Ben Knapen van de NRC 16

De journalist, bestuurder, lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, voormalige perschef van Philips en hoogleraar Ben Knapen schrijft in zijn NRC column:

De woede van de middenklasse komt voort uit het gevoel op een koord te lopen zonder vangnet en zonder van beroep ook eigenlijk koorddanser te zijn. En je bespeurt het in alle Europese verzorgingsstaten.

Bestuurlijke elites hebben zich fataal op dit verschijnsel verkeken. Nog maar een paar jaar geleden schreven de economische denktanks over de globalisering als een win-winsituatie: banen verdwenen weliswaar, maar elke berekening liet zien dat daar het economisch vliegwiel juist harder van ging draaien.

http://weblogs.nrc.nl/knapen/2010/03/03/opmars-van-de-woedende-middenklasse/

Is deze bewering op feiten gebaseerd? Ja en nee. Het is waar dat politici, hoge ambtenaren, opportunistische wetenschappers en overigens ook hun spreekbuizen, de overgrote meerderheid van de pers, er diep van overtuigd waren en nog steeds zijn dat in het neoliberalisme de bomen tot in de hemel blijven groeien. Zeker, dit is een kinderlijke ideologie waarbij de aanhangers ervan uitgaan dat voor eeuwig en altijd de economische groei verzekerd is dankzij de luchthandel van bankiers en andere speculanten. Maar dat wil niet zeggen, zoals Knapen suggereert, dat iedereen gehersenspoeld is. Ik heb jaren geleden tijdens een lezing de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Economie Joseph Stiglitz horen waarschuwen voor het feit dat door het outsourcen en downsizen de westerse werknemers moeten gaan concurreren met Derde Wereldbewoners, die altijd vele dollars goedkoper zijn. Met als gevolg een verpaupering hier.

Die boodschap drong evenwel niet door. Op woensdag 8 oktober 2008 beweerde economisch redacteur van Nrc.next, Egbert Kalse, tegen een collegaatje die de kredietcrisis moest uitleggen: 'Jij vraagt je natuurlijk af waarom jouw bank in Nederland in hemelsnaam in Amerikaanse hypotheken gaat beleggen? Dat komt omdat ze dachten daar meer geld mee te kunnen verdienen dan met andere beleggingen. Iedereen (dan bedoel ik voor de verandering maar weer eens echt iedereen) dacht dat de huizenprijzen in Amerika altijd zouden blijven stijgen. Dom natuurlijk, maar zo was het wel. En omdat iedereen dat dacht, dacht ook iedereen dat het wel veilig was daarin te beleggen. Niet dus.'

Met andere woorden: een foutje van 'iedereen', van de bankiers, de politici en de overgrote meerderheid van de journalisten die jarenlang het gespecuuleer met niet bestaand geld hebben toegejuicht, vooral ook wanneer er op de beurs weer een record werd gebroken. Intussen verzwijgt ook Ben Knapen nu dat de toekomst zal worden bepaald door wat de Amerikanen 'jobless growth' noemen, de winsten zullen blijven stijgen zonder dat daar banen tegenover staan. Mooier kan het niet voor de neoliberaal. Hoe minder banen, des te hoger de winst. En als er al banen zijn, dan niet hier, maar in de lage lonen landen, anders kunnen de winsten niet onbeperkt blijven stijgen. Westerse werknemers zijn een ramp voor het kapitaal, ze worden ziek, willen om de haverklap naar de wc, ze eisen een pensioen, gaan op vakantie, kunnen staken, en bovendien moet de neoliberaal zich hier ook nog eens zich aan milieunormen houden. Weg ermee. Naar de Derde Wereld. Ieder mens met een greintje verstand en het vermogen om onbevangen te kijken, weet dit. Iedereen, behalve Ben Knapen. Daarom mag hij ook een column voor de NRC schrijven.

Egbert en Ben zijn niet goed geinformeerd. De lezers die de afgelopen jaren de rubriek Het Neoliberale Geloof op deze weblog hebben gelezen, weten dat bepaalde Amerikaanse deskundigen allang waarschuwden voor de ineenstorting van de luchthandel. Hier een voorbeeld van iemand die al lang geleden met klem waarschuwde:

'On Sept. 7, 2006, Nouriel Roubini, an economics professor at New York University, stood before an audience of economists at the International Monetary Fund and announced that a crisis was brewing. In the coming months and years, he warned, the United States was likely to face a once-in-a-lifetime housing bust, an oil shock, sharply declining consumer confidence and, ultimately, a deep recession. He laid out a bleak sequence of events: homeowners defaulting on mortgages, trillions of dollars of mortgage-backed securities unraveling worldwide and the global financial system shuddering to a halt. These developments, he went on, could cripple or destroy hedge funds, investment banks and other major financial institutions like Fannie Mae and Freddie Mac.The audience seemed skeptical, even dismissive. As Roubini stepped down from the lectern after his talk, the moderator of the event quipped, "I think perhaps we will need a stiff drink after that." People laughed — and not without reason. At the time, unemployment and inflation remained low, and the economy, while weak, was still growing, despite rising oil prices and a softening housing market. And then there was the espouser of doom himself: Roubini was known to be a perpetual pessimist, what economists call a "permabear." When the economist Anirvan Banerji delivered his response to Roubini’s talk, he noted that Roubini’s predictions did not make use of mathematical models and dismissed his hunches as those of a career naysayer.'

Zie: http://stanvanhoucke.blogspot.com/2008/10/het-neoliberale-geloof-207.html

Maar naar deze deskundigen luisterden Egbert Kalse en Ben Knapen en de meeste andere journalisten niet. Sterker nog, deze deskundigen werden gemarginaliseerd omdat ze de officieel erkende consensus niet accepteerden. Een 'permabear' werd je dan denigrerend genoemd.

Nu doen mijn diepgelovige collega's de zaak af met de kwalificatie 'dom'. Maar deze kwalificatie is geen verklaring, het is opnieuw een mening, een negatieve kwalificatie. Waar berust die domheid van mijn collega's op? En hoe komt het dat deze domoren nog steeds als 'deskundigen' hun publiek mogen voorlichten? Het antwoord is eenvoudigweg: omdat dit slag journalisten de economische macht dient door binnen de kaders te blijven van de officiele consensus. Zo goed als ze toen niet geinformeerd waren, zo goed spelen ze nog steeds de domme August, onderwijl proclamerend dat hun informatie de geest slijpt.

En als professor Ben Knapen schrijft: 'Bestuurlijke elites hebben zich fataal op dit verschijnsel verkeken,' dan doet hij dat ook om de aandacht te verleggen van het feit dat ook hij als opiniemaker en zijn neoliberale collega's jarenlang verkondigden dat het neoliberalisme had gewonnen en zelfs het einde van de geschiedenis had ingeluid. Na de val van de Sovjet Unie kon niets meer de zegetocht van de speculanten stuiten, tot aan het einde der tijden zou de mensheid de Philips-producten blijven consumeren, of zouden kordate knapen als Derk Sauer multimiljonair kunnen worden in ineengestorte imperia en zo mede-eigenaar kunnen worden van neoliberale kranten als de NRC. En aldus is de cirkel rond.