Ian Buruma en 'het betrekkelijk goedaardige imperialisme uit Washington' 27

In de vorige aflevering heb ik aangetoond dat opiniemaker Ian Buruma bewering als zou aan het begin van de negentiende eeuw Napoleon Bonaparte’s Verlichtingsidealen zich manifesteerden in diens diepe overtuiging ‘that not just one particular elite or one particular people deserved rights, but that it were universal rights,’ een onwaarheid is. Gezien Buruma’s andere stelling, namelijk dat ‘we ons [zullen] moeten voorbereiden op een tijd waarin we met weemoed terugkijken op het betrekkelijk goedaardige imperialisme uit Washington,’ is nu het moment aangebroken om te controleren of iedere Amerikaanse burger van dit imperium ook in de praktijk gelijk is voor de wet. Het antwoord is opnieuw: nee, absoluut niet. Laat ik dit toelichten. Bekend is dat hoewel slechts ’12–13% of the American population is African-American,’ bijna ‘half of the current incarcerated population in the United States’ uit zwarte mannen bestaat. De Amerikaanse wetgeving heeft vanaf het allereerste begin van de staat (1776) de witte man bevoordeeld, zeker wanneer die rijk was. Dit verklaart tevens het volgende:

One of the first laws in the U.S. against drugs was the Opium Exclusion Act of 1909. It prohibited the smoking of opium, which was ingested but not smoked by a substantial portion of caucasian housewives in America. It was smoked mainly by Asian American immigrants coming to build the railroads. These immigrants were targeted with anti-Asian sentiment, as many voters believed they were losing jobs to Asian immigrants.

This pattern was repeated in the late twentieth century with higher penalties for crack cocaine than powder. Crack was consumed primarily by African Americans, while powder was consumed more by the white middle-class. The substantial penalties for crack contributed to the five-fold increase in incarcerations seen in the plot above. For instance, the disproportionate number of African Americans compared to other racial groups in the United States that are arrested or incarcerated. Figures from 2008 offer a better illustration of the situation with 28% of arrests involving African Americans and African American men comprising almost half of the current incarcerated population in the United States.

Om Buruma’s lovende woorden over de VS juist te kunnen inschatten, is bovendien van belang het volgende te weten:

In October 2013, the incarceration rate of the United States of America was the highest in the world, at 716 per 100,000 of the national population. While the United States represents about 4.4 percent of the world's population, it houses around 22 percent of the world's prisoners. Corrections (which includes prisons, jails, probation, and parole) cost around $74 billion in 2007 according to the U.S. Bureau of Justice Statistics.

In 2016, the Prison Policy Initiative estimated that in the United States that about 2,298,300 people were incarcerated out of a population of 323.1 million. 

Slechts ééntwintigste van de wereldbevolking heeft éénvijfde van het totale aantal gevangenen op aarde. Hoe kan iemand die zichzelf ziet als een kosmopolitische ‘liberal’ de boodschap verspreiden dat ‘we ons [zullen] moeten voorbereiden op een tijd waarin we met weemoed terugkijken op het betrekkelijk goedaardige imperialisme uit Washington’? Dat kan alleen wanneer voor Buruma de niet-westerling en de zwarte Amerikaan geen rol van betekenis in zijn mens- en wereldbeeld spelen. Die moeten nu eenmaal de prijs betalen voor het neoliberale systeem. De gerenommeerde Amerikaanse onderzoeksjournalist Daniel Wagner verwijst in de filmdocumentaire ‘13TH’ naar de ‘prison-industrial complex’ een uiterst lucratieve bedrijfstak waarin jaarlijks vele miljarden wordt verdiend aan ‘mass incarceration. That includes both operators of private prisons as well as a fast sea of vendors,’ waaronder concerns die zich verrijken door ‘prison labor,’ een hedendaagse vorm van ‘slavernij.’ Wagner benadrukt dat

One of the reasons it is so difficult to talk about mass-incarceration in this country and to question it, is because it has become so heavily monetized.  

Zondag 16 september 2012 berichtte FOXNEWS dan ook dat ‘American prison labor means longer unemployment lines.’  Als voorbeeld gaf de zender:

American Apparel, the Selma, Ala., based military clothing manufacturer closed one of its plants and continues to downsize others due to the loss of some of its contracts to FPI (Federal Prison Industries. svh). According to retired Air Force colonel and spokesman Kurt Wilson, the company laid off 255 employees and cut the hours of 190 employees this year alone. So private workers end up losing their jobs to prisoners,

waardoor de kans op meer misdaad toeneemt, en beursgenoteerde concerns over nog meer goedkope ‘prison laborers’ kunnen beschikken. 

De Amerikaanse milieuactivist en auteur Austin Tannenbaum, schreef in Redlands Buldog van 21 oktober 2016 over de documentaire ‘13TH’:

In what has been a tumultuous time for American race relations, Ava Duvernay’s gripping documentary 13th reveals to the hitherto uninitiated: racism exists.

For some, this may hardly be news. Slavery, Jim Crow and other abusive institutions have left indelible prints in the mind of anyone who’s taken a decent history class. Even the most knowledgeable of civil rights activists, however, will gain from this comprehensive portrait of the black experience throughout American history.

The film opens with a stupefying statistic, intoned by the familiar voice of America’s first black president: 25% of the world’s prison population resides here ‘in the land of the free.’ Never mind the fact that we make up only 5% of the global population, the United States has an estimated 2.3 million people behind bars, earning our country the accolade of highest incarceration rate in the world.

How did we get to this point? 13th walks you through the centuries-long process leading up to mass incarceration in painstaking detail. It begins with its constitutional namesake, the 13th amendment, which abolished slavery — except, not really. Its Criminality Clause, permitting slavery “as a punishment for crime,” was immediately exploited in the post-Civil War South to arrest and re-enslave African-Americans under different names such as ‘convict leasing’ and ‘chain gangs,’ and force them to provide uncompensated labor during Reconstruction. Criminalization was now an economic tool.

As the U.S. legal system incentivized the incarceration of black people, American culture began to foster the image of ‘negro as criminal.’ Author and professor Jelani Cobb illustrates this in a scene analyzing D.W. Griffith’s 1915 film The Birth of a Nation. The silent drama, based on the 1905 novel The Clansman, depicts African Americans as ‘brutes, criminals, and rapists’ and the Ku Klux Klan as heroic knights saving the country from the black menace. Cultural icons such as Birth of a Nation were used to deliberately instill fear and suspicion of black people in the American public, which made it easier to psychologically accept their imprisonment.

The criminalization of African Americans continued throughout the 20th century, picking up steam during its latter half with the Nixon Administration. Due to the legislative gains of the Civil Rights Movement, it became more difficult to incorporate direct racism into government policy. As a result, phrases such as ‘law and order’ and ‘the war on drugs’ began to substitute for overtly racist language, and provide an excuse for locking up black people in increasing numbers. A startling admission by Nixon’s chief domestic policy advisor John Ehrlichman describes this tactic:

‘The Nixon campaign in 1968, and the Nixon White House after that, had two enemies: the antiwar left and black people. You understand what I’m saying? We knew we couldn’t make it illegal to be either against the war or black, but by getting the public to associate the hippies with marijuana and blacks with heroin, and then criminalizing both heavily, we could disrupt those communities. We could arrest their leaders, raid their homes, break up their meetings, and vilify them night after night on the evening news. Did we know we were lying about the drugs? Of course we did.’

These policies of criminalization and vilification significantly increased America’s prison population, which grew from 350,000 in 1970 to over 500,000 by 1980. And this was just the beginning. The Reagan Administration, and its Southern Strategy, devastated black communities, giving tax breaks to the rich, cutting social spending on vital programs like education and welfare, and, in the words of The New Jim Crow author Michelle Alexander, ‘turned the rhetorical war [on drugs] into a literal one,’ by imposing austere minimum sentences for crack and drastically expanding law enforcement. Another pertinent yet egregious quote, this time by Reagan advisor Lee Atwater, demonstrates this concerted effort to impair African Americans, exerted at the highest levels of the U.S. government:

‘You start out in 1954 by saying, “Nigger, nigger, nigger.” By 1968 you can’t say “nigger” —  that hurts you. Backfires. So you say stuff like forced busing, states’ rights and all that stuff. You’re getting so abstract now [that] you’re talking about cutting taxes, and all these things you’re talking about are totally economic things and a byproduct of them is [that] blacks get hurt worse than whites.’

Once again, the prison population expanded, first under Reagan and then under his Vice President and successor George H. W. Bush, so that by 1990, nearly 1.2 million people are incarcerated.

And then came Bill Clinton, who quite frankly exploded the size of the prison system. His 1994 crime bill (which he now admits was a mistake) did a lot of things, all of which exacerbated the issue of mass incarceration. For one, it kept more people in jail for longer periods of time. Policies were enacted, such as the three strikes law, which put those convicted of three felonies in prison for life; mandatory minimums, which imposed lengthy minimum sentences for certain crimes, regardless of the circumstances; and truth-in-sentencing, which required prisoners to serve out 85 percent of their sentence without the possibility of parole. Additionally, billions of dollars were allocated to the construction of new prisons, and law enforcement was further expanded and militarized. In this light, it is gut-wrenching yet unsurprising that the U.S. prison population surpassed two million individuals by 2000.

