'Deskundigen' 92

Amerika [zal] in de loop van deze eeuw weer het ‘gewone’ land moeten worden dat het tot 1940 was.

Geert Mak in Vrij Nederland van 3 november 2012.

Waarom 1940? Waarom niet 1539 toen de Spaanse conquistador Hernando de Soto aan het hoofd van 550 soldaten als eerste Europeaan diep het grondgebied van de huidige VS binnendrong op zoek naar goud en slaven, en in het kader daarvan een begin maakte aan de eeuwenlange genocide en roof door blanke christenen? Hele dorpen en steden werden daarbij met de grond gelijk gemaakt, ten koste van vele duizenden inwoners, terwijl ‘the cries of the women and children were such as to deafen those who pursued them,’ aldus een Spaans getuigeverslag. Sommige zwaar gewonden werden terug gestuurd zodat ‘they might strike terror into those who were absent.’ In The Mammoth Book of Native Americans. The story of America’s original inhabitants in all its beauty, magic, truth and tragedy schrijft de historicus Jon E. Lewis dat toen de Spaanse expeditie voorbij was ‘Its impression on the tribes of the southeast was deadly and indelible. Disorientated by the failure of their religions and their chiefs to protect them, hopelessness spread through the people. But not so as quickly as the microbes the Spaniards left behind.

When another Spaniard, Tristan de Luna, visited the southeast less then twenty years after de Soto, he found it a ghost land.’

En dit nog geen halve eeuw nadat Columbus aan zijn financiers, de Spaanse koning en koningin, over inwoners van Amerika had geschreven:

So tractable, so peacable, are these people that I swear to your Majesties there is not in the world a better nation. They love their neighbors as themselves, and their discourse is ever sweet and gentle, and accompanied with a smile… their manners are decorous and praiseworthy.

Maar zoals de Amerikaanse historicus Dee Brown in Bury My Heart At Wounded Knee in 1970 schreef: ‘All this, of coursed, was taken as a sign of weakness, if not heathenism, and Columbus being a righteous European was convinced the people should be ‘made to work, sow and do all that is necessary and to adopt our ways.’ Over the next four centuries (1492-1890) several million Europeans and their descendants undertook to enforce their ways upon the people of the New World.

Waarom het willekeurig gekozen jaartal ‘1940’  en niet 1890, het jaar van Wounded Knee, waarin de laatste massaslachting van Indianen door de blanke binnendringers plaatsvond, op bijna soortgelijke wijze als in 1539 gebeurde, inclusief ‘the cries of the women and children’ die zo hartverscheurend waren ‘as to deafen those who pursued them.’ Dee Brown over de in de ijzige kou vluchtende Indiaanse mannen, vrouwen en kinderen:

‘then the big Hotchkiss guns on the hill opened up on them, firings almost a shell a second, raking the Indian camp, shredding the tepees with flying shrapnel, killing men, women, and children.

‘We tried to run,’ Louise Weasel Bear said, ‘but they shot us like we were a buffalo.’ […] 'I was running away from the place and followed those who were running away,’ said Hakiktawin, another of the young women. ‘My grandfather and grandmother and brother were killed as we crossed the ravine, and then I was shot on the right hip clear through and on my right wrist  I did not go any further as I was not able to walk…’

Toen het bloedbad geeindigd was bleken 153 indianen te zijn gedood, ‘but many of the wounded crawled away to die afterward. One estimate placed the final total of dead at very nearly three hundred of the original 350 men, women, and children… the dead Indians were left lying where they had fallen. (After the blizzard, when a burial party retunred to Wounded Knee, they found the bodies… frozen into grotesque shapes), aldus Brown.  Let wel, dit gebeurde allemaal op het moment dat de VS nog een ‘normaal’ land was, een kwalificatie die tekenend is voor de blindheid van de mainstream. Ook na de meer dan 3 miljoen dode Zuidoost Aziaten tijdens de Vietnam oorlog en de illegale inval in Irak geldt voor Mak nog steeds dat de VS na 1945 ‘decennialang als ordebewaker en politieagent’ fungeerde en bovendien ‘het anker’ is ‘van het hele Atlantische deel van de wereld in de ruimste zin van het woord,’ een zaak die hij toejuicht. Gezien vanuit het oogpunt van de blanke, Europese, christelijke cultuur heeft Mak ook gelijk. Maar zodra men deze beperkte visie laat vallen en een kosmopolitische humanistisch standpunt inneemt blijkt hoe absurd een dergelijke houding is. Dus opnieuw: waarom ‘1940’ als uitgangspunt? Waarom bijvoorbeeld niet 1637 toen de protestants-christelijke kolonisten begonnen met hun genocidale expansionisme in New England door de bevolking uit te roeien van een indiaans dorp, voor het merendeel bestaande uit vrouwen en kinderen? 1637 lijkt me een goed uitgangspunt voor de continuiteit van het geweld in de Amerikaanse geschiedenis. Mak daarentegen doet alsof ineens rond 1940 de VS van een ‘gewoon land’ een gewelddadige expansionistische grootmacht werd, daarbij voorbijgaand aan het meedogenloze Amerikaanse kolonialisme vóór 1940 in zowel Azie als Latijns Amerika. Zijn suggestie is bedrieglijk, berust niet op feiten zoals iedereen weet die de geschiedenis van de VS heeft bestudeerd. Wounded Knee behandelt hij als een te verwaarlozen incident. Daarentegen toont de Zweedse hoogleraar en auteur Sven Lindqvist in Exterminate all the Brutes aan dat ‘Auschwitz de moderne industriële toepassing [was] van een uitroeiingspolitiek waarop de Europese overheersing van de wereld […] lang heeft gesteund.’ Lindqvist concludeert dat de

Europese vernietiging van de ‘inferieure rassen’ van vier continenten de grond voorbereidde voor Hitlers vernietiging van zes miljoen joden in Europa… Het Europese expansionisme, vergezeld als het was door een schaamteloze verdediging van het uitroeien, schiep manieren van denken en politieke precedenten die de weg baanden voor nieuwe wandaden, die uiteindelijk culmineerden in de gruwelijkste van alle: de Holocaust… En toen hetgeen was gebeurd in het hart der duisternis werd herhaald in het hart van Europa, herkende niemand het. Niemand wilde toegeven wat iedereen wist.

Maar dat inzicht weigert de Nederlandse mainstream te accepteren. Feiten worden ondergeschikt gemaakt aan een ideologisch beeld. Men zou tientallen andere voorbeelden kunnen geven die, in tegenstelling tot ‘1940,’ veel logischer gekozen zouden zijn, van het verdrijven van de koningin van Hawaii in 1893, de gewelddadige onderdrukking van de Filippijnen in 1898 totaan de gevolgen in Latijns Amerika van de Amerikaanse Monroeleer in de negentiende en twintigste eeuw. Inmiddels zal duidelijk zijn hoe arbitrair Mak’s jaartal is.

Vrijdag 2 november 2012 betoogde Geert Mak het volgende:

