The west and the rest
The west and the rest
Stilzwijgend profijt III
De dramatische nieuwsbeelden gingen afgelopen voorjaar rap de wereld over: beelden van de massale exodus uit grote Indiase steden toen plotseling een algehele lockdown werd afgekondigd voor het hele subcontinent – met een bevolking van zo’n 1,4 miljard.
Halsoverkop wegvluchtende mensen: hangend uit-aan-op karren, wagons of bussen, maar de meesten lopend. Even ging het gerucht dat de overheid speciale treinen voor hen zou inzetten. Rond spoorstations ontstonden ongeduldige hordes. Op de tv verscheen eerste minister Thackeray: ’Dat krijg je als iemand zo maar iets roept. Ik waarschuw jullie, dit zijn arme mensen, speel niet met hun emoties!’
Alle staten moesten op slot, miljoenen inwoners waren plotseling via de televisie door hun president op staande voet ontslagen. Zonder werk is het leven van dagloners in een stad gedoemd. Wegwezen dus. Veelal zonder uitbetaling van het laatste loon, want de plotse lockdown bracht ook de kleinere middenstand, naaiateliers en allerhande thuisfabriekjes terstond in financiële problemen.
Andere grote aantallen vluchtenden bestonden uit straatverkopers, riksja-rijders, karduwers, schoonmakers, noem maar een stedelijke bedrijvigheid op.
Wanneer nieuwsbeelden schokkend of sensationeel zijn, is de toelichting doorgaans gebrekkig – laat staan dat er nog enige uitleg volgt.
Als iemand zich al in de media afvroeg waar al die mensen dan heentrokken, kwam het antwoord niet verder dan: ‘Naar huis, naar eigen dorp of streek.’
Lopend? Tijdens lockdown? Met z’n hoevelen? Waarom hadden ze hun ‘eigen dorp of streek’ verlaten?
Was het inmiddels niet te lang geleden? Waren ze ‘thuis’ nog welkom, als er juist nu meer monden gevoed moeten worden?
Een Nepalese student beantwoordde m’n vragen per mail met:
De migrerende arbeiders hebben het erg zwaar. Het grootste deel van de beroepsbevolking in Mumbai en Zuid-Indiase staten komt uit de noordelijke staten Bihar en Uttar Pradesh (die aan Nepal grenzen). Tijdens de lockdown hadden de meesten van hen geen andere optie dan 1000-1200 km te lopen, van plaatsen als Mumbai en Delhi naar hun geboortedorp of -stad.
Sommige groepen werden onderweg door omstanders besproeid met pesticiden, omdat ontsmettingsmiddelen als bescherming werden gezien. Er werd gezegd dat dit de grootste migratie was sinds de opdeling van India en Pakistan (1947).
De nationalistische BJP die in India regeert, doet voornamelijk aan hindoeïstische moslimretoriek en is in deze tijd hopeloos gebleken. India zit momenteel middenin protesten van boeren die massaal naar Delhi trekken. Heel bevorderlijk voor de covid-verspreiding allemaal.
Er lijkt weinig verschil in de situatie van het migrerende voetvolk en de keuterboertjes. Sterker nog, Indiase kranten noemen de rondtrekkende arbeiders soms onomwonden agrarische vluchtelingen (‘farmer refugees’).
Het aantal zelfdodingen is onder beide groepen al jaren dermate hoog dat zelfs de nationale media de cijfers node moet melden –– met een enkele keer ‘hoge bankschulden’ als achterliggende reden. Het probleem was echter dat vele keuterboeren te klein waren om met hun schamele oogst de reis te financieren naar een stad of streek waar een betere prijs viel te behalen.
Lang verhaal kort: mega ondernemingen en (internationale) multinationals verkregen dankzij meedogenloos lage prijzen steeds meer grond in bezit. De voorheen zelfstandige boeren werden loonslaven in grote steden.
(Voor alle duidelijkheid: het betreft hier niet de jonge mensen uit India, Bangladesh of Nepal die noodgedwongen intekenen op arbeidscontracten voor Maleisische fabrieken, Arabische stadion- of andere hoogbouw, Israëlische huishouding, Chinese schoonmaakbedrijven. Dat zijn weer andere legertjes arbeidskrachten.)
Afgelopen september publiceerde socioloog Jan Breman een perspective over de pandemie in India en de weerslag ervan op ‘footloose labour’ (letterlijk ‘loslopende werkkrachten’). Migrerende of permanent rondtrekkende (seizoens)arbeiders staan zelden ergens geregistreerd maar hun aantal schat hij tussen de 50 en 100 miljoen. Indiase kranten spreken soms van 150 miljoen.