Where did these laws come from? As author and activist James Kilgore states, opinion polls show that crime and law enforcement were not a priority at the time. In reality, the demand for these policies came not so much from the people, but from special interests. Once such interest is the American Legislative Exchange Council (ALEC), a political lobbying group backed by some of the largest corporations in the world. ALEC literally writes laws and gives them to Congress members, who present them on the floor of the House and Senate. Among these ALEC-sponsored laws are the three strikes law, mandatory minimums, and the Florida Stand Your Ground law. The last of these was used to help acquit George Zimmerman during his trial regarding the murder of Trayvon Martin.

Connecting the dots, one discovers how these laws benefit ALEC’s members. For instance, gun sales boomed after the Stand Your Ground law was passed, which enriched ALEC member Walmart, one of the largest sellers of firearms in the United States. Similarly, three strikes and mandatory minimums directly benefited the private prison chain Corrections Corporation of America, whose profits increase with each additional prisoner occupying their cells. Then there is the web of companies that indirectly benefits from these laws, such as telephone service companies, uniform manufacturers, food and healthcare providers and so on, all of whom profit from more crowded prisons by virtue of the increased demand they provide. Finally, there are companies that, harkening back to the days of convict leasing, take advantage of prison labor to cheaply produce their products by paying prisoners little to nothing for their work.

It seems these so called ‘correctional facilities’ have become bona fide businesses, profiting by the billions off of the continued imprisonment and exploitation of human beings. This massive scheme, described by Daniel Wagner as ‘mass incarceration and the companies that profit from mass incarceration,’ has been aptly termed the prison-industrial complex. And like all other aspects of our criminal justice system, the prison-industrial complex is ‘hurting blacks worse.’ 1 out of 3 black men will be behind bars at some point in their life, compared to 1 in 17 white men. This is attributable to the previously mentioned realities of racial discrimination in policing, the lack of economic opportunity and social services in poor and minority neighborhoods, and, to quote lawyer and activist Bryan Stevenson, ‘a criminal justice system that treats you better if you’re rich and guilty than if you’re poor and innocent.’ In an economic model that profits off of exploitation, the logical course of action is to target the most vulnerable segment of the population, the part least able to defend itself. In the case of the prison-industrial complex, this means impoverished people of color.

The film makes a point of warning its audience about the evolving form of mass incarceration. Because of recent public pressure, government is beginning to get behind the idea of reducing our prison populations. For the military-industrial complex, this means having to find new ways to profit off of our criminal justice system. What they’ve come up with is the commodification of probation and parole, proposing lucrative services such as private GPS monitoring of ‘released’ prisoners. Michelle Alexander and others argue that this would amount to imprisoning people in their own homes and communities, and would expand the already Big Brother-esque surveillance state. We are reminded to stay vigilant in the fight for justice, as turning over the cause to government and big business may result in dubious policies, viewed by civil rights activist Angela Davis as ‘reforms that lead to more repression.’

13th concludes with a conversation about Black Lives Matter (BLM. svh) and modern-day strategies for advocacy and activism. Perspectives are offered on the sharing of violent media, from pictures of Emmett Till’s brutalized face to the video of police officers suffocating Eric Garner. These images are powerful, and serve to shock people into awareness, yet risk normalizing the image of abused black bodies. Also noted is the importance of 21st century technology, which allows us to broadcast political messages faster and farther than ever before using smart phone recordings and social media. Finally, author and activist Van Jones applauds the distributed leadership model of Black Lives Matter, noting that it makes the organization virtually impossible to destroy. Unlike previous organizations, such as the Black Panthers, whose leaders and residences were known and therefore vulnerable to attack, Black Lives Matter has no singular leader or address, and therefore no identifiable target. This bodes well for BLM’s long-term prospects of effecting positive change in the fight for racial justice. 

As the credits roll to Common’s brilliantly crafted Letter to the Free, one is left with an intense array of feelings: anger, awareness, fear, inspiration, hope. The fact that this film is able to provoke such a diversity of emotions is a testament to its versatility: 13th manages at once to be intellectually rigorous, lucid, and passionate, interspersing incisive social commentary with evocative music and imagery. The thoroughness of its analysis, and the artistry of its presentation combine to place it in a special caliber among documentaries, enjoyed by a very select number of films. Its timing could not be better; race is reaching a boiling point in America, and this film brings a much-needed sense of clarity to the issue. In light of this, 13th might just be the most important film of the year. For laypeople and academics alike, this film needs to be watched — twice.

Ondanks al deze feiten, én juist op het moment dat ‘race is reaching a boiling point in America,’ blijft mainstream-opiniemaker Ian Buruma beweren dat de mensheid zich zal ‘moeten voorbereiden op een tijd waarin’ zij ‘met weemoed’ zal ‘terugkijken op’ een racistisch imperium dat zelfs zijn eigen zwarte bevolking massaal opsluit, om op die wijze een kleine elite honderden miljoenen, zo niet miljarden dollars, te laten opstrijken aan onder andere 'prison workers.' Het feit dat Buruma door dezelfde gevestigde orde tot hoofdredacteur van The New York Review of Books werd benoemd, toont aan hoe corrupt die ‘orde’ is, en hoe ook ‘liberals’ zich kunnen conformeren aan leven in een leugen. Zij vormen een gevaar voor de gemeenschap die meer dan ooit volledig afhankelijk is van betrouwbare informatie. De context waarin de Buruma’s van de 'vrije pers' hun propaganda verspreiden is die van een snel toenemend ‘precariat,’ die ‘with the 2008 financial shock’ van de ene op de andere dag geconfronteerd werd met ‘globalisation’s hidden reality’ en daar duur voor moet betalen met werkloosheid en/of ingrijpende overheids-bezuinigingen om de rijken nog rijker te kunnen maken, zoals uit elk deugdelijk onderzoek blijkt. In het voorwoord van de eerste editie van zijn boek The Precariat. The New Dangerous Class schreef in 2010 Guy Standing, hoogleraar ‘Development Studies at the School of Oriental and African Studies’ van de ‘University of London’ dat:

Unless the inequalities willfully neglected by most governments in the past two decades are radically redressed, the pain and repercussions could become explosive. The global market economy may eventually raise living standards everywhere — even its critics should wish that — but it is surely only ideologues who can deny that it has brought economic insecurity to many, many millions. The precariat is in the front ranks, but it has yet to find the Voice to bring its agenda to the fore. It is not 'the squeezed middle’ or an ‘underclass' or 'the lower working class.’ It has a distinctive bundle of insecurities and will have an equally distinctive set of demands.

Het wonderlijke fenomeen doet zich hier voor dat mijn generatiegenoten vanaf eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, zonder het te beseffen, getuige zijn geweest van de snelle opkomst van de neoliberale zogeheten ‘global market economy,’ waarmee een eind kwam aan het Keynesiaanse kapitalisme met zijn verzorgingsstaat, dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog de boventoon had gevoerd. Hoewel een opiniemaker als Geert Mak na de Vondelstraat-rellen, eind februari, begin maart 1980, in De Groene Amsterdammer schreef dat ‘de rek’ uit het kapitalisme was, en dat de sociale onvrede niet meer afgekocht kon worden, drong het niet tot hem en zijn collega’s door wat precies de consequenties daarvan waren. De verklaring daarvoor schreef hij in een email aan mij in januari 2012. Na eerst te hebben gesteld dat ‘Het probleem met jou is dat je verdomd vaak gelijk hebt, en dat het vaak geen prettige mededelingen zijn die je te melden hebt’ en ‘Jij veel dingen scherper en eerder [ziet]’ vervolgde mijn oude vriend:  'Ik kan niet zonder hoop, Stan, dat klinkt misschien wat pathetisch, maar het is toch zo.’ Dit is tevens de verklaring waarom Geert Mak zijn door het establishment zo geprezen bestseller In Europa (2004) eindigde met de conclusie dat: ‘Europa als vredesproces een eclatant succes’ was, en bovendien ‘Europa als economische eenheid ook een eind op weg [is].’ Het neoliberalisme was toen al zo ver 'op weg' dat het inmiddels wereldwijd de macht had overgenomen, zonder dat mainstream-opiniemakers ook maar iets doorhadden. Vier jaar later, in oktober 2008 brak de kredietcrisis in volle hevigheid uit, en was de reactie van Egbert Kalse, de toenmalige financieel redacteur, en huidige adjunct hoofdredacteur, van de zelfbenoemde kwaliteitskrant NRC Handelsblad:

Jij vraagt je natuurlijk af waarom jouw bank in Nederland in hemelsnaam in Amerikaanse hypotheken gaat beleggen? Dat komt omdat ze dachten daar meer geld mee te kunnen verdienen dan met andere beleggingen. Iedereen (dan bedoel ik voor de verandering maar weer eens echt iedereen) dacht dat de huizenprijzen in Amerika altijd zouden blijven stijgen. Dom natuurlijk, maar zo was het wel. En omdat iedereen dat dacht, dacht ook iedereen dat het wel veilig was daarin te beleggen. Niet dus. 