Wat is het doel van onze eindeloze verteldrift? Wat en wie dienen we met onze verhalen? En, wat meer toegespitst, welke rol speelt het verhaal in de geschiedschrijving? Waarom wordt die ene gebeurtenis, die ene kwestie of die ene persoon uit de stroom van de tijd gelicht, en waarom vergeten we al het andere? […] Is het omdat de eerste categorie verhalen, ondanks alle drama, een bepaalde ordening schept of versterkt - ‘Het recht zal zegevieren’, ‘Hoogmoed komt ten val’, ‘Vrouwen en kinderen eerst’ - terwijl de tweede categorie ons alleen maar de bittere nasmaak laat van een wellicht rommelig immigrantenbestaan, de wreedheid van een nutteloze oorlogshandeling van ‘de onzen’, de chaos en doelloosheid van zoveel mensenlevens. […] Waar blijft, in deze chaos van telkens botsende en elkaar tegensprekende verhalen, de rol van de historicus? Zijn werk is – en ik volg nu de definitie van de Amerikaans/Hongaarse historicus John Lukacs – in de eerste plaats ‘het streven naar waarheid door het uitbannen van onwaarheid.’ […] Woorden zijn voor de historicus dan ook meer dan de verpakking van feiten: het gaat minstens zozeer om de formulering, om de associaties die ze opwekken, ja, om het verhaal. […] Doen we dat genoeg? Nemen wij, chroniqueurs van het heden en verleden, onze taak, het ‘uitbannen van onwaarheid’, serieus genoeg?  Zeker in deze tijd? Ik vraag het me af.   Op dit moment vindt op Europees en mondiaal niveau een misvorming van de werkelijkheid plaats die grote consequenties heeft. […] waar ik het meest naar verlang zijn de ontregelende romans die zullen komen, en die de geest van dit tijdvak genadeloos op de korrel zullen nemen. ‘Maar ik, die in mijn bundel woon, snak naar het riool der revolutie,’ dichtte Lucebert een halve eeuw geleden, maar het lijkt vandaag. Fictie die verontrust in plaats van orde schept – en wat is daaraan een schreeuwende behoefte. 

http://www.geertmak.nl/nl/Leven/Kijken%20en%20luisteren/De%20woede%20van%20mijn%20oom%20Petrus/

Dit zijn de woorden van dezelfde Geert Mak die in dezelfde maand het volgende had verklaard: ‘Amerika [zal] in de loop van deze eeuw weer het ‘gewone’ land moeten worden dat het tot 1940 was,’ en wiens Reizen zonder John geen serieuze poging is om te ‘streven naar waarheid door het uitbannen van onwaarheid.’ Hoewel hij geen historicus is, blijft het een raadsel waarom deze opiniemaker zich niet als een van de ‘chroniqueurs van het heden en verleden,’ zijn ‘taak, het ‘uitbannen van onwaarheid’ niet ‘serieus genoeg’ neemt, zoals hij zelf toegeeft.  Waarom bedriegt de journalist/auteur  zijn publiek? Ik denk dat de oorzaak zijn verlangen naar ‘hoop’ is, naar ‘verlossing,’ niet langer meer door de christelijke god, maar nog wel door de materie, de god van de consumptie. En ook zijn publiek verlangt hiernaar, dat verklaart waarom zijn boeken als het verlossende woord worden gelezen. Het opmerkelijke is evenwel dat zowel hij als zijn publiek niet echt meer overtuigd zijn van hun geloof. Ze geloven dat ze het geloven, en dat is weer iets anders. Vandaar dat Mak’s beweringen elkaar voortdurend tegenspreken. Het ene moment beweert hij dat hij niet ‘serieus genoeg’ streeft naar het ‘uitbannen van onwaarheid,’ en het volgende moment presenteert hij zich met evenveel stelligheid als ‘Europa-‘ en nu ook ‘Amerika deskundige,’ die zich allerlei beweringen permitteert. Deze schizofrenie typeert ook zijn publiek, vandaar zijn populariteit. Een dergelijke houding maakt de mens blind voor de werkelijkheid en leidt hem via talloze zijpaden uiteindelijk weer naar dezelfde doodlopende weg. Het eindigt niet in bewustwording maar in chaos.

‘Zeker in deze tijd’ is het ‘uitbannen van onwaarheid’ van levensbelang. Daarom een poging zoveel mogelijk de ‘onwaarheid’ uit te bannen. Voor zover ik het kan overzien bestaan er voor de mens en voor culturen twee bestaansmogelijkheden, de parasitaire en de symbiotische. In 2010 werd ik hier nog eens aan herinnerd tijdens een reis door de VS en ik me in Californie onder andere via interviews met deskundigen verdiepte in de overlevingsstrategie van de Sequoia sempervirens, ‘the largest beings on earth,’ een boom die 2500 jaar oud kan worden en meer dan 100 meter hoog. Als soort bestaat deze eerbiedwaardige reus al vele miljoenen jaren:

The oldest sequoia fossil that is probably a direct ancestor of the present day giant sequoia is from the Miocene about 10-20 million years ago. The sequoia fossil found resembles the modern giant sequoia, and all the plants associated around that fossil are similar to those in present day sequoia communities. During the late Miocene, the giant sequoia's ancestors were in what is now western Nevada. As conditions became cooler and drier, along with the rise of the Sierra Nevada, the survivors managed to prosper at the southwestern edge of the mountain range.

Met andere woorden: de Sequoia sempervirens draagt tien tot twintig miljoen jaar evolutionaire kennis in zich. Vanuit evolutionair oogpunt gezien, weten bomen zich wonderwel aan te passen aan de almaar veranderende omstandigheden. De Amerikaanse auteur Eric Reece stelde in 2006 in zijn boek Lost Mountain. A Year In The Wilderness. Radical Strip Mining And The Devastation Of Appalachia dat het bos in Kentucky en West Virginia

certainly demonstrates an intelligence, one it had been honing for 290 million years. It’s economy is a closed loop that transforms waste into food. In that alone, it is superior to our human economy, where the end of the line is not nutrients but toxic industrial waste. Is there design behind this natural intelligence? I have no idea. But I will venure this: The forest knows what it’s doing.

De homo sapiens lijkt daarentegen niet te beseffen wat de vernietigende consequenties zijn van het feit dat hij in de twintigste eeuw wereldwijd de oppervlakte aan bossen bijna heeft gehalveerd van 5 miljard hectare tot 2.9 miljard. De Amerikaanse auteur Wendel Berry wees er in 2005 op dat

every one of our economic landscapes, have been put at the mercy of a class of economic agressors whose aim is to convert the natural world into money as quickly as is technologically possible and at the least possible cost. If that least cost is the total destruction of the land and the land’s communities, that is understood as an acceptable cost of doing business.

De postmoderne mens handelt even onwetend als bijvoorbeeld de Maya’s van wie de eeuwenoude hoge cultuur tamelijk plotseling ineen stortte omdat ze niet in staat waren zich aan te passen aan de veranderende wereld. De Amerikaanse geleerde, professor Jared Diamond, schreef hierover in zijn essay The Last Americans:

Why did the kings and nobles not recognize and solve these problems? A major reason was that their attention was evidently focused on the short-terms concerns of enriching themselves, waging wars, erecting monuments, competing with one another, and extracting enough food from the peasants to support all those activities.

‘s Wereld’s leidende autoriteit op het gebied van myrmecology, de Amerikaan E.O Wilson, waarschuwde in 2006 in The Creation. An Appeal To Save Life On Earth dat ‘through the loss of sites where evolution can occur, the number of species is plummeting,’ als gevolg van ‘the unintended consequences of human greed,’ terwijl 'often obscure life forms run Earth completely free for us. Each is a masterpiece of evolution, exquisitely well adapted to the niches of the natural environment in which it occurs. The surviving species around us are thousands to millions of years old. Their genes, having been tested each generation in the crucible of natural selection, are codes written by countless episodes of birth and death. Their careless erasure is a tragedy that will haunt human memory forever.

Daarom pleit deze 83-jarige emeritus hoogleraar aan Harvard University voor ‘het redden van de schepping,’ vooral ook omdat de mens de gevolgen van zijn daden niet kan overzien:

All that human beings can imagine, all the fantasies we can conjure, all our games, simulations, epics, myths, and histories, and, yes, all our science dwindle to little beside the full productions of the biosphere. We have not even discovered more than a small fraction of Earth’s life forms. We understand fully no one species among the millions that have survived our onslaught… Humanity must take a decision, and make it right now: conserve Earth’s natural heritage, or let future generations adjust to a biologically impoverished world. There is no way to weasel out of this choice.

Desondanks gaat het geglobaliseerde neoliberale systeem door met zijn alles bedreigende roofbouw en milieuvernietiging.  En de reden ‘scientists believe, is insufficient time for the evolving species to hardwire reactions in the brain to these new threates.’ Vanuit evolutionair standpunt gezien kan de Homo sapiens die ‘originated in Africa, where they reached anatomical modernity about 200,000 years ago and began to exhibit full behavioral modernity around 50,000 years ago,’ qua overlevings intelligentie zich niet meten aan bijvoorbeeld de Sequoia sempervirens, waarvan de voorouders al tien tot twintig miljoen geleden op aarde leefden. Eric Reece denadrukt dan ook terecht:

There is a certain insanity (I choose the word carefully) about perpetuating a global economy based on limitless growth when that growth is powered by finite resources – in the case of the energy bill, fossil fuels.

Het resultaat van deze waanzin is dat

We are, unfortunately, a naton that values technology and wealth much more than we value community, and the result is the wasted land that lies all around me. The twentieth century was a Faustian gamble that combined industrialism and greed to make us cash-rich and resource-poor. If our species is to make it through this century, the forces of science and technology must be tempered by two other forces: ethics and aesthetics.

Maar ondertussen kent het vooruitgangsgeloof geen weg terug, en blijft de doctrine van de mateloosheid het leidende motief in een wereld waar alles wel degelijk een maat heeft. In het oude Griekenland stond boven de tempel van Apollo in Delfi de inscriptie Meden Agan – alles met mate. Ook het christendom, boeddhisme, taoïsme, islam, judaïsme en alle natuurgodsdiensten kennen het principe van de matiging. Alleen het kapitalisme verwerpt dit beginsel en propageert wat de Verlichtings filosoof Adam Smith,  het ‘vrije spel der maatschappelijke krachten’ noemde, gebaseerd op een door de wetenschap geschapen techologisch systeem. De Amerikaanse historicus Henry Adams wees al in 1904 in A Law of Acceleration op de onbelichte kant van het wereldbeeld:

They had reduced their universe to a series of relations to themselves. They had reduced themselves to motion in a universe of motions, with an acceleration, in their own case of vertiginous violence. With the correctness of their science, history had no right to meddle, since their science now lay in a plane where scarcely one or two hundred minds in the world could follow its mathematical processes; but bombs educate vigorously, and even wireless telegraphy or airships might require the reconstruction of society. If any analogy whatever existed between the human mind, on one side, and the laws of motion, on the other, the mind had already entered a field of attraction so violent that it must immediately pass beyond, into new equilibrium, like the Comet of Newton, to suffer dissipation altogether, like meteoroids in the earth’s atmosphere. If it behaved like an explosive, it must rapidly recover equilibrium; if it behaved like a vegetable, it must reach its limits of growth; and even if it acted like the earlier creations of energy — the saurians and sharks — it must have nearly reached the limits of its expansion. If science were to go on doubling or quadrupling its complexities every ten years, even mathematics would soon succumb. An average mind had succumbed already in 1850; it could no longer understand the problem in 1900.

En zo ontstond een wereld waar de mens geen greep meer op had, buiten hem om bestuurd werd, volledig afhankelijk was van grondstoffen, vooral energiebronnen om de machine draaiende te houden, en de natuur omzette in producten en steeds meer afval. En dit parasitaire systeem is onhoudbaar geworden, niet alleen doordat het de kloof tussen arm en rijk wereldwijd blijft toenemen, maar ook omdat de grondstoffen waarop het systeem berust uitgeput raken. Daarover morgen. Dan ook aandacht voor de tweede bestaansmogelijkheid: de symbiotische.

Woorden zijn voor de historicus dan ook meer dan de verpakking van feiten: het gaat minstens zozeer om de formulering, om de associaties die ze opwekken, ja, om het verhaal. […] Doen we dat genoeg? Nemen wij, chroniqueurs van het heden en verleden, onze taak, het ‘uitbannen van onwaarheid’, serieus genoeg?  Zeker in deze tijd? Ik vraag het me af.  

Geert Mak.

Ik vraag het me allang niet meer af, de mainstream spant zich absoluut niet in om ‘onze taak, het “uitbannen van onwaarheid” serieus’ te nemen. Daarvoor zijn de meesten van onze opiniemakers te lui en te corrupt, om het nu maar eens kort en krachtig samen te vatten. Meer daarover maandag.