Bombarderen van stedelijk gebied: onacceptabel
Vorige week presenteerde PAX haar rapport Unacceptable Risk voor een volle zaal bij het TMC Asser Instituut in Den Haag, een instituut dat zich specialiseert in internationaal recht. Het rapport, dat eerder al bij de Verenigde Naties in New York werd gelanceerd, bekijkt drie rechtszaken voor het Joegoslavië Tribunaal.
Door Frank Slijper
Auteur Maya Brehm vertelde in Den Haag over de kernpunten van het rapport aan de hand van deze drie zaken en de rol die beschietingen van steden daarin hebben gespeeld, te weten in Sarajevo (Galić), Zagreb (Martić) en Knin (Gotovina et al.).
Drie vragen die steeds terugkeren zijn:
– In hoeverre wordt gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden passend, acceptabel of toelaatbaar geacht?;
– Zijn er explosieve wapens, of is bepaald gebruik van die wapens, als buitengewoon problematisch aan te merken met het oog op het menselijk leed dat ze veroorzaken?; en
– Welke factoren zijn vooral relevant om te bepalen of het gebruik van explosieve wapens een onacceptabel of ontoelaatbaar risico op burgerslachtoffers meebrengt?
– In hoeverre wordt gebruik van explosieve wapens in bevolkte gebieden passend, acceptabel of toelaatbaar geacht?;
– Zijn er explosieve wapens, of is bepaald gebruik van die wapens, als buitengewoon problematisch aan te merken met het oog op het menselijk leed dat ze veroorzaken?; en
– Welke factoren zijn vooral relevant om te bepalen of het gebruik van explosieve wapens een onacceptabel of ontoelaatbaar risico op burgerslachtoffers meebrengt?
Het rapport is geschreven tegen de achtergrond van een internationaal langzaam op gang komende discussie over het ontoelaatbare lijden van burgers in conflictgebieden door luchtbombardementen en artilleriebeschietingen. In de Internationale Spectator van deze maand schreef PAX een artikel over het rapport.
Aanleiding voor het rapport is het terugkerende patroon van burgerleed wanneer zware explosieve wapens in dichtbevolkte gebieden worden gebruikt. In voormalig Joegoslavië, maar ook in huidige conflicten: Syrië, Irak en Oekraïne.
PAX is mede-initiatiefnemer van het International Network on Explosive Weapons (INEW) dat vindt dat het oorlogsrecht (IHL) teveel interpretatieruimte geeft daar waar het gaat om het gebruik van explosieve wapens, zoals granaten, mortieren, raketten en bommen. Dit terwijl explosieve wapens in steden een grote bedreiging zijn voor burgers en de (sociaaleconomische) infrastructuur. Behalve de directe dreiging geraakt te worden, is de kans groot dat huizen, scholen, water- en elektriciteitsvoorzieningen worden plat gelegd. Ook op langere termijn zijn de gevolgen groot, denk aan de enorme psychische impact, als ook blindgangers die na jaren nog kunnen ontploffen. Het is daarom de hoogste tijd dat op meerdere fronten stappen genomen worden die ertoe leiden dat burgers in oorlogssituaties beter zijn beschermd.
In augustus 2013 zei VN secretaris-generaal Ban Ki-moon tijdens een debat over de bescherming van burgers: “Wij dienen beter te begrijpen welke types explosieve wapens het meest problematisch zijn. We moeten onderzoeken hoe bestaand internationaal recht kan helpen het gebruik te reguleren. En we moeten concrete stappen overwegen die genomen kunnen worden om de humanitaire impact van explosieve wapens in bevolkte gebieden te kunnen inperken.”
Samen zouden staten aan een internationaal instrument moeten werken dat erop gericht is zulk gebruik tegen te gaan, met de bescherming van burgers als leidend principe. Internationale bijeenkomsten van diplomaten, militairen en experts van maatschappelijke organisaties, zoals die sinds een paar jaar over dit onderwerp georganiseerd worden, bieden in dat opzicht hoop op stappen in de goede richting.
Helaas ontbreekt vooralsnog bij veel landen, ook Nederland, een groter gevoel voor urgentie. Dat valt niet alleen niet uit te leggen aan de talloze burgerslachtoffers van militair geweld; ook voor mensen in vrijheid is dat onacceptabel. PAX zal zich om die reden de komende jaren hard inzetten om het probleem nationaal en internationaal op de agenda te zetten en zo te werken aan de veiligheid van burgers in oorlogsgebieden.
Zie hier het verslag van de avond door het Asser Instituut.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten