De Franse socioloog Jacques Ellul schreef in The Technological Society: 'Techniek vereist voorspelbaarheid en, evenzeer, precisie in de voorspellingen. Het is dus noodzakelijk dat de techniek prevaleert over het menselijk wezen. Voor de techniek is dit een zaak van leven of dood. De techniek moet de mens reduceren tot een technisch dier, de koning van de slaven der techniek. Voor deze noodzaak moet de menselijke grilligheid vermorzeld worden; de technische autonomie gedoogt geen menselijke autonomie. Het individu moet worden gekneed door technieken, hetzij negatief (door de technieken om de mens te kunnen begrijpen) of positief (door de aanpassing van de mens aan het technisch kader), om de schoonheidsfouten die zijn persoonlijke wil veroorzaakt in het perfecte patroon van de organisatie te kunnen wegvagen.'
De Amerikaanse auteur en hoogleraar geschiedenis, Theodore Roszak, voegde daaraan toe: 'In de technocratie is niets meer klein of eenvoudig of overzichtelijk voor de niet-technicus. In plaats daarvan gaat de omvang en ingewikkeldheid van alle menselijke activiteiten - politiek, economisch, cultureel - de competentie van de amateur-burger te boven en vergt onverbiddellijk de aandacht van speciaal opgeleide deskundigen. Rond deze centrale kern van experts die zich bezighouden met de grote publieke zaken van algemeen belang groeit een kring van subsidiaire experts die, gedijend op het algemene sociale aanzien van technische bekwaamheid in de technocratie, zich een invloedrijk gezag aanmatigen over de schijnbaar meest persoonlijke levensfacetten: sexueel gedrag, de opvoeding van kinderen, geestelijke gezondheid, recreatie, enzovoorts. In de technocratie streeft allers ernaar puur technisch te worden, het voorwerp van beroepsmatige aandacht. Daarom is de technocratie het bewind van de deskundigen - of van degenen die de deskundigen in dienst kunnen nemen.'
Het was mijn eerste gedachte toen ik zag wie er in het nieuwe kabinet zitten.
3 opmerkingen:
Ik heb een tijdje hard over deze quotes na lopen te denken en ik vind ze bijzonder goed. Mijn dank dus voor het printen ervan.
De eerste van dhr. Jacques Ellul kwam in eerste instantie tot mij over als een sci-fi vraagstuk. Echter, na er langer over nagedacht te hebben (en het in een breder spectrum te trekken dan alleen techniek dat in software of raderen werkt) is het een enorme wijze en waarschuwende tekst. Niet alleen omdat het voor de techniek "een zaak van leven of dood" is om te prevaleren boven de mens. Dat is namelijk inherent aan techniek - het hoort ons tegemoet te komen en onze werkzaamheden te vereenvoudigen in ons dagelijksleven. Als het dat niet doet dan hebben we er niks aan. Maar zogauw de techniek een systeem wordt IN en VAN ons leven dan betekent het dat wij ook moeten prevaleren boven anderen.
En dat wordt (naar mijn idee) erg goed weergegeven in de tweede quote van dhr. Theodore Roszak. Daar waar alleen mensen die het systeem weten te bedienen acceptabel zijn om te rulen. Alsin, de meeste mensen werken IN het systeem - iets waar de meesten niet eens bewust van zijn. Degenen die MET het systeem werken worden dan terecht gezien als adequate bestuurders.
Een leuk voorbeeld is bijvoorbeeld de film Cruel Intentions die ik zojuist gezien heb. Het meisje, Kathryn, heeft iedereen zo weten te manipuleren dat ze iedereen zover krijgt dat ze doen zoals zij wil. Maar uiteindelijk komen de mensen om haar heen daar achter omdat ze een dagboek van haar broer hebben gelezen. Dan zou je denken dat degenen die door haar 'om de tuin' geleid zijn bij henzelf eens te rade zouden gaan. Maar natuurlijk niet. Kathryn wordt van alles verweten; uit het systeem gegooid en gehaat. Degene die de leugen's over Kathryn bekend heeft gemaakt wordt ineens geliefd. Dus een swap van 'technicus'.
Toevoeging: de film 'V for Vendetta' vind ik een aardige film in hoe het het beschrevene weer geeft (behalve dan dat 'V' een persoonlijke relatie krijgt - dat terzijde.). Het geeft naar mijn idee in iedergeval een aardig idee van hoe wij in dit 'systeem' of de 'techniek' leven, en daarnaast in de vorm van 'V' een impuls om daar wat tegen te doen.
Het klinkt goed, maar ik geloof er niet veel van.
Wanneer Roszak zegt dat 'In de technocratie is niets meer klein of eenvoudig of overzichtelijk voor de niet-technicus.', dan klopt dat. Uiteindelijk is ook niets overzichtelijk voor de technikus. We weten al langer dat God niet bestaat, maar willen nog steeds geloven, dat er mensen bestaan die alles overzien.
Ik lees net 'Out of Control' van Kevin Kelly, een beetje ouder al, maar heel toegankelijk. Kelly beschrijft op een mooie manier, hoe de wereld 'bottom up' ontstaat, in de techniek, in de ekonomie enz. Hij is heel enthousiast, dat hoef je natuurlijk niet met hem te delen, en machtsverhoudingen zijn ook geen deel van zijn kijk op de wereld, maar ik geloof ook dat de wereld niet bestuurd wordt.
Wat mij destijds de ogen heeft geopend was de heer Wagner. Toen de goede man opperhoofd van de Shell werd, werd hem gevraagd, hoe dat nu voelt, in zo'n machtige positie. Zijn antwoord was ongeveer: 'ik voel me, als of ik op de hals zit van een machtige brontosaurus, en kijk, waarheen hij gaat.
Ik weet niet, hoe het op het moment in Nederland is, maar wanneer ik kijk, wat de regeerders hier in Duitsland uiten, wanneer het om mijn vakgebied gaat, is daar zoveel onzin bij, dat het een geruststellende gedachte is dat ze niet zoveel kunnen sturen.
Nu ga ik mijn zoon in bed stoppen,
groetjes,
Een reactie posten