Geert Mak's 'Grote verwachtingen'

Europa als vredesproces was een eclatant succes. Europa als economische eenheid is ook een eind op weg,

aldus luidde in 2004 de stellige slotconclusie van Geert Mak’s bestseller In Europa. Deze mening sloot naadloos aan bij de strekking van zijn 1223 pagina’s tellende boek. Om tot dit verbluffende eindoordeel te komen, moest mijn oude vriend wel enkele hinderlijke feiten angstvallig verzwijgen, zoals het gegeven dat de Joegoslavische oorlogen van 1991 tot 2001: 

were marked by many war crimes, including genocide, crimes against humanity and rape. The Bosnian genocide was the first European crime to be formally judged as genocidal in character since World War II, and many key individual participants were subsequently charged with war crimes. The International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY) was established by the UN to prosecute these crimes.

According to the International Center for Transitional Justice, the Yugoslav Wars resulted in the death of 140,000 people.

https://en.wikipedia.org/wiki/Yugoslav_Wars  

Maar bij gebrek aan een serieuze Nederlandse intelligentsia kon Mak moeiteloos doorgaan voor een visionair van wereldniveau. Zo slaagde hij er zelfs in de corrupte Franse bourgeoisie te motiveren hem te verheffen tot Ridder in het Legioen van Eer. En wie zou hem van toen af aan nog durven te bekritiseren? Wel, in elk geval ik, zijn oude vriend, die hem jarenlang had gewaarschuwd dat zijn analyses niet deugden, en dat er geen enkele sprake van was dat ook 'Europa als economische eenheid een eind op weg,’ zou zijn, aangezien sinds eind jaren zeventig het kapitalisme een revolutionaire omwenteling heeft doorgemaakt. Het Keynesianisme moest wijken voor  het neoliberalisme. Anders gesteld: de verzorgingsstaat moest wijken voor een deregulerende en privatiserende neoliberale staat. En omdat altijd en overal iemand de rekening moet betalen, werd de positie van de zwakkeren almaar slechter om op die manier de rijken almaar rijker te kunnen maken. Zo simpel was en is het nog steeds. Vanzelfsprekend conformeerden de eeuwige opportunisten zich onmiddellijk aan de nieuwe werkelijkheid. De gewiekste Geert, die begin jaren tachtig in De Groene Amsterdammer had geschreven dat ‘de rek eruit was,’ en dat de jaren zestig nu definitief waren afgelopen, besefte onmiddellijk als freelancer dat vrij plotseling de wind uit een andere hoek kwam. Er zat voor hem als modale zzp-niets anders op dan met de stroom mee te drijven. En dus beweerde hij als profeet van het neoliberale tijdperk nog in 2013:

de EU is een markt van bijna een half miljard mensen met de hoogste gemiddelde levensstandaard ter wereld. Alleen al voor Nederland is de Unie goed voor tweederde van onze totale export, eenvijfde van het nationale product. We hebben nu een open toegang tot die markt. Gaan we die deur echt dichtgooien?

Met het oog op de neoliberale globalisering stelde hij de retorische vraag: 'Is de wereld niet zelf allang de nationale verbanden ontgroeid?’ Die vraag was natuurlijk niet gericht aan de miljoenen slachtoffers van het gewelddadig westers expansionisme onder leiding van Washington en Wall Street. Nee, Mak deed met zijn kneuterige beeldspraak een beroep op het kleinburgerlijk egoïsme dat, aldus Johan Huizinga, zo kenmerkend is voor de Nederlandse volksaard.  

Vier jaar nadat de bestsellerauteur had beweerd dat ‘Europa als economische eenheid een eind op weg,’ was, brak in 2008 de kredietcrisis in volle hevigheid uit waarop een diepe economische crisis volgde. Nadat ik mijn oude vriend Geert begin 2012 weer eens had proberen uit te leggen wat er zich in werkelijkheid vóór zijn ogen voltrok, kreeg ik enkele dagen later een email van hem met ondermeer de volgende opmerking 

Het probleem met jou is dat je verdomd vaak gelijk hebt, en dat het vaak geen prettige mededelingen zijn die je te melden hebt… Jij ziet veel dingen scherper en eerder, maar

zo vervolgde Mak:

Ik kan niet zonder hoop, Stan, dat klinkt misschien wat pathetisch, maar het is toch zo.

Het was dit wanhopige verlangen naar verlossing waardoor de domineeszoon blind was voor de realiteit. Ik meld dit aangezien Geert Mak op dit moment opnieuw een zegetocht langs de Nederlandstalige corporate media maakt vanwege het verschijnen van zijn nieuwe onverbiddelijke bestseller, getiteld ‘Grote verwachtingen.’ Uitgeverij atlas contact kondigt dit boek als volgt aan: 

