Het was de auteur Norman Lewis die in zijn fameuze stuk over de genocide op Indianen het centrale probleem van onder andere Latijns-Amerikaanse landen als volgt samenvatte: 'In all such countries as Brazil where a middle class is only just emerging, the landed aristocracy and the heads of great commercial firms are almost impregnably protected from the consequences of misdemeanour by dynastic marriages, interlocking interests and the mutual security pacts of men with powerful political friends.' Dit soort landen zijn plutocratieën, waarbij de rijken onderling trouwen, zodat het geld in de familie blijft. Ze staan boven de wet, er is sprake van feodaal geleide maatschappijen met werknemers die niet veel hoger aangeschreven staan dan lijfeigenen. Maar nu. Aangezien het kapitalisme in de moderne tijd vooral ook consumentisme betekent, is ook in landen als Honduras de behoefte ontstaan om zoveel mogelijk gebruiksgoederen te verteren. Dat betekent in concreto dat er langzaam maar zeker een middenstand van winkeliers is ontstaan en daarmee een middenklasse. Ik geef een voorbeeld: rijke mensen willen een grote ijskast, dus moeten er zaken komen die ijskasten verkopen. Hebben ze eenmaal een ijskast, dan moet die ijskast totaan de nok gevuld worden, dus moeten er zaken komen die allerlei spulletjes verkopen die de rijken in hun ijskast kunnen stoppen. Het gevolg is dat er een middenklasse ontstaat die op op haar beurt weer een ijskast kan kopen, minder groot maar toch, die met allerlei spulletjes gevuld dient te worden. En zo begint het geld te rollen, geheel volgens het trickle-downmodel van de neoconservatieven, tot uiteindelijk ook de armen een paar graankorrels toegeworpen krijgen.
Het probleem met dit model is alleen het volgende: de rijken blijven de rijken en het enige dat ze willen is rijk blijven. De armen blijven arm en weten dat ze arm zullen blijven, met andere woorden: dat ze niets te willen hebben. Tot zover ligt alles duidelijk vast. Het probleem is de middenklasse. Die klasse vreest de rijken, want de rijken kunnen ineens het hele spel veranderen, zoals we onlangs weer zagen door de georganiseerde financiele crisis. Maar de middenklasse vreest ook de armen, want die kunnen ineens gaan rebelleren en de handel van de middenstand verstieren. Vandaar dat overal in het kapitalisme de middenklasse de meest reactionaire groep is, vol angst en ressentiment. Welnu, dat is geen probleem zolang de middenklasse kan blijven hopen dat het allemaal beter met haar zal gaan. Die middenklasse begint pas een groot maatschappelijk probleem te worden op het moment dat ze vreest dat haar zuur verdiende privileges in het gevaar dreigen te komen. Bijvoorbeeld wanneer ze haar voorspoed met de armen moet gaan delen. Daarvan is sprake in bijvoorbeeld in Venezuela en zeker ook in Honduras. Degene die het fanatiekst de staatsgreep verdedigen is de middenklasse, niet eens zozeer de rijken, want die weten dat ze toch rijk blijven, hun rijkdom is verspreid over buitenlandse banken, maar juist de middenklasse die vreest iets te moeten inleveren. Meer hierover in een volgend stuk, wanneer ik inga op de kritiek die Gilbert Moerkerk mij stuurde.
1 opmerking:
Dat heb je weer mooi opgeschreven Stan. Waarom lezen we dit nooit in achtergrondartikelen in onze kranten? Zijn onze journalisten/correspondente daar te stom voor, of zou het misschien adverteerders kosten? Vroeger bestonden er nog linkse kranten, de Volkskrant, NRC, de Groene. Dat is voorbij. Logisch, want adverteerders hebben geld, de grote bedrijven, de ketens, de multinationals, en zijn dus niet links, en tegen links, want links staat voor een eerlijker verdeling van geld en macht.
Een reactie posten