Heleen Mees van de NRC 7

Heleen Mees:
'In 2003, het jaar waarin mijn vader overleed, heb ik niet zozeer een contemplatief als wel een vegetatief bestaan geleid. Een jaar eerder was ik mijn baan in New York kwijtgeraakt, toen mijn geliefde en ten slotte ook nog mijn huis. Mijn annus horribilis. Er kwam niets meer uit mijn handen, het enige wat ik deed was huilen. Het kostte me best veel tijd om mijn leven daarna weer op te bouwen. Op een dag schreef ik het verhaal dat een doorbraak voor mij zou betekenen (’Vrouwen zouden nu eindelijk écht eens aan het werk moeten gaan’, gepubliceerd op de opiniepagina van NRC Handelsblad, 2006, AV) en vanaf dat moment is alles beter gegaan. Dat ik nu van die gemene stukken kan schrijven, heb ik aan die periode te danken. Het is geen boosheid, geen wraak – ik strijd niet voor de vrouwenzaak omdat mijn geliefde bij me weg is gegaan – maar het is wel zo dat het helpt als je bepaalde dingen ook werkelijk hebt gevoeld, doorleefd. Ik wist het toen ik mijn verhaal schreef: dit zal mijn leven veranderen. Ieder woord viel op zijn plaats. Ik wás al geëngageerd, ik wás al gedreven. Ik had alleen nog een cause nodig.’

Sleutelwoorden: huilen, leven opbouwen,gemene stukken, geen wraak, plaats, cause. Pas op voor mensen die op latere leeftijd ‘een cause nodig’ hebben om hun eigen leven op te bouwen. De geschiedenis is vol van dit soort mensen en het loopt opvallend vaak slecht af, niet alleen voor henzelf, maar vooral ook voor anderen die ze al dan niet dwingen hen te volgen in hun ‘cause’. En men moet dubbel oppassen zodra men te maken heeft met mensen die zichzelf altijd zien door de ogen van anderen. ‘Je ziet het niet, maar hier heb ik, middelbare scholier inmiddels, een pastelkleurig truitje aan. En toch was ik beslist geen kakker!' Die mensen bezitten een geleende identiteit. Desondanks, of beter nog, juist daarom vertellen ze de mensheid wat te doen. Mees: ’Vrouwen zouden nu eindelijk écht eens aan het werk moeten gaan.’ En: ‘Stop met borstvoeding'. Hun motieven zijn altijd, werkelijk altijd, door egoisme bepaald: ‘Ik ging – weliswaar op aanraden van een ander – naar Amerika en ben daar, ook toen het tegenzat, gebleven omdat ik ergens zeker wist dat ik het dáár moest vinden. Dat is wat mij gaande houdt: waar kan ik nog dingen vinden? Voor mezelf, ja, niet per se om de mensheid verder te helpen.’

Een geleende identiteit. Ik ben meer dan een kwart eeuw radio-journalist geweest, iemand die getraind is in het luisteren naar de stemmen van mensen. Niet alleen naar wat die stemmen vertellen, maar ook wat die stem uitstraalt, de klankkleur, de toonhoogte, de dictie, het ritme. Toen ik de eerste keer de stem van Heleen Mees hoorde schrok ik. Ik hoorde een gekloonde stem, de stem van iemand anders, van Neelie Kroes, de eerder in opspraak gekomen Europees commissaris voor mededinging. Een vrouw tegen wie Mees opkijkt: ‘Vergeleken met powervrouwen als Neelie Kroes en Hillary Clinton loop ik maar een beetje te lummelen.’ Exact dezelfde stem, griezelig. Tegenover Trouw zei Heleen Mees over haar middelbare schooltijd: ‘Ik was erg in mezelf gekeerd. Toen ik een jaar of vijftien was, zei een jongen tegen mij dat ik een weirdo was. Ik wist niet precies wat het woord betekende, maar ik had toch het idee dat hij gelijk had.’ Het gekke bij mensen als Mees is dat ze ongewild zo eerlijk zijn, voortdurend willen ze ons iets over zichzelf vertellen, over hun verloren liefde, over hun meest intieme verlangens, over hun grootste angsten. Ze zijn de hele tijd met zichzelf bezig, met hun plaats in een ontzielde maatschappij, met de pikorde. Ze schreeuwen het als het ware uit. Ze zijn permanent in verwarring en hebben daarom ‘alleen nog een cause nodig.’ Een ‘cause’ die hun identiteit wordt en die dus koste wat kost erdoor gedrukt moet worden en waaraan alles en iedereen onderworpen wordt. Het is voor hen een kwestie van leven of dood, identiteit of geen identiteit.

Het opmerkelijke is dat dit type onevenwichtige mensen een magnetische aantrekkingskracht uitoefenen op andere onzekere mensen. Gevallen als Heleen Mees doen me denken aan een gedicht van William Blake:

The Voice of the Ancient Bard

Youth of delight, come hither,
And see the opening morn,
Image of truth new born.
Doubt is fled, & clouds of reason,
Dark Disputes & artful teazing.
Folly is an endless maze,
Tangled roots perplex her ways.
How many have fallen there!
They stumble all night over bones of the dead,
And feel they know what but care,
And wish to lead others, when they should be led.