In ‘Grote verwachtingen’ vertelt en duidt Geert Mak de recente geschiedenis zoals alleen hij dat kan. Het is het vervolg op het immens succesvolle ‘In Europa’ dat vijftien jaar geleden verscheen. Enkele jaren later volgde de 35-delige tv-serie met de schrijver in de hoofdrol. In Europa ging over de twintigste eeuw en hoe die in veel opzichten gruwelijke periode getekend door twee wereldoorlogen, ons heeft gevormd. ‘Grote verwachtingen’ gaat over de eerste twee decennia van de eenentwintigste eeuw. Het neemt de draad op waar ‘In Europa’ eindigde, in 1999. Mak schetst de sfeer en stemming tijdens de eeuwwisseling, het optimisme dat toen hoogtij vierde maar dat gaandeweg verdween, de gevoelens rond de invoering van de euro, de gevolgen van de aanslag op de Twin Towers, de toestand in Oost-Europa en Rusland, de bankencrisis, de Verenigde Staten, Noord- versus Zuid-Europa, en de vluchtelingen. 

https://www.atlascontact.nl/boek/grote-verwachtingen-1/

Hier wordt het mainstream-publiek opnieuw bedrogen. Geert Mak’s ‘optimisme’ berustte op zijn onvermogen om de werkelijkheid te zien, en een gebrek aan kennis. Omdat het neoliberalisme ‘optimisme’ moest uitstralen, luisterde Mak niet naar mensen die ‘verdomd vaak gelijk’ hebben, en die ‘vaak geen prettige mededelingen’ verspreiden, die ‘veel dingen scherper en eerder’ zien. En nu heb ik het niet over mijzelf, maar over de talloze vooraanstaande denkers in de wereld die al vanaf het begin van de twintigste eeuw waarschuwden voor de zwarte kant van het modernisme. Zoals het lezerspubliek van mijn weblog en van mijn boeken weten, geef ik als journalist informatie door van met naam genoemde specialisten op cultureel, politiek en sociaal gebied. Ik bedenk het niet allemaal zelf. Geert Mak wist al jaren dat het neoliberalisme in ‘Europa als economische eenheid’ weliswaar ‘een eind op weg,’ was, maar dat alleen de rijken daarvan profiteerden, terwijl de rest erop achteruit ging, waardoor de kloof tussen arm en rijk bleef toenemen, waardoor op dit moment 26 individuen evenveel bezitten als de helft van de hele mensheid tezamen. De schaamteloosheid en doortraptheid van de aankondiging dat ‘Grote verwachtingen’ de ‘draad op[neemt] waar “In Europa” eindigde,’ alsof er een breuk met de geschiedenis was ontstaan, is je reinste oplichterij. De ‘eerste twee decennia van de eenentwintigste eeuw’ zijn het logisch gevolg geweest van de laatste twee decennia van de twintigste eeuw. ‘Europa als vredesproces was’ geen ‘eclatant succes,’ en ook ‘Europa als economische eenheid’ was geenszins ‘een eind op weg.’ Het feit dat NAVO-landen niet in verzet kwamen tegen het massale desastreuze geweld van het Amerikaans militair-industrieel complex in Afghanistan, Irak, Libië, Syrië, en zelfs deelnamen aan deze terreur die ontelbare doden en verminkten veroorzaakte en het Midden Oosten in totale chaos veranderde, is tekenend voor het feit dat ook ‘Europa als vredesproces’ geen ‘eclatant succes’ was. Maar dit alles is voor de polderpers geen aanleiding om niet opnieuw uitbundig aandacht te besteden aan Geert Mak’s nieuwe boek. Op de voorpagina van Vrij Nederland staat onder het portret van beminnelijk kijkende Mak ditmaal:

Geert Mak. ‘We moeten terug naar een kern-Europa. 

Geert Mak schreef een bijsluiter bij het nieuws. 

Hoewel mijn oude vriend ‘niet zonder hoop' kon, beantwoordt hij in VN de vraag of de ‘kracht onder de EU nu [is] verdwenen?’ met: ‘Ja, dat is totaal weg.’ De interviewster vraagt daarop: ‘Is dat de reden dat u nu minder hoopvol bent dan in 2004?’ waarop een typisch Makkiaans antwoord volgt: 

'Was ik hoopvol in 2004? Ja. Nou, ja…' Hij leunt achterover, vouwt zijn handen gekruist onder zijn ellebogen als om zijn bovenarmen te dragen. ‘Oké, redelijk hoopvol.’ 

Ziehier, de man die zich graag uitgeeft voor historicus die inmiddels vergeten lijkt te zijn wat hij vijftien jaar geleden schreef, en nu met moeite toegeeft dat hij in 2004 ‘hoopvol’ was. Maar omdat alles zwart op wit staat, ziet hij zich tenslotte toch genoodzaakt half toe te geven. ‘Oké, redelijk hoopvol.’ Ook dit is een manifestatie van de corrumpering van het poldermodel. De interviewster had hier moeten doorvragen, want de kern van de zaak is dat Geert Mak zijn publiek belazerde met zijn bestseller In Europa, om nu in ‘Grote verwachtingen’ te bevestigen dat destijds 'mijn' visie juist was geweest. Maar omdat hij het problematisch achtte dat sceptici ‘verdomd vaak gelijk’ hebben, omdat zij ‘vaak geen prettige mededelingen’ verspreiden, kon hij toch ‘niet zonder hoop,’ en moest hij wel de kluit belazeren. En de mainstream-media slikt nu wederom de lucratieve profetieën van deze bejaarde vlerk voor zoete koek, hoewel mijn mainstream-collega's weten dat de gemarginaliseerden ‘veel dingen scherper en eerder,’ zien. Meer over deze intellectuele corruptie later.