Het intense verlangen naar hoop en het uitbundige triomfalisme na de ineenstorting van de Sovjet Unie, benevens een forse dosis conformisme, hadden mijn collega’s stekeblind gemaakt voor de werkelijkheid die zich onder hun neus had voltrokken. Inmiddels was het neoliberalisme erin geslaagd de democratische greep op de economische en financiële macht af te schaffen. Met steun van de sociaal-democraten. Er was nameijk 'geen alternatief voor de maatschappelijke constellatie die we nu hebben,’ aldus in 1989 PVDA-partijbons Wim Kok, die hieraan toevoegde: ‘en dus heeft het geen enkele zin daar naar te streven.' Zes jaar later beweerde dezelfde Kok, inmiddels premier, met evenveel stelligheid dat het hoog tijd was om ‘afscheid van het socialisme’ te nemen. Hij kwalificeerde het kritiekloos omarmen van de neoliberale ideologie als: 'de bevrijdende werking van het afschudden van de ideologische veren.’ En toen in 2008 deze ideologie onvermijdelijk uitliep op het uitbreken van de financiële en daarmee economische crisis, leidde dit bij de PVDA-minister van Financiën Wouter Bos niet tot het inzicht dat het neoliberalisme een failliet systeem was, maar dat het koste wat kost overeind moest worden gehouden met grootschalige financiële steun van de belastingbetalers, zodat het socialisme voor de rijken ongestoord kon doorgaan. Dit alles behalve democratische besluit kwam tot stand onder druk van de financiële macht op Wall Street en onder leiding van ‘de eerste zwarte president van de VS,’ en volgde als van nature op twee decennia deregulering en privatisering van zowel Linkse als Rechtse  politici. Beide politieke stromingen voerden een ideologisch beleid vanuit het geloof dat een terugtredende staat de vrije markt het werk moest laten doen en de gehele mensheid daarmee als vanzelf zou verlossen uit de wijdverspreide armoede. In werkelijkheid waren het alleen de rijken die wereldwijd profiteerden van de ‘bevrijdende werking’ van het afschaffen van overheidstoezicht. Natuurlijk ging dit ten koste van de gewone burger, iemand moet immers de rekening betalen, voor niets gaat alleen de zon op. In de introductie van The Revenge of History. The Battle for the 21st Century (2012) constateerde de Britse publicist Seumas Milne dat

in the European Union, where neoliberal ideology, corporate privilege and market orthodoxy were embedded ever more deeply into each treaty revision, the result was ruinous. The combination of a liberalized banking system with an undemocratic, lopsided and deflationary currency union that critics… had always warned risked breaking apart without large-scale tax-and-spend transfers was an economic disaster waiting to happen. The crash of 2008 then provided the trigger for what would become the pulverising economic and social crisis for the eurozone.

The meltdown at the heart of the global system, described by the Bank of England governor Mervyn King as the worst financial crisis in capitalism’s history, turned a powerful case against the neoliberal order into an unanswerable one. It was after all the deregulation of financial markets, the financialization of every part of the economy, the pumping up of credit to fill the gap left by stagnating wages and the loss of state leverage from mass privatization that triggered the crash and turned it into a prolonged crisis — and all these flowed from the heart of the neoliberal system and its ever more dysfunctional operation.

The governing elites who had championed it, including King, had been shown to be disastrously wrong: not only about the economic and social impact of the ‘free market,’ but about how it actually functioned in reality.

Veelzeggend in dit verband is ondermeer het volgende dat de NRC in 2009 berichtte:

Bos betreurt geringe greep op banken

Den Haag, 11 juli. Het kabinet wil dat banken zich verantwoordelijker gedragen. Maar minister Bos (Financiën) erkent dat hij de middelen niet heeft om dat af te dwingen.

De neoliberale krant stelde vanzelfsprekend niet de vraag waarom een minister van Financiën in een parlementaire democratie niet ‘de middelen heeft om dat af te dwingen'? Desondanks is die vraag legitiem, aangezien de neoliberale staat wel de mogelijkheid bezit om miljoenen werknemers en werklozen van alles 'af te dwingen,' met allereerst de jarenlang durende miljardenbezuinigingen. Waarom kunnen banksters ongecontroleerd opereren? Maar geen van mijn generatiegenoten in de mainstream-journalistiek nam de moeite om dit onderwerp intensief te analyseren.  Toch behoorden zij, net als ik, in de jaren zestig tot wat de Amerikaanse intellectueel Paul Goodman in zijn beroemde publicatie Growing Up Absurd (1960) de 'disaffected youth who are articulate' noemde, en van wie hij één van de belangrijkste woordvoerders werd. Goodman was als eerste in staat onze afkeer tegen 'the system' duidelijk te formuleren. Ook toen was de vraag waarom niet meer burgers het dominante bestel bekritiseerden. Volgens Paul Goodman was deze vraag

an important one and the answer is, I think, a terrible one: that people are so bemused by the way business and politics are carried on at present, with all their intricate relationships, that they have ceased to be able to imagine alternatives. We seem to have lost our genius for inventing changes to satisfy crying needs. 

