Poldermodel

In de VPRO-gids schrijft Arnon Grunberg in zijn column Yasha:

'Toen ik begon met schrijven, eind jaren tachtig, begin jaren negentig, leefde de mythe nog een klein beetje dat de schrijver buiten de samenleving stond en vanuit die positie zijn pijlen richtte op het door hem gehate systeem.
Een mythe inderdaad, in werkelijkheid zijn schrijvers in een land als Nederland steunpilaren van het systeem en het pleit voor het realiteitsbesef van die schrijvers dat zij zijn opgehouden dat systeem te bekritiseren. "De moderne schrijver is een zzp'er die zijn narcisme te gelde maakt," schreef Maarten Doorman onlangs. Daar zit iets in. De moderne (Nederlandse) schrijver staat niet in de traditie van Rimbaud en Baudelaire, maar van Abraham Kuyper en Albert Heijn. Hij brengt zijn product aan de man, de "kleine luyden", en hij is zelf uiteraard een van hen.'

Ik kan me een juistere analyse niet voorstellen. De spijker op de kop, 'het realiteitsbesef' van de Nederlandse schrijver begint en eindigt bij zijn/haar portemonnaie. Dat is tevens een van de belangrijkste redenen dat Nederland nooit een auteur van wereldniveau heeft geproduceerd. Het ontbreekt hier aan een tragisch besef dat een auteur groot maakt. Een kruideniersgeest brengt geen grote kunst voort maar handelswaar. Vandaar ook dat het gezever van Gerard Reve en al die andere minor poets hier in de polder voor grote literatuur doorgaat. Let ook op het niet als ironisch bedoelt gebruik van het begrip 'narcisme':

'Narcisme is een term uit de psychologie. Het is een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een obsessie met de persoon zelf (vaak het uiterlijk), egoïsme, dominantie, ambitie en gebrek aan inlevingsvermogen. Iemand die narcistisch gedrag vertoont, noemt men een narcist.'


In een domineescultuur wordt kunst door schrijvers zelf gezien als in feite hovaardij, als een zonde, het 'gebrek aan inlevingsvermogen.' Maar zonder inlevingsvermogen is er geen kunst mogelijk. Dan is er alleen nog maar 'een obsessie' met het eigen ik. Onverzadigbare eigenliefde, eindeloos gezever.