Onder auteurs van de Amsterdamse uitgeversgroep VBK is onrust ontstaan over de eigenaar, het omstreden Amerikaanse private-equityfonds KKR. Meerdere schrijvers zeggen op zoek te gaan naar een andere uitgever. Andere schrijvers, onder wie Adriaan van Dis, willen dat VBK zich publiekelijk uitspreekt over KKR.
Onder schrijvers ontstond onrust nadat Follow the Money publiceerde over festivals die sinds kort eigendom zijn van KKR, waaronder Zwarte Cross. Youp van ’t Hek, Goldband, Claw Boys Claw en voor zover bekend 16 andere artiesten zegden hun optreden af.
KKR is sinds 2023 eigenaar van de Amerikaanse uitgeverij Simon & Schuster. Die kocht vorig jaar VBK , het grootste Nederlandse uitgeversconcern. Onder VBK (wat staat voor Veen Bosch & Keuning) vallen meerdere uitgeverijen, waaronder Alfabet, Ambo Anthos, Atlas Contact en Luitingh-Sijthoff.
KKR investeert in uitgeverijen en festivals, maar ook in defensiebedrijven die (onder meer) leveren aan Israël, en in een groot datacentrum in Israël. Met de Duitse uitgever Axel Springer SE (Politico. Bild) investeert KKR in een Israëlische website die advertenties plaatst voor de verkoop van woningen in illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. In de top van KKR zitten prominente leden van de Republikeinse partij van Donald Trump.
Schrijver Malou Holshuijsen, wier boeken tot op heden verschenen bij Ambo Anthos, liet maandagochtend in haar podcast weten dat ze daar vertrekt. ‘Het was een moeilijke beslissing want ik heb verder geen enkele reden om te vertrekken, maar ik kan niet blijven.’
In een e-mail aan Follow the Money voegde ze daaraan toe: ‘Het enige wat ik er met de kennis van nu over kan zeggen is dat ik absoluut niet wil dat mijn toekomstige literaire werk, hoe minimaal en indirect ook, bijdraagt aan de genocide die Israël pleegt.’
In een eerdere podcast vertelde Holshuijsen dat ze naar aanleiding van de publicatie van Follow the Money haar optreden op Zwarte Cross cancelde. Het festival wees haar erop dat haar uitgever ook eigendom was van KKR. ‘Ik wist het niet, tot nu.’
Follow the Money staat voor radicaal onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Ons werk is mogelijk dankzij het vertrouwen van onze betalende leden. Nog geen lid? Meld je dan nu aan
Ook hoogleraar ontwikkelingseconomie Irene van Staveren (Erasmus Universiteit) meldde vrijdag 13 juni in haar column in dagblad Trouw dat zij zou vertrekken bij uitgeverij Ten Have, onderdeel van VBK. Het feit dat de uitgever van haar boek is beland ‘in het portfolio van KKR’ omschreef Van Staveren als ‘een zwarte bladzijde in mijn boekencarrière’.
‘Je moet je wel uitspreken, zoals Zwarte Cross heeft gedaan’
Er is daarnaast nog een schrijver die een boekencontract heeft verscheurd. Wie dat is, is nog onbekend. ‘Maar ik weet het zeker,’ zegt Dirk Wanrooij, die publiceert bij Alfabet. Wanrooij bereidt met zo’n 35 auteurs van VBK een oproep voor aan de uitgeversgroep om zich uit te spreken over KKR en zijn omstreden investeringen.
‘De uitgeverij verschuilt zich achter: “we hebben hier weinig invloed op”’, zegt Wanrooij. ‘Dat begrijpen we, maar dan moet je je wel uitspreken, zoals Zwarte Cross bijvoorbeeld heeft gedaan. Die noemen KKR een “boze stiefmoeder” en hebben het over Gaza. Zoiets kan ook door VBK worden gedaan.’
‘Gaza is de vonk die de lont heeft aangestoken, maar er zijn meer bedenkingen bij de activiteiten van KKR,’ vervolgt Wanrooij. ‘Veel schrijvers hebben er moeite mee dat zo’n soort investeringsmaatschappij zich überhaupt mengt in de uitgeverswereld.’
Duchtig en dapper
Johan Fretz, die in 2023 een contract voor twee boeken tekende bij Atlas Contact, voegt toe: ‘Dit is fundamenteel. Je kunt, zeker als schrijver vind ik, niet het ene prediken en dan vervolgens met je werk een geldstroom hebben lopen vanuit KKR naar jezelf, al staan ze nog zo op afstand. Het gaat om het principe. Ik volg hierin nu de stappen van een kleine voorhoede van jongere auteurs en ook de uitgever zelf die hier bovenop zitten.’
Adriaan van Dis, een van de bekendste auteurs van Atlas Contact, was tot voor kort niet bekend met KKR, en vindt de situatie heel vervelend. ‘Ik hoop dat de directie duidelijk maakt wat hun standpunt is en zich distantieert van KKR,’ zegt hij over de telefoon. ‘En ik heb bewondering voor de medewerkers van VBK die zich duchtig en dapper weren.’
‘Ik wil niet dat mijn werk, hoe indirect ook, bijdraagt aan de onderdrukking of uitroeiing van een volk en aan een systeem van apartheid’
Of de directie met een duidelijk statement gaat komen is de vraag. ‘Het leek er tot voor kort op dat VBK niets uit zichzelf naar buiten zou brengen over de banden met KKR,’ vertelt een auteur op voorwaarde van anonimiteit. ‘“Geen slapende honden wakker maken, en hopen dat niet iedereen dat festivalverhaal meekrijgt”, leek de gedachte. Bij navraag kreeg ik te horen dat er geen geld van de uitgeverij naar KKR vloeit, een verhaal met een hoog bullshitgehalte.’
Ook festivals die nu eigendom zijn van KKR beweren dat er geen geld vloeit vanuit de festivals richting het Amerikaanse investeringsfonds. ‘Vieze gaslighting’,fa-circle-chevron-down"> aldus de punkband Hang Youth, die hun optreden op de Zwarte Cross heeft afgezegd.
Auteursbijeenkomst
Vanavond, 16 juni, organiseert directeur Tanja Hendriks van Atlas Contact en Ambo Anthos een ‘auteursbijeenkomst’ om ‘in gesprek’ te gaan ‘over de zorgen over de investeringsportefeuille van KKR’.
Geneviève Waldmann, de ceo van VBK, voerde recent gesprekken met de directie van Simon & Schuster en met afgevaardigden van KKR in New York, liet Hendriks in een mailing weten aan de auteurs van Atlas en Ambo. Waldmann zal verslag doen van die gesprekken op de auteursbijeenkomst.
Geert Mak, ook een bekende auteur van Atlas Contact, wil voor hij iets ter discussie stelt, afwachten ‘hoe onze uitgevers maandag reageren en wat er verder boven water komt’, laat hij weten per e-mail. ‘Voor ons, auteurs, gaat het om veel meer dan een enkel optreden [op een festival, red.], de meesten van ons zijn al jaren op allerlei manieren intens verweven met hun uitgeverij.’
Auteur Frida Boeke Van Atlas Contact heeft besloten een eventuele reactie van de uitgever niet af te wachten, laat ze weten via e-mail: ‘Ik wil niet dat mijn werk, hoe indirect ook, bijdraagt aan de onderdrukking of uitroeiing van een volk en aan een systeem van apartheid. Als de eigendomsstructuur van VBK en de portefeuille van KKR ongewijzigd blijven, en daar ga ik op dit moment vanuit, zie ik helaas geen andere mogelijkheid dan te vertrekken bij mijn uitgeverij’.
In een eerdere mailing aan schrijvers, op 5 juni, meldde directeur Hendriks dat ze naar aanleiding van de berichtgeving over Europese festivals van KKR ook ‘zorgen’ heeft ‘over de ontwikkelingen’ en begrijpt ‘dat die zorgen ook bij schrijvers en medewerkers leven’.
‘VBK Uitgevers heeft in de afgelopen periode inderdaad vragen ontvangen van auteurs over KKR,’ laat commercieel directeur Caroline Mouwes van VBK per e-mail weten. ‘Hierover zijn en treden wij met onze auteurs, maar ook medewerkers, in gesprek. Wij vinden het belangrijk om eerst hierover met onze eigen mensen en stakeholdersfa-circle-chevron-down"> in gesprek te gaan voordat we hierover publiekelijk uitspraken doen.’
Voor de volledige openheid: de auteur van dit artikel is mede-auteur van de boeken De Zaak Kooistra (2011) en Waarom niemand hier belasting betaalt, behalve jij (2013, herziene versie 2022), die zijn verschenen bij Atlas Contact.
Ik kom hierop terug, aangezien mijn oude vriend Geert Mak weer zo'n typisch Nederlandse 'onheroïsche' rol speelt (Johan Huizinga).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten