Maarten Huygen van de NRC 2

Beste Maarten Huygen,

Na je stukje in de krant met als strekking ho, ho, tut, tut, doe maar normaal dan doe je al gek genoeg, er is allemaal niets aan de hand, wil ik je erop wijze dat na Auschwitz en Hiroshima alles mogelijk is. Dat weet ieder zinnig mens. Jaren geleden interviewde ik een Nederlander die als krijgsgevangene van de Japanners de atoombomontploffing in Hiroshima had overleefd en als een van de eersten de onvoorstelbare vernietiging aanschouwde. Na zijn bevrijding vocht hij tegen de vrijheidsstrijders in Indonesie. Hij schreef een boek over hetgeen hij had meegemaakt. De man die zelf zo geleden had in een Japanse concentratiekamp stelde zichzelf de vraag wat hem had bezield om onmiddellijk daarna zelf Indonesiers te doden en in concentratiekampen op te sluiten. Hoe kwam het dat ik niets geleerd had, zo vroeg hij zichzelf af.

Na Auschwitz en Hiroshima is alles mogelijk, zo weten we nu. In de fascinerende documentaire The Fog of War vertelt de Amerikaanse oud-minister van Defensie Robert McNamara dat als de VS de Tweede Wereldoorlog had verloren hij een grote kans had gelopen om wegens oorlogsmisdaden te worden veroordeeld. Want hij organiseerde de vernietiging van tientallen Japanse steden door middel van Amerikaanse napalmbombardementen, waarbij op 1 avond alleen al in Tokio meer dan 100.000 burgers om het leven kwamen. De bemanning van de vliegtuigen konden de brandende lijken ruiken. Toen McNamara een paar jaar geleden naar Nederland kwam om over deze documentaire te praten en om ons te waarschuwen voor het feit dat een mens in een oogwenk in een monster kan veranderen, ging ik als journalist een uurtje eerder naar de bijeenkomst waar hij zou spreken, om hem te zien binnenkomen. Ik wilde zien hoe een oorlogsmisdadiger loopt, zit, staat, ademt, lacht en praat. Welnu, het antwoord is: hij verschilt in niets van ons. Ik zag een wat stoffige bureaucraat in een versleten regenjas binnenwandelen. Het meest opvallende vond ik dat hij op lullige schoenen met dikke rubberen zolen liep, waarschijnlijk had hij last van zijn voeten. Daar liep hij, een Schreibtischmorder, een uitstekende organisator die de vijand niet eens haatte, net zo min als Eichmann de joden had gehaat, een doodgewone man die zijn werk deed. En dat maakt het zo griezelig Maarten. Hoeveel McNamara's en Eichmannen lopen er nu rond, tussen ons in, langs ons heen? Terwijl jij denkt met gewone mensen te maken te hebben, blijken het op een bepaald moment massamoordenaars te zijn.

In 1995 schreef de Robert McNamara dat als gevolg van het Vietnam-beleid van ‘de regeringen Kennedy, Johnson en Nixon… verschrikkelijk leed’ hadden toegebracht aan miljoenen mensen, omdat ‘wij de macht onderschatten van het nationalisme teneinde een volk te motiveren… om te vechten en te sterven voor hun overtuigingen en waarden- en we blijven dat vandaag de dag nog steeds doen in vele delen van de wereld,’ terwijl ‘wij niet het door Rondgegeven recht hebben om elke natie naar ons eigen beeld te scheppen.’ McNamara wees erop dat de ‘defensie uitgaven [in de VS] tijdens het fiscale jaar 1993 in totaal 291 miljard dollar bedroegen –25 procent meer… dan in 1980.’ Eenkwart meer, ondanks het feit dat de Koude Oorlog voorbij was, hetgeen aantoont dat de Sovjet Unie niet de oorzaak maar de aanleiding was van de militarisering van Amerika. ‘De VS spendeert bijna evenveel voor nationale veiligheid als de rest van de wereld tezamen.’ Volgens hem zijn tijdens de Vietnam-oorlog 3,4 miljoen Zuidoost Aziaten om het leven gekomen, onder wie talloze burgers van Laos, het zwaarst gebombardeerde land in de geschiedenis als we uitgaan van het aantal inwoners. Eenkwart van de bevolking vluchtte naar grotten in de bergen om aan het bruut geweld te ontkomen. De Amerikaanse luchtmacht gooide twee keer zoveel bommen op Laos dan destijds op Nazi-Duitsland, tien jaar lang elke 9 minuten een clusterbom. Omdat –volgens ‘USA TODAY,’ tien tot dertig procent van deze tegen mensen gerichte, in kleine fragmenten uiteenspattende bommen, niet explodeerde, komen tot op de dag van vandaag nog steeds Laotianen om het leven, de meerderheid van hen spelende kinderen. Ook Cambodja leed onder het Amerikaans terrorisme, een ander woord is er niet voor, tenminste als we de definitie hanteren zoals afgedrukt in het Amerikaanse Leger Handboek, waarbij terrorisme omschreven wordt als ‘het bewust geplande gebruik van geweld of dreiging van geweld om doelen te bereiken die politiek, religieus, of ideologisch van aard zijn.’ Meer dan 600.000 Cambodjanen kwamen om bij Amerikaanse bombardementen en door de totale verwoesting van landbouwgronden werden de overlevenden geconfronteerd met een massale hongersnood. Zie:
http://home.wxs.nl/~houck006/filosofie2.html

Gisteren Maarten schreef je dit in je krant: 'Ik las nog een ander affiche met de merkwaardige tekst: `In '40-'45 moesten de joden oprotten. Wie nu'. Twee mensen vertelden mij dat ze zich onmiddellijk schaamden zodra ze deze tekst op het station zagen. De tekst klopt ook niet. Op dit moment denkt niemand aan het ombrengen van hele minderheidsgroepen. Ook in 1940 was daar geen sprake van. Tot de Duitsers de boel overnamen. Dat de deportaties werden opgelegd, pleit lang niet iedereen vrij, maar de bezetting van toen is niet te vergelijken met het vrije bestaan van nu.'

In deze paar zinnen schuilen allerlei gedachten en veronderstellingen. Je schrijft: 'Op dit moment denkt niemand aan het ombrengen van hele minderheidsgroepen.' Hoe weet je dat zo zeker. Kun jij in de hoofden van mensen kijken? Nee, dus waar is deze bewering op gebaseerd? En stel dat je gelijk zou hebben dan nog zegt dit niets, want als 'trendwatcher' weet je hoe grillig de menselijke geest is. Nu even niet, morgen misschien wel. Je komt vervolgens met de Tweede Oorlog als argument aan. Welnu, toen keken de meeste Nederlanders de andere kant op terwijl hun joodse buren werden afgevoerd, net zoals de Nederlanders nu de andere kant opkijken terwijl namens jou en mij en al onze landgenoten de bevolking in Gaza geboycot wordt zodat sommige Palestijnen nu gras moeten eten, aldus The Sunday Times. Heb jij je als journalist publiekelijk verzet tegen het feit dat minister Verhagen voorop loopt als pleitbezorger van deze terreur? Nee. Waarom niet? En doet dit je niet twijfelen aan de stelligheid waarmee je van alles beweert? Je kunt zeggen: 'Ja, maar dat is ver van mijn bed'. Ik denk dat dit een onjuiste reactie zou zijn, want in een geglobaliseerde wereld is nagenoeg alles om de hoek. Het gaat hier om een door onze politici al dan niet openlijk gesteunde terreur, waar jij over zwijgt, terwijl nota bene zoals je zelf stelt: 'de bezetting van toen niet te vergelijken [is] met het vrije bestaan van nu.' Met andere woorden als jij zelfs nu al zwijgt, terwijl je geen enkel risico loopt om normen en waarden te verdedigen, hoe stil zal jij dan wel niet zijn als de touwtjes worden aangetrokken? En dat geldt niet alleen voor jou, maar ook voor die miljoenen andere Nederlanders die zwijgen als het graf. En jij hebt ook nog eens als trendwatchende journalist de mogelijkheid om je publiekelijk uit te spreken. Kortom, denk na, voordat je iets opschrijft Maarten, woorden zijn niet consequentieloos, beste collega.