De angst voor honger, het gebrek aan onderdak en de vrees om besmet te raken, lieten velen onder hen geen andere keuze dan te proberen de afstand lopend af te leggen.
De eerste dagen nadat instructies waren uitgevaardigd om binnenshuis te blijven, stonden de kranten vol met foto's van groepen migranten die langs de snelwegen liepen en liftten in de hoop de reis van honderden kilometers of meer naar huis te voltooien.
Aan staats- en districtsgrenzen werden ze aangehouden en vaak belaagd door politie die hun doorgang weigerde en hen in noodkampen vasthield. De meeste migranten besloten wijselijk om niet verder trekken totdat het vervoer over langere afstanden zou worden hervat. Toen dat alsmaar niet gebeurde, verzamelden honderden en duizenden van hen zich op treinstations en in busdepots of in straatprotesten.
Tussen april en juni kwamen ze bijvoorbeeld driemaal samen in de stad Surat om schreeuwend voertuigen of treinen te eisen om hen terug te brengen naar hun plaats van herkomst.
Op de groeiende onrust reageerde de politie hardhandig. Maar de beelden van deze gestrande, broeierige massa maakten in ieder geval de nauwelijks opgemerkte aanwezigheid van deze rondtrekkende werkzoekenden zichtbaar voor de stedelijke burgerij, die tot dan toe geen idee hadden van de omvang en kwetsbaarheid van dit zonderlinge werkvolk in hun midden.
Wie zijn deze mensen, die noodgedwongen zwerven tussen woonplaats en werkplek, ver weg van huis? Wat ze gemeen hebben, is de noodzaak om het hoofd te bieden aan de chronische armoede van het huishouden waartoe ze behoren.
Naast het gebrek aan voldoende productie om van te leven is er in hun omgeving evenmin een aanhoudende vraag naar hun arbeidskracht.
Als oproepkrachten zitten ze dicht bij of aan de onderkant van de informele economie, wat erop neerkomt dat ze geen enkele zeggenschap hebben over welke arbeidsvoorwaarden dan ook.
Foto’s zie Traveloque Zuid-India
Velen van hen worden aangenomen en ontslagen al naar gelang de behoefte van het moment, worden onderbetaald voor hun laaggeschoolde zware werk en moeten werken zonder zelfs de geringste toegang tot rechtsbescherming of sociale zekerheid.
Gemeden en verbannen buiten de fatsoensnormen is de hachelijke positie van deze groepen vergelijkbaar met die van arme lieden die het niet verdienen te worden onderworpen aan de wrede doctrine van het sociaal Darwinisme dat we zo vurig maar onbezonnen hoopten nooit meer terug te zien.
Om deze onderklasse van de heersende maatschappij gescheiden te houden, werd aan de samenleving een raciale ideologie van uitsluiting opgelegd, hetgeen het gedegradeerde deel van de natie onderwierp aan binnenlands kolonialisme. - Jan Breman
Maar hoezo binnenlands kolonialisme, als ook India sinds decennia het westerse liberaal-kapitalistische systeem incorporeerde. Indira Gandhi meende dit in de zeventiger jaren nog te kunnen tegenhouden door zich sterk op de Sovjets te richten – maar tevergeefs.
Kolonisatie vond in den beginne niet plaats door Europese landen – die immers zelf nog vastgelegde grenzen noch stemrecht hadden. Het was veeleer de invloed van de rijke bovenlaag in bepaalde Europese steden of gebieden die investeerde in schepen en mankracht — in die volgorde.
Was de VOC nog een naamloze vennootschap, in de 19de eeuw werd elke persoonlijke verantwoordelijkheidresp. aansprakelijkheid nog meer verhuld en ingekapseld in contracten, kortom onmogelijk gemaakt. Van verantwoording nemen of afleggen was zelden sprake.
Mettertijd groeiden deze NV’s uit tot mondiale corporaties en financiële multinationals, waarbinnen niemand meer enigszins persoonlijk verantwoordelijk was (behalve voor de winst voor de aandeelhouders) en waarop zowel werknemers als samenlevingen geen greep meer hadden / hebben.
Nog altijd herinner ik me de reactie van de man die in de negentiger jaren directeur van Chrysler was. Op de vraag van een journalist hoe het kon dat de onderneming winst maakte, terwijl de fabriek verkleind was, vele arbeiders ontslagen waren en de omringende stad tot een getto aan het vervallen was, antwoordde hij in alle ernst:
‘Ik zit hier niet om auto’s te verkopen, ik zit hier om winst te maken.’