But this stupor is inevitably the baleful influence of the very kind of organizational network that we have: the system pre-emits the available means and capital; it buys up as much of the intelligence as it can and muffles the voices of dissent; and then it irrefutably proclaims that itself is the only possibility of society, for nothing else is thinkable. Let me give a couple of examples of how this works. Suppose (as is the case) that a group of radio and TV broadcasters, competing in the… fashion of semi-monopolies, control all the stations and channels in an area, amassing the capital and variously bribing Communications Commissioners in order to get them; and the broadcasters tailor their programs to meet the requirements of their advertisers, of the censorship, of their own slick and clique tastes, and of a broad common denominator of the audience, none of whom may be offended: they will then claim not only that the public wants the drivel that they give them, but indeed that nothing else is being created.

Het is buitengewoon wrang dat juist de generatie die in de jaren zestig en zeventig de vitale posten in de samenleving ging bekleden, met als leuze 'de verbeelding aan de macht,’ de afgelopen drie decennia publiekelijk meedeelden dat ‘we’ geen 'alternatief' bezaten voor de desastreuze neoliberale doctrine. Vanuit dit bewustzijn is verklaarbaar waarom Geert Mak in 2004 beweerde dat 'Europa als economische eenheid ook een eind op weg' was en nog in 2013 liet weten dat 'Jorwert zonder Brussel' onmogelijk was geworden, aangezien de neoliberale

EU een markt [is] van bijna een half miljard mensen met de hoogste gemiddelde levensstandaard ter wereld. Alleen al voor Nederland is de Unie goed voor tweederde van onze totale export, een vijfde van het nationale product. We hebben nu een open toegang tot die markt. Gaan we die deur echt dichtgooien?

Bij gebrek aan verbeeldingskracht betreurt op zijn beurt Ian Buruma het nu al dat er een einde zal komen aan het ‘betrekkelijk goedaardige imperialisme vanuit Washington,’  dat, indien nodig, met massaal geweld een ‘global inequality’ in stand houdt, waarbij 

71 percent of the world holds only 3 percent of global wealth. The world’s wealthiest individuals, those owning over $100,000 in assets, total only 8.1 percent of the global population but own 84.6 percent of global wealth.

De mainstream-politiek van het depolitiseren van politieke vraagstukken en het trivialiseren van de werkelijkheid door de commerciële massamedia, waarbij de aandacht van het publiek en de intelligentsia wordt afgeleid, hebben het mogelijk gemaakt dat de verzorgingsstaat vakkundig werd afgebroken zonder veel ophef te veroorzaken. Pas na 2000, toen voor een steeds groter wordend deel van de bevolking duidelijk werd wat de consequenties waren van het neoliberaal beleid, kreeg het verzet hiertegen buiten het parlement politieke vorm. Door de snelle opkomst van wat gemakshalve wordt afgedaan als ‘populisten,’ dat wil zeggen politici die niet onvoorwaardelijk de elitebelangen leken te steunen, werden zowel de economische en financiële macht als haar mainstream-media totaal verrast. De maskerade sinds eind jaren zeventig bleek niet meer te werken, zo realiseerden zich ineens zelfs vooraanstaande Nederlandse opiniemakers als Ian Buruma, Geert Mak, en Bas Heijne, om me even te beperken tot de alhier meest bewonderde praatjesmakers. Geschrokken en zelfs verontwaardigd proberen zij nu de tijdgeest te formuleren, maar veel verder dan versleten propaganda voor het bestaande systeem komen ze niet. Het feit dat armoede en uitstoting vernedering, ontmenselijking, vernietiging van de menselijke waardigheid, en voortgaande vervreemding betekenen, zijn zaken die ze in hun ideologische kijk op de wereld niet kunnen inpassen. Paul Goodman wees er al meer dan een halve eeuw geleden op dat 'This pre-empting of the means and the brains by the organization, and the shutting out of those who do not conform, can go so far as to cause delusions.' Eén van de gevolgen van deze 'waan' is dat

people put up with a system because 'there are no alternatives.' And when one cannot think of anything to do, soon one ceases to think at all.

Ondertussen depolitiseren de mainstream-opiniemakers met hun opportunistisch gewauwel de belangrijkste politieke vraagstukken van onze tijd. Daardoor blijft, aldus Goodman, de

idea of directly addressing crying objective public needs, like shelter or education, and using our immense and indeed surplus resources to satisfy them, anathema. For in the great interlocking system of corporations people live not by attending to the job, but by the status, role playing, and tenure, and they work to maximize profits, prestige, or votes regardless of utility or even public disutility — that is, the plethora of cars has now become a public disutility, but automobile companies continue to manufacture them and persuade people to buy them,

