‘Herdenken is de toekomst beinvloeden in de
hoop dat daarmee het kwaad niet
wordt herhaald,’ zo
vertelde mij vanochtend desgevraagd een psychologe die ik al vele jaren ken.
Tegelijkertijd kan herdenken ook betekenen dat de overlevenden bij zichzelf en
anderen herinneringen oproepen aan één of meerdere mensen die getroffen werden
door het kwaad of het tragische. Uiteindelijk is herdenken een individuele
actitiviteit waar de gemeenschap zich niet direct mee dient te bemoeien. De
overheid kan slechts de condities scheppen waarbinnen het individu collectief herdenkt. Ik
benadruk dit omdat Marjan Schwegman,
directeur van het NIOD, eist dat de staat zich beperkt tot het herdenken
van alleen de Tweede Wereldoorlog en zij het ‘betreurt’ dat de jaarlijkse nationale
herdenking op de Dam op 4 mei, ‘een veel algemener karakter heeft’
dan de kleine buurt-herdenkingen die zijzelf bezoekt. Van de ceremonie op de
Dam vindt Schwegman ‘persoonlijk niet zo heel veel uit gaan,’ omdat door het herdenken van alle
slachtoffers van al het oorlogsgeweld en staatsterreur ‘verschillende historische
ervaringen worden gereduceerd tot hetzelfde. Daar ben ik niet van gecharmeerd,’ aldus haar enigszins pedante reactie.
Met andere woorden, NIOD-directeur Schwegman
wil in feite via de overheid burgers die op de Dam herdenken dwingen om hun gedachten te
beperken tot de slachtoffers die tijdens de Tweede Wereldoorlog op Nederlands
grondgebied zijn gevallen. Aangezien zij daarmee mij als trouwe aanwezige van de
dodenherdenking op de Dam aanspreekt, spreek ik nu op mijn beurt haar aan.
Mevrouw Schwegman, op 4 mei herdenk ik op de Dam onder andere mijn ouders die
beiden tijdens de Tweede Wereldoorlog tegen het nazi-regime vochten, mijn vader
op Nederlandse onderzeeboten, mijn moeder bij de Britse strijdkrachten. Mijn
ouders waren gematigde sociaal democraten, type DS’70, die
mij leerden om alle slachtoffers van geweld te herdenken. Mijn ouders
dachten kosmopolitisch en dit betekende dat men over de grenzen van tijd en
ruimte heen keek. Vandaar dat ik op 4 mei op de Dam niet alleen de
slachtoffers van de nazi’s herdenk, maar -- om bij het onderwerp te blijven --
ook de Palestijnse slachtoffers van het zionisme die vermoord of verdreven
werden en nog steeds worden om ruimte te maken voor joden die het westerse antisemitisme, dat in de
Shoa was geculmineerd, moesten ontvluchten. Maar ik herdenk op de Dam ook de Irakese slachtoffertjes die ik in 1995 in het
grootste kinderziekenhuis van Bagdad in grote pijn heb zien creperen aan de
gevolgen van de grootscheepse westerse inzet van verarmd uranium wapens. Om uw
herinnering op te frissen: mei 1996 verscheen de toenmalige Amerikaanse
ambassadrice bij de VN, Madeleine Albright, in het befaamde CBS programma 60
Minutes. Haar werd een reactie gevraagd op een officieel VN-rapport waarin
melding werd gemaakt van het feit dat als gevolg van de westerse sancties en de
Amerikaanse en Britse bombardementen die de infrastructuur volledig hadden
verwoest, meer dan een half miljoen Irakese kinderen onder de vijf jaar om het
leven was gekomen. De programmamaakster voegde eraan toe: 'Dat zijn meer
kinderen dan in Hiroshima stierven… Is het de prijs waard?' Albright
antwoordde: 'Wij denken dat het de prijs waard is.' Naast al die mensen die in Auschwitz en Hirsohima werden vermoord herdenk ik op 4 mei op de Dam ook deze Irakese kinderen die
door onze christelijke cultuur werden opgeofferd.
Volgens u ben ik daarmee medeplichtig aan 'nivellering' omdat ‘verschillende historische ervaringen' zouden
'worden gereduceerd tot hetzelfde.’ Mijn houding is volgens u verwerpelijk
aangezien het leed van de Tweede Wereldoorlog met geen enkel ander
leed in de hele geschiedenis der mensheid is te vergelijken. De Nederlandse
staat zou volgens u moeten voorkomen dat het op enige wijze meewerkt aan de ‘nivellering’ waaraan mensen zoals ik zich bezondigen. Mijn vraag is derhalve: waarom wilt u andere mensen dwingen zich te houden aan
uw wijze van herdenken? Welk moreel recht denkt u te hebben om een beroep te
doen op dwang? In afwachting van uw antwoord,
Stan van Houcke,
Journalist/schrijver
Amsterdam
Hiroshima.
2 opmerkingen:
Een vakmatige opmerking: iemand die vindt dat historische vergelijkingen niet gemaakt zouden mogen worden is de titel van historica niet waardig. Nooit theoretische geschiedenis gehad, mw.Schwegman?
Voor de mensen die het moeilijk vinden om de uitspraak van mevrouw Albright te geloven, hier is het filmpje: http://tiny.cc/p6qie ( duurt slechts 23 seconden). Het vreeselijkste aan de hele kwestie is echter dat de sancties geheel ongegrond waren. Volgens de Engelse ministeries hàd Saddam helemaal geen Massavernietigings-wapens meer. Waarom dan toch die sancties? "Omdat er onduidelijkheden zijn omtrent de wijze waarop ze zijn vernietigd." (!!) Hier hoort U het van de verantwoordelijke diplomaat zelf, Carne Ross: op 3.30 minuut: http://tiny.cc/p6qie
Een reactie posten