Birgit Donker van de NRC 3

Birgit Donker arriveert met een oude vriendin bij de premiere van Fawlty Towers. Rechts van hen mijn vriend Ton, verkleed als het meisje met de zwavelstokjes.

Naar aanleiding van het feit dat ik dit had geschreven: 'De directeur/hoofdredacteur van de NRC, Birgit Donker, die niet weet dat welopgevoede mensen nooit het woord ''chique'' gebruiken, maar dat alleen de nieuwe rijken dit doen,' ontstond de volgende dialoog:

'Excuus dat ik bij zo'n helder betoog toch even over iets anders zeur. Dit is de tweede keer dat ik je hoor eh.. emmeren over het woord chique - en twee keer is een patroon. Het doet denken aan een 'welopgevoede' NRC-columnist die geen inspiratie heeft en toch een stukkie moet. Er zijn geen lelijke bloemen, geen valse noten, geen vloekende kleuren en al helemaal geen verboden woorden .... De mensgemaakte combinaties zijn soms grillig, lelijk, misplaatst, etc. Maar vaak ook... heeeeel mooi en onverwachts... (als er tenminste geen verboden uitgevaardigd zijn).
Ton 10:08 AM

stan zei
ton net zoals je niet in gezelschap over geld praat, gebruikt een welopgevoed mens niet het begrip sjiek. dat is uitermate onsjiek. zoek het begrip chique eens op in het woordenboek en je zult het begrijpen. of niet, maar dan kan ik je niet helpen. zeg ton, zou jij graag chique willen zijn? dig it?
groet stan 10:28 AM

Anoniem zei
Duidelijk vraagt 'welopgevoed' om een nadere definitie. Maar goed. Ik kende een dame-uit-zuid die bij navraag steevast antwoordde dat ze in de Rue de Plaisir was geboren, waarop men meestal zwijgend aannam dat ze ergens uit Parijs kwam, - niemand dacht aan de Vrolikstraat. 'Sjiek' zou ik niet naar m'n hoofd geslingerd willen krijgen,- althans niet in die spelling. En 'onsjiek' al helemaal niet,- als het al bestaat. Nooit vermoed dat er in jou zo'n opvoedkundige school maar n.a.v. jouw advies te mijner glorie, sla ik het woordenboek op en lees bij chique termen als: zwier, elegantie, verfijning, smaakvol. En ja, ik zie je wel eens lopen door het Quartier de Plaisir en begrijp eigenlijk wel dat je niet zoveel met dat woord hebt.
Ton
PS: Dig it ?! Hoe oud is u helemaal, meneer Stan? Google kwam bij die term met een welopgevoede,zondagochtend boodschap: "Life is a garden, dig it." Toch denk ik bij jou eerder aan dat T-shirtje dat ik gisteren zag hangen op het Waterlooplein met de tekst: Fuck Google! Ask me! Als opvoedkundige, uiteraard. 11:19 AM

stan zei oke ton, ter zake, het gaat niet om het woord zelf, het gaat om de mensen die bepaalde woorden gebruiken. dig it? ik geef je een voorbeeld, stel dat iemand hoog begaafd is, en hij verklaart in gezelschap dat hij hoog begaafd is. de aanwezigen moeten iets met die informatie, want die informatie is niet vrijblijvend. de anderen die doorgaans niet hoog begaafd zijn zullen zich enigszins opgelaten voelen. kortom, dat is de reden waarom welopgevoede mensen in gezelschap niet vertellen dat ze hoog begaafd zijn of chique of welke aanmatigende kwalificatie dan ook. het is net als het niet met je armen wapperen wanneer je aan tafel in gezelschap met mes en vork eet. die regel bestaat niet omdat er een of andere geheime onzinnige code is van ingewijden, het is louter en alleen omdat het hinderlijk is voor degenen die naast je zitten. moet je je voorstellen ton dat ik tegen jou zou zeggen: ik lees een chique krant. snap je het nu? de meeste fatsoensnormen zijn er om het leven makkelijker te laten verlopen.
groet stan 11:39 AM'

Interessant is het feit dat het begrip chique rond 1870 ontstond toen de opkomende klasse van nieuwe rijken in vooral de angelsaksische wereld angstvallig op zoek was naar een eigen identiteit. Chique is een stijlvorm, een mode, zoals we aan de twee dames hierboven kunnen zien. Het komt voort uit angst en onzekerheid, en is als zodanig een van de kenmerken van snobisme. Een snob is een man of een vrouw die de sociale positie van iemand belangrijker vindt dan alle andere karaktertrekken. Hoe genant dat kan zijn laat John Cleese in Fawlty Towers zien, wanneer hij de locale upper classes als clientele probeert te werven. Het is zo genant dat de kijker op den duur het hoofd moet afwenden. Chique is het geenszins, de enige manier waarop snobisme verteerbaar wordt is door het belachelijk te maken, en zelfs dan nog blijft het extreem genant. Bestaan er dan geen chique mensen? Jazeker, maar die zullen nooit het woord chique gebruiken. Dat nu weten de mensen niet die het woord chique in de mond nemen.