Het tragische is dat voor de meesten van mijn geschoolde Nederlandse generatiegenoten, de jaren zestig nooit een doorleefde werkelijkheid zijn geweest. Zij profiteerden van de vernieuwingen, verwierven er hun status en inkomen mee, maar dreven vervolgens mee met de tijdgeest die in de jaren tachtig omsloeg. 'De verbeelding aan de macht' bleek in werkelijkheid het eeuwige pragmatische opportunisme van het poldermodel. Dus doofde de vernieuwingsvlam en begonnen zij te zoeken naar erkenning, naar bevestiging door de macht. Zo schoven de meesten via het middenveld op naar de rechtervleugel. En daar proberen ze het neoliberalisme te rechtvaardigen met leuzen als 'Geen Jorwert zonder Brussel,’ of profetieën als ‘we should ready ourselves for a time when we might recall the American Empire with fond nostalgia.’ Maar waarom probeert de ‘politiek-literaire elite’ — zoals opiniemaker Henk Hofland ooit eens, trots als een pauw, zijn eigen kaste betitelde — waarom tracht deze zelfbenoemde ‘elite’ het onrechtvaardige te rechtvaardigen? De Amerikaanse toneelschrijver Arthur Miller gaf de volgende verklaring:   

Few of us can easily surrender (afstand nemen van. svh) our belief that society must somehow make sense. The thought that the state has lost its mind and is punishing so many innocent people is intolerable. And so the evidence has to be internally denied.

Ik denk dat dit juist is. Vandaar die pathetische hang naar ‘hoop’ en naar het Vooruitgangsgeloof. De Mexicaanse dichter Octavio Paz verwoordde dit in De Boog en de Lier (1990) aldus: 'De wereld van de mens is de wereld van de betekenis. Deze gedoogt de dubbelzinnigheid, de tegenstrijdigheid, de waanzin of de verwarring, maar niet een gebrek aan betekenis. Zelfs de stilte is bevolkt met tekens.’ En dus klampt de westerse mainstream-pers zich vast aan de ‘revealed truth’ van het neoliberalisme. Met wat anders zouden zich kunnen oriënteren? Aan de werkelijkheid? Die is voor een propagandist te chaotisch. Een opiniemaker is niet bij machte om temidden van ‘the hurricane of corrupted speech, ritualized patriotism, paranoid terror, and sudden conversions to acceptability,’ moreel overeind te blijven. Dit ‘required something more than his wits and investigative talent and a gift for language,’ zoals Arthur Miller bewonderend schreef over I.F. Stone’s werk, wiens intellectuele integriteit voorkwam dat hij niet corrumpeerde. Vergelijk Buruma’s quatsch eens met de analyse die de Amerikaanse auteur Henry Miller gaf in zijn essay A Nation of Lunatics, geschreven in 1977: 

In two short centuries we are practically going down the drain. Ausgespielt! No one is going to mourn our passing, not even those we helped to survive. In the brief span of our history we managed to poison the world. We poisoned it with our ideas of progress, efficiency, mechanization. We made robots of our stalwart pioneers. We dehumanized the world we live in… It seems as if we were conceived in violence and hatred, as if we were born to plunder, rape and murder. Our history books gloss over the cruelties and abominations, the immoral behavior of our leaders... 

They name it a republic and a democracy, but it never was and is not even one now. A few patrician, wealthy families control the government of these states… Indeed, for all our talk of progress, we are just as narrow-minded, prejudiced, blood-thirsty as ever we were. Just look at the military situation — the Pentagon! — is enough to give one the shivers. The last war — Vietnam — what foul doings! Tamerlane and Attila are nothing compared to our latter-day monsters armed with nuclear weapons, napalm, etc. If Hitler subsidized genocide, what about us? We have been practicing genocide from our very inception! That goes for Indian, Negro, Mexican, anyone… And we wonder why, as a nation, as a people, we are falling apart… In short, how to survive in an age of barbarism such as ours… 

We have plenty of money for bombers, submarines, warheads, for all that is destructive, but not for culture, not for education, or for relief of the poor. What a thing to say of the supposedly greatest nation in the world that thousands of our poor are content to live on dog and cat food. I say thousands, but for all I know it may be millions… The cream, so-called, of society is just as criminal-minded as the dregs… In Roman times it were the emperors and patricians who were pathological. Today in America it is the citizenry… Money indeed is the only thing that talks. All the rest is mute. All the rest watch unblinkingly while one atrocity after another is perpetrated. To speak of the public is to speak of the unacknowledged Sphinx. It hears nothing, sees nothing, smells nothing, says nothing. And all the while it gives off a vile odor — not the odor of sanctity, as in ancient times, but the odor of neutrality, of indifference… 

And only that Democrat or that Republican stands a chance who is a ‘friend’ not of the people but of vested ‘interests.’ Millions of dollars are spent to elect a fool or knave — in any case, a willing puppet. And this is styled a democratic form of government… He is but a pawn in the hands of the various greedy, blood-sucking interests… For all their woes and misery, our people have been thoroughly brainwashed to accept and endure any conditions imposed on them… Our foreign policy has always been a disgrace… Always the first, the best, the greatest, the biggest, the mostest. Here superlatives have lost all value… The streak of Puritanism in us is ineradicable… 

There are many, many ways of preventing the truth from coming out. And of squelching unwelcome views of a writer or thinker… In a sense, censorship is with us always. The men in power know how to protect themselves… If I look upon our history as a total flop, I could say the same about most civilized countries… Of all the civilized peoples in the world I regard the American as the most restless, the most unsatisfied, the idiot who thinks he can change the world into his own image of it. In the process of making the world better, as he foolishly imagines, he is poisoning, destroying it.

