Peter van Walsum Oud-Diplomaat 6

John Pilger: 'what is the difference in principle between human rights violations committed by the regime and those caused by your committee? Peter van Walsum: It's a very complex issue Mr Pilger.'

In Eyal Sivan's documentaire The Specialist zegt Adolf Eichmann in zijn glazen kooi in Jeruzalem:

‘Ik moet verklaren dat ik deze moord, de vernietiging van de joden, beschouw als een van de grootste misdaden in de geschiedenis der mensheid. Tenslotte wil ik verklaren dat ik persoonlijk zelfs in die tijd deze gewelddadige oplossing als niet gerechtvaardigd beschouwde, niet te rechtvaardigen. Zelfs op dat moment beschouwde ik het als een monsterlijke daad, waaraan ik helaas gebonden was door mijn eed van trouw. Mijn werk hield in het organiseren van de transporten. En ik kon mijn eed niet verbreken… Innerlijk voel ik me niet verantwoordelijk. Ik voelde me vrij van schuld. Ik was half blij dat ik niets te maken had met de fysieke vernietiging zelf. Ik deed mijn plicht in overeenstemming met de bevelen die ik kreeg. En ik heb ook nooit een reprimande gekregen voor het niet vervullen van mijn plicht… Als ik met de uitvoer van de vernietiging zelf belast zou zijn geweest dan zou ik me waarschijnlijk ter plaatse hebben doodgeschoten, denk ik.’

Openbare aanklager: Tijdens het politieverhoor heeft u verklaard: “Ik weet dat ik schuldig zal worden bevonden aan betrokkenheid bij moord. Ik weet dat ik de kans loop de doodstraf te krijgen. Ik vraag niet om genade, omdat ik dit niet verdien.” U zei dat u voorbereid was om uzelf en plein publique te verhangen, om boete te doen voor de gruwelijke misdaden die begaan zijn. Dat zijn uw eigen woorden. Beschouwt u uzelf schuldig aan medeplichtigheid aan de dood van miljoenen joden of niet? Eichmann: ‘In menselijke termen: ja, omdat ik schuldig ben voor het organiseren van de deportaties... Berouw verandert niets, het brengt niemand weer tot leven. Berouw is iets voor kleine kinderen. Wat belangrijker is, is een manier te vinden om te voorkomen dat deze dingen in de toekomst gebeuren.’

Hier zitten alle elementen in van de banaliteit van het moderne kwaad. Eichmann was een ambtenaar die bevelen uitvoerde, bevelen die hijzelf als 'monsterlijk' betitelde. Hoewel hij geen 'berouw' toonde, verklaarde hij wel 'schuldig' te zijn. Tegelijkertijd stelde deze SS-er dat hij zich niet 'verantwoordelijk voelt', want niet hij bepaalde het beleid maar zijn superieuren. Hij deed bewust mee aan een 'monsterlijk' beleid, maar was er niet 'verantwoordelijk' voor. Deze schizofrenie noemde hijzelf 'een bewuste toestand van gespletenheid, waarbij men van de ene naar de andere zijde kon vluchten.'

38 jaar later stelde de befaamde onderzoeksjournalist John Pilger de volgende vraag aan de Nederlandse topdiplomaat Peter van Walsum, destijds voorzitter van het sanctiecomite voor Irak: Aren't the deaths of half a million children mass destruction? Peter van Walsum: I don't think you can use that argument to convince me. It is about the invasion of Kuwait in 1990.

Ook Peter van Walsum toonde geen 'berouw'. Maar in tegenstelling tot Eichmann voelde hij zich ook niet 'schuldig' aan een beleid dat tot massamoord leidde, in dit geval van tenminste een half miljoen Irakese kinderen onder de vijf jaar.

John Pilger: Let's say the Netherlands was taken over by a Dutch Saddam Hussein, and sanctions were imposed, and the children of Holland started to die like flies. How would you feel about that?

Peter van Walsum: I don't think that's a very fair question. We are talking about a situation which was caused by a government that overran its neighbour, and has weapons of mass destruction.

Niet alleen beweerde Van Walsum in strijd met de feiten dat Irak massavernietigingswapens bezat, maar hij toonde tegelijkertijd dat in zijn ogen de vermoorde Irakese kinderen geen rol van betekenis speelden. Ze waren in zijn woorden: 'the eternal problem of collateral damage.' Genocide als 'bijkomende schade', aldus de topdiplomaat die zelf vader is van vier kinderen.

De vraag is: wie is nu een misdadiger en wie niet?

In de fascinerende filmdocumentaire The Fog of War vertelt de Amerikaanse oud-minister van Defensie Robert McNamara dat als de VS de Tweede Wereldoorlog had verloren hij een grote kans had gelopen om wegens oorlogsmisdaden te worden veroordeeld. Want hij organiseerde vanachter een bureau de vernietiging van tientallen Japanse steden door middel van Amerikaanse napalmbombardementen, waarbij op 1 avond alleen al in Tokio zeker 100.000 burgers om het leven kwamen. De bemanning van de vliegtuigen konden de brandende lijken ruiken.

