Omdat ik, net als bijna iedereen, van nature een sensatiebak ben kon ik me vanochtend niet langer meer bedwingen en reed ik op de fiets naar het Amsterdamse Rijksmuseum om er die met diamanten bezaaide schedel van Damien Hirst te beloeren. Bij aankomst leek het alsof net de mobilisatie was afgekondigd, een ijzeren politiewachtpost op poten voor de deur, en overal, maar dan ook overal, zenuwachtige beveiligingsmensen. Vervolgens een electronische beveiligingspoort door, terwijl mijn jas via een scanner helemaal gecontroleerd werd. Eenmaal binnen nog meer beveiligingsmensen waardoor ik me steeds onprettiger begon te voelen. Er zou toch niet iets ernstigs aan de hand zijn? Nee, die extra bewaking was er alleen voor dat diamanten schedeltje, waarvan het belangrijkste kenmerk is dat het 75 miljoen kan opbrengen, zoals alle commerciele massamedia overal rondbazuinen.
Na eerst te zijn gestopt door een kleine beveiligingsman die van me wilde weten of ik alleen was, mocht ik op de tast via een pikdonkere sluipgang een kleine donkere ruimte betreden waar drie bejaarde dames naar het kleine flonkerende diamanten schedeltje in een glazen vitrine gluurden. Een van hen vroeg zich af of het ding ook werd afgestoft. 'Nee,' zei de ander, 'er kan geen stof bijkomen.' Het eerste wat me opviel aan het object was dat de schedel een snijtand miste in de rechter bovenkaak. 'He,' riep ik zo luid mogelijk 'er is een tand verdwenen!' Twee seconden later stond de kleine donkere ruimte vol met tenminste 15 beveiligingsmensen. 'Waar?' vroeg 1 van hen. 'Daar,' schreeuwde ik en wees op de plaats waar een tand had moeten zitten. 'Waar is die tand?' Niemand wist het. Ik vroeg of het vermiste onderdeel er gisteren nog inzat. Ook dat wist niemand. 'Hebben jullie dan niet goed gekeken?' wilde ik weten. 'Jawel, maar het is ons eerder niet opgevallen. Het is inderdaad merkwaardig dat die er niet inzit.' De bejaarde dame opperde dat de tand misschien tijdens het afstoffen uit de kaak was gevallen. 'Nee, dat kan niet,' zei een beveiligingsman, 'want hij wordt niet afgestoft.' De vriendin van de dame zei trots: 'Zie je nou wel, ik zei het je toch. Ik had gelijk!'
Inmiddels was er door de beveiligingsdienst via de portofoon contact opgenomen met het hoofdkwartier. Waar was die tand gebleven? Ook het hoofdkwartier wist het niet. Ze zouden het gaan uitzoeken, zei een inmiddels hevig transpirerende beveiligingsman. Ik nam hier geen genoegen mee en eiste op hoge toon een fatsoenlijk antwoord. En ook de bejaarde dames waren nu geinteresseerd geraakt. 'Ja,' zei 1 van hen 'je zou toch denken dat ze voor dat geld toch een tandje hadden kunnen laten bijmaken.' Ik beaamde dit en zei: 'Zeker als je weet voor hoeveel honderdduizenden euro's hier aan bewaking staat.' Intussen was er een geweldig lange rij ontstaan voor de donkere ruimte. Niemand mocht erin, een hele klas Japanse scholieren in blauwe uniformpjes maakte een hels kabaal, want ze waren niet voor niets helemaal uit Tokyo gekomen. Een van de beveiligingsmensen liep met me mee naar de afdeling informatie van het Rijksmuseum waar ik te woord werd gestaan door de alleraardigste Nanette Kraaikamp, die me verbaasd vroeg of die tand echt wel weg was. 'Ja,' antwoordde ik. 'Wat gek,' zei ze 'op de foto heeft de schedel al zijn tandjes nog.'
'Precies,' zei ik. Nanette zou het gaan uitzoeken en ziedaar, zo juist ontving ik deze e-mail:
'' Beste Stan,
De schedel mist inderdaad heel duidelijk 1 tand. Dit is altijd al zo geweest, de foto is zo genomen dat je het gat niet ziet. Ik heb een foto bijgevoegd waar dit wel duidelijk op te zien is. Damien Hirst besloot eerder dit gat op te vullen met een gouden tand maar heeft deze bij nader inzien toch weggelaten. Tot zover mijn informatie, mocht je meer willen weten dan kun je contact opnemen met onze persafdeling: PressOffice@rijksmuseum.nl.
Gegroet,
Nanette Kraaikamp
Informatiebalie/Information desk
Rijksmuseum Amsterdam'
De schedel mist inderdaad heel duidelijk 1 tand. Dit is altijd al zo geweest, de foto is zo genomen dat je het gat niet ziet. Ik heb een foto bijgevoegd waar dit wel duidelijk op te zien is. Damien Hirst besloot eerder dit gat op te vullen met een gouden tand maar heeft deze bij nader inzien toch weggelaten. Tot zover mijn informatie, mocht je meer willen weten dan kun je contact opnemen met onze persafdeling: PressOffice@rijksmuseum.nl.
Gegroet,
Nanette Kraaikamp
Informatiebalie/Information desk
Rijksmuseum Amsterdam'
Blijf ik toch met 1 vraag zitten: wat bedoelt Damien Hirst met deze boodschap, een schedel van 75 miljoen, die 1 tand mist? Een raadsel. Zal ik dan toch de press office van het museum inschakelen?
.jpg){kind=link}
13 opmerkingen:
LOL! Je grootmoeder op een houtvlot!
'Licking the Skull (Bom Shankar)', Ira Cohen, 1977, (pigment print)
Aztec-decorated skull, National Museum of Anthropology, Mexico City
Dalí Skull, Philippe Halsman, 1951
Map of Cambodia made of skulls, Toul Sleng Museum, Phnom Phen
Indiana Jones Light Up Crystal Skull, $18.99
sonja, hirst is en blijft een epigoon van warhol. hij kan niet tippen aan de inzichten van warhol. voor mij blijft het werk van hirst kitsch, wat op zich geen enkel bezwaar is, behalve dan dat sommigen het for the love of god als grote kunst willen verkopen.
interessant dat je ook verwijst naar
Aztec-decorated skull, National Museum of Anthropology, Mexico City
toen ik vele jaren geleden in mexico was heb ik deze schedel gezien. schitterend, en wat die schedel zo interssant maakte was de rituele waarde die het object bezat in de cultuur van de azteken. welke rituele waarde heeft de schedel van hirst denk je? dat is de vraag die ik me stelde.
stan
Is het niet zo dat een investeringsmaatschappij vde kunst van Hirst opkoopt? Dat Hirst zelf medeeigenaar is van de betreffende investeringsmaatschappij?
Om zodoende de prijs om te drijven. Zoiets vertelde iemand laatst tijdens een programma.
Tja..
Kunstwerken met rituele waarde vind je alleen in een antropologisch museum Stan. In het Westen is dat volgens mij tijdens of na de Middeleeuwen opgehouden.
Rituele kunst heeft te maken met bezweren, het object moet iets bezweren waar we bang voor zijn, het moet orde scheppen in de chaos, de dingen die we niet begrijpen.
De schedel van Hirst bezweert niets. Het enige ritueel dat eraan verbonden is, is de bezichtiging en bewondering ervan, zoals jij dat zo treffend beschreef, met Japanse schoolklassen en beveiligers.
En zo zijn we weer terug bij Warhol, die zijn publiek ook onderdeel maakte van zijn kunst. Ja, Hirst is een epigoon van Warhol. Maar Warhol was een epigoon van Duchamp. Ik denk dat vrijwel elke beeldend kunstenaar min of meer een epigoon is van een of meerdere voorgangers. De echte originele geesten, de avant-garde, zoals Jeroen Bosch, Vermeer, Fra Angelico, Titiaan, Delacroix, Goya, Dali & Breton, Duchamp, Warhol, Gaugin, Picasso, Mondriaan, Kahlo, Pollock, De Kooning, Kiefer, Kippenberger, om maar enkelen te noemen, zijn uiterst zeldzaam.
Wat mij zo irriteert aan het inmiddels salonfahige 'hirstschedel-bashen', met name door mijn collega's, is dat het bij voorbaat al 'fout' is, omdat er veel geld mee gemoeid is, en omdat Hirst schijnbaar ook een zakelijk inzicht heeft. Okee, de meeste kunstenaars hebben dat niet, maar het mag niet zo zijn dat je iemand, die met zijn werk - zonder er iemand mee te benadelen! - veel geld verdient. Die biefstuksocialistische moraal kan me gestolen worden. Daarnaast vind ik het een goede zaak dat Hirst, net als Warhol, een 'atelier' runt met 108 mensen in dienst, waarvan ik aanneem dat het grootste deel kunstenaars en ambachtslieden betreft.
