dat het eender krachten zijn, die maken dat deze minister-president zich er ook voor heeft geleend om in een vorige verkiezingsstrijd in het roddelprogramma RTL Boulevard op televisie te verschijnen. En dat alles waarschijnlijk onder het mom, dat hij hard bezig is om die vermaledijde kloof tussen burger en politiek te overbruggen, om hoegenaamd “dichter bij het volk te staan”. En om “minder regentesk te lijken”, zo horen we zijn spindoctor de Vries Balkenende souffleren. Dit terwijl de werkelijkheid gebiedt te zeggen, dat hij door daar te verschijnen nu juist in een innige verstrengeling terechtkomt met diezelfde burger, waar uiteindelijk alleen maar een gedrocht uit geboren kan worden: namelijk de vervloeiing van het politieke ambacht, dat een grote verantwoordelijkheid met zich meebrengt, met de irrationaliteit van de massa’s, die hem niet dichter zal brengen tot het dragen van die verantwoordelijkheid, integendeel: eerder zal afleiden!

Lees verder: http://dutchforensicpsychiatry.wordpress.com/2009/04/29/vervloeiing-tussen-burger-en-politiek/