Omdat de westerse opiniemaker van de commerciële massamedia niet zonder ‘betekenis’ kan leven, is hij bereid ‘de dubbelzinnigheid, de tegenstrijdigheid, de waanzin of de verwarring’ te gedogen. Hij weigert te beseffen dat, zoals Milan Kundera het verwoordde in zijn essay And If the Tragic Has Deserted Us? (2005): 

De grote menselijke conflicten bevrijden van de naïeve interpretatie als een strijd tussen goed en kwaad, ze begrijpen in het licht van het tragische, een enorme prestatie van de geest [was]; het bracht de onvermijdelijke relativiteit naar voren van menselijke waarheden; het maakte de noodaak duidelijk om rechtvaardig te zijn tegen de vijand. Maar het morele manicheïsme heeft een onvernietigbare vitaliteit… Hitler dompelde Europa niet alleen onder in een onbeschrijflijke verschrikking maar beroofde het ook van het tragische levensgevoel. Net als de strijd tegen het nazisme, zou de hele hedendaagse politieke geschiedenis van toen af aan gezien en ervaren worden als een strijd tussen goed en kwaad… Is dit een regressie? Een terugval in de pré-tragische fase van de mensheid? Maar als dat zo is, wat heeft dan een terugval ondergaan? De Geschiedenis zelf, die onrechtmatig in bezit is genomen van criminelen? Of is het onze manier van begrijpen van de Geschiedenis? Vaak denk ik: het tragische heeft ons verlaten; en dat zou weleens de ware straf kunnen zijn.

Het enige dat een intellectueel kan doen is het beschrijven van wat er gebeurt, en juist niet het verdedigen van het onrecht dat plaatsvindt. Daar ging in feite ook de discussie over tussen Pankaj Mishra en Ian Buruma op 23 juni 2015 in de Bibliotheek Den Haag, toen de Indiase auteur de Nederlandse opiniemaker probeerde uit te leggen dat beiden geen politicus waren, maar

people responding to situations where we see that there are obviously problems with the project of globalization, to which people are responding out of an experience of suffering, let’s not forget that, whether it is the young Indian who finds his social mobility blocked, after he has lifted himself out of poverty and destitution now finds there are not enough jobs and he cannot educate himself properly, not to mention the employed factory-worker who suddenly sees his job disappearing one fine day because the factory is relocated to China or Taiwan. That particular suffering, which is caused by these opaque forces of globalization of capital moving from one country to another has provoked today a backlash that I completely do not subscribe to, but we have to diagnose the problem correctly. There is a problem with both sides, that is what my role is as a writer and intellectual, not to take sides in this matter,

waarop Buruma stelde dat ‘sometimes you have to take sides,’ in zijn geval de kant van het establishment dat de situatie mogelijk heeft gemaakt waarbij nu slechts acht individuen op aarde evenveel bezitten als de helft van de hele mensheid tezamen. Mishra reageerde aldus:

Well, I do, I am against Brexit because it will unleash these forces of nationalism, which are going to be deeply destructive in all kinds of ways, economically and socially, but that does not mean I am for Brussels. One reason why so many rich and middle class people support Trump is that he expresses a kind of resentment, loathing of the liberal metropolitan elite who look down on many Americans whom they consider to be vulgar loudmouths. Trump does successfully articulate a kind of resentment which is not entirely due to social-economic deprivations. 

Dat de ‘liberal metropolitan elite’ een onderhuidse ‘afkeer’ koestert tegen het gewone arbeider is altijd kenmerkend geweest voor de westerse klassenmaatschappij. Ondanks het feit dat de ‘stedelijke elite’ zich altijd hervormingsgezind rationeel heeft geacht en bereid tot ingrijpende hervormingen, is de werkelijkheid fundamenteel anders. Zoals de Britse auteur John Berger in zijn boek A Fortunate Man: The Story of a Country Doctor (1967) de lezer eraan herinnert dat er ‘large sections of the English working and middle class’ bestaan 

who are inarticulate as the result of wholesale cultural deprivation. They are deprived of the means of translating what they know into thoughts which they can think. They have no examples to follow in which words clarify experience. Their spoken proverbial traditions have long been destroyed: and, although they are literate in the strictly technical sense, they have not had the opportunity of discovering the existence of a written cultural heritage. