De Nuance van de NRC 187

Regelmatig maken mijn collega's duidelijk dat ze weinig verstand van taal hebben. Ik bedoel dit, enkele dagen geleden verklaarde NRC.Next over Jon Stewart: 'Hoe een nar de stem van de redelijkheid werd.' En afgelopen vrijdag schreef Tom-Jan Meeus, NRC-correspondent in Washington, over dezelfde 'tv-satiricus: Een satiricus als stem van de redelijkheid: hoe kon het zover komen?'

Kennelijk denkt men bij de NRC dat humor alleen betekenisloze lol kan zijn. Lachen stelt dan niets anders voor dan een tijdverdrijf dat niets te maken heeft met 'redelijkheid,' of 'gezond verstand.' Een nar is in deze opvatting alleen maar een verklede gek, een grappenmaker die consequentieloze humor bedrijft, en een dergelijk typetje kan nooit 'de stem van de redelijkheid zijn.' Deze gedachte illustreert vooral hoe dicht de journalistiek tegen de macht is aangekropen. Mijn collega's gaan van de veronderstelling uit dat alleen de macht 'de stem van de redelijkheid' kan zijn. En zo niet dan is de vraag: 'hoe kon het zover komen?'

Oke vrienden, daar gaan we, dit is de officiele omschrijving:

Satire: the use of humor, irony, exaggeration, or ridicule to expose and criticize people's stupidity or vices, particularly in the context of contemporary politics and other topical issues.

Met andere woorden beste collega's van Derk Sauer's krant, er is een klein maar wezenlijk verschil tussen Benny Hill en Lucianus van Samosata. Laatst genoemde was geen ordinaire lolbroek, maar een buitengewoon goed formulerende kenner van de menselijke zwakheden. Er is een wereld van verschil tussen een komediant en Karl Kraus. Lees zijn werk eens.

En over de functie van de nar zijn buitengewoon interessante beschouwingen geschreven, de commedia del arte is een veel gecompliceerdere theatervorm dan het theater van de lach. Hoe kon het zover komen dat journalisten van een zelfbenoemde 'kwaliteitskrant' niet weten wat een satiricus is, en wat hij precies doet? De satiricus, de nar, houdt ons altijd een spiegel voor. Pas toen Koot en Bie ermee ophielden de Nederlanders een de spiegel voor te houden braken idioten als Fortuyn en Wilders door. Het zijn daarentegen de journalisten van de commerciele media, inclusief de NRC, die het geestelijk klimaat rijp hebben gemaakt voor dwazen als Fortuyn en Wilders. Jullie op waan gebaseerde veronderstelling is het bewijs dat een commercieel dagblad het tegenovergestelde is van satire. De pers gelooft in haar eigen onzin. Kijk, de nar was in de middeleeuwen de enige die de koning mocht vertellen dat hij geen kleren aanhad, hij was de satiricus die de waan van de macht mocht weerspiegelen. Alleen op die manier kon de macht levensvatbaar blijven, ze kon zo de eigen idioterie bijsturen. Om de samenleving gezond te houden was er het medicijn van de satire. Dat wist de koning tot in het diepst van zijn ziel. De macht wist dat de woorden van de satiricus lijnrecht stonden tegenover de consequentieloze grapjes van een of andere lolbroek. Men was wijzer voordat de vooruitgangsgedachte haar stempel op werkelijk alles drukte.

En over de functie van de nar zijn buitengewoon interessante beschouwingen geschreven, de commedia del arte is een veel gecompliceerdere theatervorm dan het theater van de lach. Hoe kon het zover komen dat journalisten van een zelfbenoemde 'kwaliteitskrant' niet weten wat een satiricus is, en wat hij precies doet? De satiricus, de nar, houdt ons een spiegel voor. Pas toen Koot en Bie ermee ophielden de Nederlanders een de spiegel voor te houden braken idioten als Fortuyn en Wilders door. De journalistiek had en heeft dit nog steeds niet door. Het zijn juist mijn collega's van de commerciele media, inclusief de NRC, die het geestelijk klimaat rijp hebben gemaakt voor dwazen als Fortuyn en Wilders. Een prachtige bewijs van dit verschijnsel geven jullie nu zelf door te tonen hoe onwetend jullie zijn met betrekking tot satire. Het dagblad is het tegenovergestelde van satire, het gelooft in zijn eigen onzin. Satire is precies het tegenovergestelde van idioterie. Satirici zijn buitengewoon serieus. Daarentegen zijn idioten niets anders dan, wel het woord zegt het zelf al, idioten. Het is een teken des tijds dat de macht dit niet langer meer beseft.

1 historical : a court jester fool, court fool, court jester, clown, harlequin, pantaloon; archaic buffoon, merry-andrew.

2 the class jester joker, clown, comedian, comic, humorist, wag, wit, prankster, jokester, trickster, buffoon; informal card, hoot, scream, laugh, wisecracker, barrel of laughs, smart-ass,smart aleck.
NRC, begin eens genuanceerd met de taal om te springen, het was Karl Kraus die ons erop wees dat de taal de moeder van de gedachte is niet haar dienstmeid. En onthoudt: de macht is nooit in staat zichzelf te zuiveren. Elke macht heeft een contramacht nodig wil het geen dictatuur zijn. In een parlementaire democratie zou die tegenmacht de pers kunnen zijn als het werkelijk onafhankelijk was, maar aangezien dit niet het geval is moeten we toegeven dat er geen tegenmacht meer bestaat en dat we in een totalitair systeem zijn beland. Zo totalitair dat een krant als de NRC niet meer weet wat een satiricus is.