Het vooruitzicht van een eventueel Oekraïens NAVO-lidmaatschap is onacceptabel voor Rusland. Angst daarvoor was mede reden voor de Russische invasie van Oekraïne bijna drie weken geleden. Moskou wil onder meer dat Oekraïne 'neutraal' wordt.

"Oekraïne is geen lid van de NAVO. Dat begrijpen we", zei Zelensky in zijn boodschap. "We hebben jarenlang gehoord dat de deuren openstonden, maar we hebben ook gehoord dat we niet konden toetreden. Het is een waarheid en het moet erkend worden."

Die erkenning kan worden geïnterpreteerd als teken dat er in de onderhandelingen met de Russen ruimte voor concessies is. Tegelijkertijd moet worden opgemerkt dat de woorden van Zelensky niet gelijk staan aan de harde garantie dat Oekraïne nooit NAVO-lid zal worden, die Rusland wel eist.

Beide kampen liggen op de fundamentele punten nog steeds ver uit elkaar: Oekraïne wil dat Rusland zijn troepen terugtrekt uit dat land en Rusland wil, naast de 'neutraliteit' van Oekraïne, de Oekraïense strijdkrachten ontwapenen en de regering van Zelensky vervangen, naar zich laat aannemen door een Kremlin-vriendelijk alternatief.

Als de deur van de NAVO niet openstaat, "dan moeten we samenwerken met de instellingen waarmee we dat wel kunnen", zei Zelensky verder. Dat kan Oekraïne helpen en beschermen. Hij doelt daarmee mogelijk op bijvoorbeeld samenwerking met de Europese Unie of bilaterale verdragen met andere landen. Daarnaast moeten er afzonderlijke veiligheidsgaranties komen, vindt de president. Hij herhaalde ook zijn oproep om meer militaire hulp, zoals de levering van luchtafweerraketten.

 Ontvang de Oekraïne-update Wil je een paar keer per dag een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen ontvangen?
Oekraïne rekent niet op NAVO-lidmaatschap: 'We bouwen op onszelf'
Oekraïne rekent niet op NAVO-lidmaatschap: 'We bouwen op onszelf'

Oekraïne mocht in 2008 soort NAVO-lidmaatschapsverzoek indienen

Zelensky had graag gezien dat Oekraïne al lid was van de NAVO. Op een NAVO-top in 2008 besloten de leden dat Oekraïne een soort lidmaatschapsverzoek mocht indienen, met het idee dat het uiteindelijk lid mocht worden. Oekraïne zou dan eerst aan een aantal NAVO-eisen moeten voldoen. Zo zou het land de wijdverbreide corruptie moeten aanpakken.

Hoewel Oekraïne de laatste jaren veel hervormingen heeft doorgevoerd, kwam het nog niet tot een NAVO-lidmaatschap. Rusland wilde altijd de garantie van het Westen dat dit ook nooit zal gebeuren. De Verenigde Staten en andere landen weigerden die toezegging echter te doen. Ze vinden dat Oekraïne zelf zijn bondgenoten mag kiezen.