Ben Knapen van de NRC 15

Vooropgesteld: opiniemakers worden betaald om opinies te maken en opinies zijn net als een griepvirus uiterst besmettelijk. Vandaag schrijft de oud-Bilderbergganger Ben Knapen in zijn NRC-column:

De woede van de middenklasse – wat is dat?

Het komt ten diepste voort uit onzekerheid. Onzekerheid in het gezin als het gaat om de vraag of de kinderen het straks beter zullen krijgen dan de ouders. Een meerderheid is er inmiddels van overtuigd dat ze het slechter zullen krijgen. Deze fear of falling, zoals Amerikaanse psychologen het jaren geleden al hebben geduid, grijpt veel dieper in een mensenleven in dan doorsnee vertegenwoordigers van de spraakmakende gemeente zich kunnen voorstellen. Onzekerheid over opvoeden, over wat hoort en niet hoort, over gedrag. Het leidt tot een eindeloze variëteit aan verlegenheden, aan irritatie, aan woede – van bellen in de trein, roken in de kroeg, de middelvinger als commentaar. Met zijn tweeën werken is ook zoiets. Zo hoort het, emancipatie moet en bovendien valt anders de huur of hypotheek ook niet te betalen, maar de praktijk van alledag is stress, stress, stress en wie in een file rondkijkt, ontdekt al gauw dat voor velen daar eindelijk dat moment-voor-jezelf aanbreekt. Hoezo rekeningrijden?

Daar komt dan een economische crisis bovenop, die zich vroeg of laat vertaalt in een stap terug: meer werken, minder pensioen, onzekerheid over een baan.

De woede van de middenklasse komt voort uit het gevoel op een koord te lopen zonder vangnet en zonder van beroep ook eigenlijk koorddanser te zijn. En je bespeurt het in alle Europese verzorgingsstaten.

Bestuurlijke elites hebben zich fataal op dit verschijnsel verkeken. Nog maar een paar jaar geleden schreven de economische denktanks over de globalisering als een win-winsituatie: banen verdwenen weliswaar, maar elke berekening liet zien dat daar het economisch vliegwiel juist harder van ging draaien. De bestuurskunde vertelde dat een brede middenklasse de basis is van een stabiele, democratische samenleving. Immers, armen krijgen niets van democratie en rijken hebben het niet nodig. Juist een middenklasse heeft rechtsregels nodig, toegang tot goed onderwijs, eerlijke rechtspraak, bescherming van de persoonlijke levenssfeer, van openbare orde.

http://weblogs.nrc.nl/knapen/2010/03/03/opmars-van-de-woedende-middenklasse/

Zo. Desondanks durft Knapen nog niet zover te gaan om te stellen dat het kapitalisme opnieuw de parlementaire democratie aan het vernietigen is en dat de plutocratie het geen donder kan schelen. En trouwens ook mijn collega's, de journalisten, doen alsof hun neus bloedt. De democratie is voor hen een vormkwestie geworden, inhoudelijk stelt het niets meer voor, zoals ook Knapen wist toen hij schreef: 'Wall Street maakte vele jaren de dienst uit, betaalde praktisch voor elke senatorcampagne, was, kortom, het centrum van financiële, politieke en ideologische zwaartekracht.'

Niet dat hij daar een of andere consequentie aan verbond, maar hij vermeldde het toch even terloops, kennelijk in de overtuiging dat die informatie geen gevolgen zou hebben. We weten allemaal toch dat het 1 grote zwendel is. Nou dan. Het probleem is nu dat ook de middenklasse de rekening betaalt voor het feit dat de rijke 1 procent onder ons alles naar zich toe graait. En ook daarbij spelen de commerciele massamedia een doorslaggevende rol. Mijn collega's legitimeren onder andere door censorship by omission of door klinkklare leugens de roofpartij die gaande is. Ben Knapen doet aan de valse beeldvorming enthousiast mee door te claimen dat 'een paar functies van media wezenlijk [zijn] voor een democratie. Klassieke media doen als geen ander aan onderzoek en verslaggeving, zij verbinden een breed publiek en maken daarmee een breed maatschappelijk debat mogelijk en bovendien bieden zij impliciet een permanente opfriscursus maatschappelijk functioneren.'

In tegenstelling tot de ontwakende middenklasse meent Knapen dat zijn achterban nog steeds zo onnozel is dat men het bedrog blijft accepteren. Maar Ben, zo werkt het niet. You can fool some of the people all of the time, and all of the people some of the time, but you can not fool all of the people all of the time. Op het moment dat de rekening gepresenteerd wordt aan de enige klasse die belang heeft bij de democratie ontstaat er een geheel nieuwe situatie, die 'revolutionaire' gevolgen kan hebben. Wie is dan nog bereid de inhoudsloze democratie te verdedigen? En wat dan? Ik bedoel, als de armen in opstand komen, dan vermoordt doorgaans de macht net zoveel van hen dat ze de eerst komende generatie hun mond niet meer durven open te doen, maar als de middenklasse oproerig wordt, wat moet de macht anders doen dan het fascisme mobiliseren? Ben Knapen, het probleem is dat het kapitalisme uiteindelijk een irrationeel systeem is, een economische systeem dat zijn eigen ondergang voortdurend versnelt.

