Birgit Donker van de NRC 4

Desgevraagd verklaarde de directeur/hoofdredacteur van de NRC onlangs dat ze als profiel van haar krant het volgende beeld voor ogen heeft: 'Birgit Donker ziet een avontuurlijke vrouw voor zich, een vrouw die veel wil weten, die erop af durft te gaan, een vrouw met stijl ook, een chique vrouw, een wereldreizigster met een open geest en met oog voor vertier op niveau, en een die het nieuws ook vindt op de puinhopen in Brazilie.' Kortom, branding, het is het beeld van de reclame, de marketing, het beeld van een bepaalde middenklasse, voor wie 'chique' nog een kinderlijke betekenis heeft en voor wie de journalistiek uiteindelijk een vormkwestie is geworden. Sterker nog, het is het beeld van iemand op zoek naar een identiteit. Ik moest hier aan denken tijdens het kijken naar een aflevering van Mad Men, een serie van de schrijver van The Sopranos, waarin hij op een genadeloze manier de Amerikaanse samenleving analyseert in het begin van de jaren zestig 'the early years of mass consumerism where everyone was selling something and ad men were revered.'

In tegenstelling tot Nederland zijn grote naties in staat zichzelf te portretteren. In Mad Men is bijna iedereen wanhopig op zoek naar een identiteit en tegelijkertijd is iedere gladde reclameboy bezig identiteiten te verkopen. In dat opzicht houdt de serie van Matthew Weiner de massamens een spiegel voor, een spiegel waarin telkens wisselende identiteiten passeren. Het laat de peilloze leegte zien van de gefrustreerde consumptiecultuur waarin niets is wat het lijkt en waar iedereen op zoek is naar een plaats waar hij of zij het gevoel heeft ergens bij te horen. Ondertussen leidt de massamens een dubbelleven om te kunnen overleven, zoals een kameleon van kleur verandert. Het ene moment is men 'chique', het volgende moment een 'wereldreizigster' of wat dan ook, tegenstelde flarden identiteit worden in een identiteitsloze cultuur aan elkaar gekoppeld om op zijn minst de schijn hoog te houden. Alles moet worden verkocht, van koelkasten tot liefde. Of zoals de Britse schrijver John Berger het verwoordde: 'Consumptie en communicatie zijn tegenwoordig verenigd in een diabolische vennootschap, en uit deze vennootschap bestaat datgene wat wij kennen als de media. Eerst en vooral vertegenwoordigen de media een economisch contract waardoor alles wat er in de wereld gebeurt wordt gekoppeld aan het mechanisme van de verkoop.'

Het is de ideologie van de Birgit Donker's in deze wereld, een ideologie 'where the truth lies' en waarbij 'marketers see a brand as an implied promise that the level of quality people have come to expect from a brand will continue with future purchases of the same product.' Vervreemding en eenzaamheid zijn de sleutelbegrippen. Mad Men, de BBC zendt het uit.