'The Fog of War. Eleven Lessons from the Life of Robert S. McNamara. Errol Morris's Oscar-winning 2003 documentary .This brilliant work by director Morris is the stuff of life. And death. It arouses the most basic moral and immoral questions of being human through an enormously complex and yet simple man, Robert Strange McNamara. It seems no coincidence, his middle name, as we get to know him in all his cleverness and contradictions. Morris subtly illuminates, literally through McNamara's eyes, what it means to have power over life and death.'

Lees verder: http://informationclearinghouse.info/article12990.htm

John Pilger: So an entire nation is collateral damage? Is that correct?

Peter van Walsum: No, I am saying that sanctions have (similar) effects. You understand we have to study this further.

Aangezien Van Walsum wist dat 'sanctions have (similar) effects' als bijvoorbeeld het platbombarderen van Japanse steden, is de vraag gerechtvaardigd of Van Walsum niet mede-verantwoordelijk is voor het plegen van oorlogsmisdaden.

Het juridische aspect daargelaten is de morele kant van deze vraag zo actueel, aangezien Peter van Walsum het boek De Vrije Wil heeft geschreven, dat in 2007 verscheen en waarin het volgende aan de orde wordt gesteld: "heeft de mens een vrije wil, dan wordt God toeschouwer bij het menselijk leven; is zijn wil niet vrij, dan vervaagt de menselijke verantwoordelijkheid en wordt het leven zinloos. Van Walsums eigen visie voert hem tot de slotsom 'Alles ligt vast en toch is er vrije wil'."

Met andere woorden: als er 'toch' sprake is van een 'vrije wil' dan is hij in zijn eigen ogen 'verantwoordelijk' voor een beleid dat door de uitvoerders ervan 'genocidaal' is genoemd. Immers, 4 maart 2000 wees Denis Halliday, de voormalige VN-coordinator van het Humanitaire Programma in Irak het Westerse publiek erop dat wij de mensenrechten in Irak op grote schaal schenden. Na uit protest te zijn opgestapt verklaarde hij in The Guardian:

'Ik had de opdracht gekregen om een politiek te voeren die voldoet aan de definitie van genocide: een bewust beleid dat in feite meer dan een miljoen individuen, kinderen en volwassenen, heeft vermoord. We weten allemaal dat het regime, Saddam Hoessein, de prijs voor de economische sancties niet betaalt… Het zijn de gewone mensen die hun kinderen verliezen of hun ouders door gebrek aan gezuiverd water. Duidelijk is dat de Veiligheids Raad momenteel zijn boekje te buiten gaat, want zijn acties ondermijnen hier het eigen handvest… De geschiedenis zal de verantwoordelijken afstraffen.'

In de beschrijving van Van Walsums boek staat dit: 'Als de vrije wil door de wetenschap tot een illusie wordt verklaard, is het ook gedaan met het begrip verantwoordelijkheid. Dat zal diep ingrijpen in ons bestaan: de mens kan niet leven zonder vrije wil en de samenleving kan niet functioneren zonder verantwoordelijkheid.'

En dat nu is de centrale vraag: hoe kan een samenleving functioneren zonder 'verantwoordelijkheid'? Hoe kan Peter van Walsum, volgens de NRC 'het beste dat Nederland in huis heeft,' een topdiplomaat die 'zijn naam als eigenzinnig denker met scherpe tong waar[maakte]' zichzelf niet schuldig achten?

Ik stel die vraag ook omdat zelfs ik, die tegen de Golfoorlog had geprotesteerd, me schuldig voelde toen ik in 1995 in het grootste kinderziekenhuis van Bagdad een zaal vol kinderen zag sterven aan de gevolgen van verarmd uranium, dat massaal door het Westen was ingezet tijdens de Golfoorlog. En omdat onder aanvoering van het Westen een meedogenloze sanctiepolitiek tegen Irak werd gevoerd, was er voor deze kinderen, die aan verschillende vormen van kanker stierven, geen pijnstillers en geen medicijnen om de kanker te bestrijden. De artsen van het ziekenhuis deden een beroep op mij om na mijn terugkeer in het beschaafde Westen burgers te mobiliseren tegen deze misdaad. Ik heb als journalist gedaan wat ik kon, besteedde er bij de VPRO-Radio aandacht aan, maar kreeg geen respons.

Dezelfde sancties die bovendien tot de dood van tenminste een half miljoen Irakese kinderen onder de vijf jaar hadden geleid, werden door Van Walsum 'heilzame maatregelen' genoemd 'en natuurlijk doen die pijn. Ze zijn als een militaire maatregel.'

In een recensie van zijn boek over de vrije wil staat: Het wachten is nu op 'de theorie van alles', die alle theorieen betreffende de macro- en microfysische wereld in een overkoepelende theorie verenigt.

Toen ik dit las vroeg ik me af waarom Peter van Walsum hierop wacht. Krijgt de moord op meer dan een half miljoen Irakese kinderen onder de vijf jaar op die manier betekenis in zijn cosmologie? Zo nee, waarom wil hij dan 'de theorie van alles'?