De befaamde Amerikaanse socioloog C. Wright Mills typeerde ons op technologie berustend economische model als 'rationalisme zonder rede'. In de jaren zestig schreef hij: 'De machthebbers verschaffen de opinies en de middelen waarmee die gerealiseerd kunnen worden. Mensen bestaan in de mediamarkten alleen als massa; hun acties verlopen parallel omdat hun opinies parallel verlopen, en hun opinies zijn parallel omdat ze alle uit één bron afkomstig zijn: die van de media. [...] De mensen zijn, zelfs als ze handelen, meer toeschouwers dan medespelers. Het publiek van de massamaatschappij handelt bij acclematie, bij plebisciet. Passief staat het toe, actief klapt het in de handen. Het is geen handelen dat uit eigen, autonome beslissingen of initiatieven voortkomt; het is geconditioneerde reactie op gecontroleerde stimuli die van het centrale beheerapparaat uitgaan. Omdat het publiek van de massamaatschappij markt voor de media en geactiveerde massa is geworden, is de discussiefase van het proces van opinievorming vrijwel uitgeschakeld.'

C. Wright Mills toonde gedocumenteerd aan dat 'het doel van de opinie-organisatoren [is] om de bevolking in een voortdurende staat van emotionele onderworpenheid te houden... Immers, als het maar eenmaal gelukt is om een mentaliteit van volgzaamheid en gehoorzaamheid te kweken, is het niet moeilijk meer om de mensen te doen geloven en te doen voelen wat men maar wil... hun opinies zijn parallel omdat ze alle uit 1 bron afkomstig zijn: die van de media.'

Op het volgende opmerkelijke feit wees Noam Chomsky toen hij over de verlichtingsfilosoof David Hume schreef: 'in considering his First Principles of Government, he expressed his puzzlement over ''the easiness with which the many are governed by the few" and "the implicit submission with which the men resign their own sentiments and passions to those of their rulers". "When we enquire by what means this wonder is brought about", Hume concluded, "we shall find, that as Force is always on the side of the governed, the governors have nothing to support them but opinion. It is therefore, on opinion only that government is founded; and this maxim extends to the most despotic and most military governments, as well as to the most free and most popular.'''

Welnu, het zal duidelijk dat dit model en de Ben Knapen's in het Westen die dit model moeten propageren hun legitimiteit aan het verliezen zijn. De eigen middenklasse voor wie ze schrijven accepteert de praatjes niet meer, en daardoor komen de belangen van de echte machthebbers in gevaar. De gezeten burgerij kijkt voor het eerst dwars door de propaganda heen, waaraan zij vroeger zo'n comfortabel bestaan ontleende. 'Breed maatschappelijk debat'? 'Permanente opfriscursus'? Ben, beste collega, are you for real? Deze beweringen zijn lachwekkend, wordt wakker!

Ben Knapen in de NRC van 11 september 2008 14:52 | Gewijzigd: 11 september 2008 14:53

'Ineens zijn we allemaal Amerikaan
Verkiezingen VS voeden geloof in maakbaarheid dat Europa zelf heeft begraven. Amerikaanse verkiezingen wekken compassie op, los van tijd en territorium. Ze voeden een heilzaam geloof in politieke maakbaarheid dat ergens in de jaren negentig in Europa in het graf van de verloren illusies is bijgezet. Daartoe is geen enkele nationale verkiezing in Europa nog in staat.'

http://www.nrc.nl/opinie/article1980324.ece/Ineens_zijn_we_allemaal_Amerikaan

Ben Knapen in de NRC acht maanden later: 'Wall Street maakte vele jaren de dienst uit, betaalde praktisch voor elke senatorcampagne, was, kortom, het centrum van financiële, politieke en ideologische zwaartekracht.'

En toch: 'Verkiezingen VS... voeden een heilzaam geloof in politieke maakbaarheid.'

http://stanvanhoucke.blogspot.com/search?q=ben+knapen

'Verkiezingen VS voeden geloof in maakbaarheid dat Europa zelf heeft begraven.'

En nu ineens:

'De woede van de middenklasse.'

Ben, wat is er met je gebeurt? Wat is er gebeurt met dat 'heilzaam geloof in de politieke maakbaarheid'? 43 procent van de Amerikaanse kiezers verscheen niet in het stemhokje bij de verkiezing van Obama omdat zij het niet de moeite vonden om hun stem uit te brengen. Ze weten allang hoe de democratie in de VS werkt, of beter: niet werkt. Over welk 'geloof in maakbaarheid' heb je het? De Amerikanen weten allang dat alleen de plutocratie de koers bepaalt van de maatschappij. De rijken worden rijker en de armen armer, zodat nu 1 procent van de Amerikanen meer dan 40 procent van de rijkdommen bezit. In Europa gaan we dezelfde kant op. En de middenklasse? Die wordt gevormd door keurige belastingbetalende burgers die zien dat Zalm blijft zitten, dat journalisten het spelletje meespelen, dat een klungel als Balkenende het internationaal recht schendt en de consequenties daarvan weigert te accepteren, dat Shell 5000 werknemers eruit gooit, onder wie veel mensen die bezig waren met onderzoek naar duurzame energie, dat het militair-industrieel complex steeds meer geld naar zich toetrekt. En jij Ben? Jij waait met alle winden mee. Ook dat ziet de middenklasse. Men is minder dom dan je denkt.