In de kapitalistische ideologie, die nut en efficiency tot de hoogste waarden heeft verheven om zoveel mogelijk winst te kunnen maken, spreekt niets meer in zijn eigen taal met de mens. Alles is teruggebracht tot een zielloos object dat of bruikbaar is en daarom nuttig, of onbruikbaar, dus onnuttig. En wat geen nut heeft, kan worden vernietigd als onkruid.
Hoewel het rijkste deel van de ‘trilaterale’ elite streeft naar een wereldregering die de verwezenlijking van haar wereldwijde belangen versoepelt, blijft de ‘fundamentele logica’ van het huidige neo-darwinistische kapitalisme dat door de ‘survival of the fittest’ de sterkste altijd wint.
Deze visie is afkomstig van de negentiende eeuwse Engelse filosoof, Herbert Spencer.
Na het lezen van Charles Darwin's On the Origin of Species, in zijn Principles of Biology (1864), waarin hij parallellen trekt tussen zijn eigen economische theorieën en Darwin's biologische theorieën: 'Deze survival of the fittest, die ik hier in technische bewoordingen heb proberen uit te drukken, is datgene wat de heer Darwin 'natuurlijke selectie' heeft genoemd, oftewel het behoud van bevoorrechte rassen in de strijd om het leven'.
Maar in tegenstelling tot de neo-darwinisten die de nadruk leggen op de overwinning van de sterkste, sprak Darwin zelf over de overleving van de soort die zich juist het beste aanpast aan de veranderende omstandigheden.
De grootste bedreiging van de mensheid is nu dat zowel liberalen als neo-conservatieven de Darwiniaanse versie weigeren te accepteren.
Zij zijn er heilig van overtuigd dat alleen grootscheeps geweld de hegemonie van het zwaarst bewapende land in de geschiedenis kan consolideren.
Beide politieke partijen in de VS negeren zodoende de ware bedreigingen van de mensheid: de opwarming van de aarde, de ‘jobless growth,’ de catastrofale milieuverontreiniging, de voorbereidingen van een Derde Wereldoorlog om de markten en de snel slinkende grondstoffen-voorraden te veroveren, de niet te stuiten politieke corruptie, het opkomende postmoderne ‘fascisme,’ de wereldwijde bevolkingsexplosie, de uitputting van landbouwgronden, de aanzwellende vluchtelingenstroom naar de westerse vleespotten, de toenemende kloof tussen arm en rijk, het almaar dalende vertrouwen van de burgers in de politieke macht, en het groeiende verlies aan geloofwaardigheid van de ‘corporate media.’
En dit alles gebeurt ook nog gelijktijdig, zodat er nu sprake is van wat buitenlandse auteurs met recht ‘a system crisis’ noemen. De reactie hierop van de westerse media is ronduit verbijsterend. - Stan van Houcke
India verwacht zo’n 200 miljoen mensen per jaar te vaccineren. Op zich een prestatie maar dat komt bij 1,4 miljard neer op zo’n zeven jaar als alles meezit –– en dat zit het zelden in India.
De eerste vertraging zit ‘m al in de prijs van $ 3,= per stuk. India mag dan een van de allergrootste medicijn producenten ter wereld zijn, de meeste medicinale grondstoffen zijn in Chinees bezit.
Een andere vertraging is de vraag naar een miljard louter éénmalig te gebruiken spuiten — om herverkoop en extra infecties te voorkomen.
Het inentingsprogramma moge dan inmiddels vier miljoen doktoren en verpleegsters tellen, dat is nog steeds onvoldoende om het immense platteland en Himalaya gebergte te bezoeken.
Om uitbarstingen van massale toeloop te voorkomen, zal het verkiezingssysteem worden aangewend: persoonlijke oproepen per post. (Sinds de koloniale tijd werken de posterijen in India immer nog uitstekend – want ambtenarij en dus een redelijk betaalde vaste baan.)
Als vaccin-voorrang in strak georganiseerde landen al problemen en onrust oplevert, hoe zal dat verlopen in een land met kastenstelsels (waarbij ook nog eens de een niet door de ander geïnjecteerd wil worden), met overwegend private gezondheidszorg, met alleen al zo’n zeventig miljoen diabeten, met genoemde miljoenen niet-geregistreerde trekarbeiders maar evenzo met miljoenen rondtrekkende heiligmannen (sadhoes), tempelbewoners, enzovoorts.
Foto’s zie Traveloque Zuid-India
De verkoop van namaak vaccins is uiteraard al aan de orde. Even treurig maar nog verbijsterender zijn de ‘wetenschappelijke papers’ die ‘aantonen’ dat ‘mensen in armere, lage-inkomens wijken een hogere immunologisch respons op de ziekte hebben in vergelijking met hoge-inkomensgroepen’.
Als ìk, drie-hoog achter in Amsterdam aan de zijlijn, al kan bedenken dat in arme gebieden en getto’s alleen het sterkste kind overleeft, dan lijkt het me ronduit misdadig dat de armen voor een tweede keer op de proef worden gesteld en achteraan in de voorrang-selectie moeten aansluiten.
Het is schrijnend dat deze rijkere landen een beleid van ‘vaccin-nationalisme' hebben gevoerd door het aanleggen van een voorraad kandidaat-vaccins in plaats van een beleid voor het creëren van een ‘volksvaccin’.
In het belang van de mensheid zou het verstandig zijn om de regels voor intellectueel eigendom op te schorten en een procedure te ontwikkelen om universele vaccins voor alle mensen te creëren. – Noam Chomsky & Vijay Prashad
Ook al ben je voorstander van andersglobalisme - lees die wikipagina, ajb - dan nog heb je ongemerkt wel degelijk stilzwijgend profijt van de onderbetaalde arbeid van Aziatische of Afrikaanse ‘systeemslaven’.
Foto’s zie Traveloque Zuid-India
Eenzaamheid is geen gemoedstoestand die op zichzelf staat. Hij leeft in een ecosysteem. Als we dus de eenzaamheidscrisis willen tegenhouden, zijn economische, politieke en maatschappelijke veranderingen in het systeem nodig, terwijl we tegelijkertijd onze persoonlijke verantwoordelijkheid erkennen.
Om te beginnen moeten we accepteren dat de huidige eenzaamheidscrisis niet zomaar uit de lucht is komen vallen. Ze werd krachtig aangewakkerd door een specifiek politiek project: het neoliberale kapitalisme. Dit is een obsessief egocentrische, zelfzuchtige vorm van kapitalisme die onverschilligheid heeft genormaliseerd, van egoïsme een deugd heeft gemaakt en het belang van mededogen en zorgzaamheid heeft gebagatelliseerd.
Het is niet zo dat we nooit eerder eenzaam waren. Door onze relaties te herdefiniëren als transacties, door van burgers consumenten te maken en door steeds grotere inkomens- en vermogenskloven te veroorzaken, heeft veertig jaar neoliberaal kapitalisme op zijn best waarden als solidariteit, saamhorigheid en vriendelijkheid gemarginaliseerd. Op zijn ergst heeft het deze waarden zonder vorm van proces terzijde geschoven.
Kapitalisme is nooit één enkele ideologie geweest.
Als het kapitalisme met zorg verzoend moet worden, moeten we economie en sociale rechtvaardigheid dringend opnieuw met elkaar verbinden en erkennen dat traditionele definities voor succes niet langer volstaan. - Noreen Hertz. De Eenzame Eeuw.
In de tachtiger jaren hoorde ik toenmalig minister ontwikkelingssamenwerking Eegje Schoo op een Chinees tv-kanaal dwars door haar beminnelijke lach heen liegen dat ze in Beijing was om Nederlandse bedrijven te ‘assisteren’ er fabrieken op te richten ‘om de Chinese markt te bedienen’. Terwijl juist in die ‘belubberde’ jaren de werkloosheid thuis ongekend hoog was.
Dat het anders moet – alleen al om het milieu – weet inmiddels ieder mens. Maar na vier decennia kun je dit liberaal-kapitalistisch productieproces in landen als Vietnam, Cambodja, India, Indonesië, Bangladesh, of continenten als Zuid-Amerika of Afrika niet zo maar met een guillotine-slag stilleggen –- want corona.
Om de beeldspraak draaglijk te houden: denk even aan oude slapstick filmfragmenten van lopende-band werk. Zo’n scene waarin aan het eind van de band iets onverwachts gebeurt, waardoor aan het begin grote paniek uitbreekt om de stuwende berg aan onderdelen die zich alsmaar ophoopt. Sorry, even geen kleding, schoeisel, elektronica, meubels, etc.
Mondiaal gezien maken de lockdowns inmiddels meer levens kapot dan er worden gered. Misschien niet zozeer in the west als wel in the rest.
Na decennia van stilzwijgend profijt – kijk binnenshuis ‘ns rond – is het hoog tijd zelf verantwoording te nemen, te beginnen met buiten de westerse covid-bubble te kijken.
tAll photographs and texts © Kashba, Ais Loupatty & Ton Lankreijer. Webdesign: William Loupatty.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten