H.J.A. Hofland 7

Waarom zou een doorgaans kritische journalist als Henk Hofland over zijn krant schrijven dat het 'een trotse redactie' bezit? Om daaraan toe te voegen dat 'de redacties (van PCM svh) onafhankelijk zijn, in alle opzichten. Ze doen onbevooroordeeld verslag van de actualiteit, ze voegen er hun analyse en opinie aan toe, ongeacht wat de directie,de aandeelhouders, de regering, de politiek, de zwijgende meerderheid daarvan mogen vinden.'

Deze rechtvaardiging is onterecht gezien de rol die de commerciele massamedia in het Westen spelen als slippendragers van de macht. Het was al in de jaren zestig dat de befaamde Amerikaanse socioloog C. Wright Mills schreef: 'De machthebbers verschaffen de opinies en de middelen waarmee die gerealiseerd kunnen worden. Mensen bestaan in de mediamarkten alleen als massa; hun acties verlopen parallel omdat hun opinies parallel verlopen, en hun opinies zijn parallel omdat ze alle uit één bron afkomstig zijn: die van de media. [...] De mensen zijn, zelfs als ze handelen, meer toeschouwers dan medespelers. Het publiek van de massamaatschappij handelt bij acclematie, bij plebisciet. Passief staat het toe, actief klapt het in de handen. Het is geen handelen dat uit eigen, autonome beslissingen of initiatieven voortkomt; het is geconditioneerde reactie op gecontroleerde stimuli die van het centrale beheerapparaat uitgaan. Omdat het publiek van de massamaatschappij markt voor de media en geactiveerde massa is geworden, is de discussiefase van het proces van opinievorming vrijwel uitgeschakeld.'

Binnen deze context moeten we de volgende opmerking van Hofland lezen: 'Maar wat voor soort publieke opinie willen we dan hebben? Het klinkt langzamerhand wat ouderwets, maar een democratie kan alleen behoorlijk functioneren bij de gratie van een goed geïnformeerde burgerij.' Dat wil zeggen, een burgerij die de parlementaire democratie als hoogste goed ziet, waarbij de gemeenschap geen wezenlijke invloed heeft op de werkelijke machtsverhoudingen die door de economische krachten worden bepaald. 'Een goed geinformeerde burgerij' is zoals in de praktijk blijkt een burgerij die geen dissidente meningen erop na houdt, maar een burgerij is die gehoorzaamt aan de opinies die haar via opiniemakers wordt aangereikt. En om toch het gevoel te bewaren in een rationeel democratisch systeem te leven, beweert Henk Hofland dat 'de redacties onafhankelijk zijn, in alle opzichten.'

Onlangs las ik een analyse van de Amerikaanse historicus James W. Loewen, getiteld 'Lies My Teacher Told Me About Christopher Columbus. What Your History Books Got Wrong'. Hier doet zich hetzelfde proces voor. Loewen concludeert na een uitgebreid onderzoek: 'As usual, we didn't want to think badly of ourselves, so we didn't see ourselves as invading Indian homelands, conquering Indian tribes, and packing them off to concentration camps. Instead, we said that our culture represented progress, science, and a higher form of religion. Simarly, we lied to ourselves about Columbus.'

Hetzelfde gaat op voor journalisten die zichzelf afficheren als de beschermers van de democratie, terwijl ze tegelijkertijd één bepaalde voorstelling van zaken geven en de rest buiten beschouwing laten of in een volledig onjuiste context plaatsen. Vergeet niet, ook journalisten hebben belangen en allereerst zijn die voor de overgrote meerderheid financieel.