"Pablo Picasso never got called an asshole" zong John Cale (heb ik misschien 'een lijntje met Andy'?). Omdat Picasso een asshole was, een seksistische macho, maar niemand hem dat kwalijk nam, omdat hij zulk mooi werk maakte. Je mag het werk van Hirst, de schedel, het concept, mooi vinden, je mag het lelijk vinden, maar dat gezeur er omheen heb ik geen boodschap aan. Nemand die ooit van een musicus of romanschrijver zou zeggen: ik vind die plaat of dat boek niet mooi omdat de maker er heel veel geld mee verdient. Niemand die een film weigert te bekijken omdat iemand daar veel geld mee verdient. Toch?
Zoals ik al eerder schreef, ik vind het conceptueel gezien een zeer geslaagd werk. Iedereen heeft het erover - en heeft er en mening over. Zouden het geen diamanten zijn maar rhine stones, dan zou ik het qua uiterlijk net zo intrigerend vinden.
Mexico! Ik ben er nog nooit geweest, maar wie weet. Mijn eindwerkstuk ging over Frida Kahlo, toen bijna niemand haar nog kende, zeg ik er verwaand bij. Ik behandelde naast de pre-Colombiaanse kunst (ben ik ook een groot liefhebber van) en het communisme natuurlijk ook de Mexicaanse doodscultuur. Een vriend van me stuurt me regelmatig schedeltjes, skeletten en katholieke kitch uit Mexico toe. De laatste was een skelet in een kistje met een gitaar en een Elvis-pak, met de tekst 'El Rey Vive'. Rituele kunst dus!
sonja,
octavio paz heeft in the labyrinth of solitude een mooi essay geschreven over mexico en de dood, als ik me goed herinner. ik heb het boek elders liggen. ik ben net in het tropenmuseum naar de voodoo tentoonstelling geweest. ook interessant vanwege de concentratie op de dood.
wat de rituele kant betreft van de doodskop van hirst. ik denk wel degelijk dat ook dit een ritueel object is, de rite van de verheerlijking van het geld en daarmee de macht en daarmee de angst voor de dood. de eerste gedachte die de doodskop bij me opriep was het aztekenschedel. ook de schedel van hirst is een ode aan het bloed, de dood, de terreur, alleen bij hem is het niet expliciet gemaakt en daardoor betekenisloos gebleven. het is een tongue in cheek werk. het vertegenwoordigt geen doorleefde werkelijkheid. het is voor mij eerder een vorm van camp. kijk mij nou. het feit dat hij een ondernemer is die anderen werk verschaft is voor mijn slechts een detail.
Ja, daar ga ik helemaal in mee: bij hem is de dood niet expliciet gemaakt en daardoor betekenisloos gebleven. Hij heeft de oorspronkelijke schedel slechts als kapstok gebruikt. Het werk mist zeker diepte. Het is plat, eendimensionaal.
Over dat atelier, het was een poging om uit te leggen dat hij met zijn geld ook nog wat nuttigs doet. Het beeld dat de meeste mensen van beeldende kunstenaars hebben, heeft niets met de werkelijkheid te maken.
Ik beschouw een ritueel meer als een handeling dan een object - er zijn wel objecten bij nodig. Met de schedel wordt geen ritueel uitgevoerd, het wordt alleen maar getoond. Wellicht als spiegel.
Komt me bekend voor, dat schrijven van Paz, ik zal het eens opzoeken.
Ja, van die tentoonstelling had ik gehoord. Ik heb hier thuis een dik boek over Voudo (Vodou?), met prachtige illustraties.
Voor mij is Hirst gewoon een bv, die zijn producten op een slimme martketing technische manier in de markt plaatst.
En daar veel geld mee wil verdienen.
Deze 'kunst' past daarom ook goed in de hedendaagse maatschappij.
In ieder geval 'not my cup of tea'.
Hoezo 'hedendaagse maatschappij'? Dat is iets van alle maatschappijen. En natuurlijk toepasselijk op elk succesvol product.
is een veiling, zoals hirst die onlangs organiseerde om zijn eigen werk aan de man te brengen, niet een mooi voorbeeld van een ritueel?
heb je al bij hem onder z'n kussen gekeken... :)
Het past in de hedendaagse samenleving omdat de hype etc, aantoont hoe decadent de samenleving is geworden.
Misschien is dat zijn bedoeling geweest.
Maar het leuke is dat mensen verschillende interpretaties er aan geven en het sowieso vanzelf aantoont dat het wel kunst is.
Toch blijft bij mij een gevoel hangen dat hij er ontzettend veel geld mee wil verdienen en dat zijn hoofddoel is.
Merijn
Een reactie posten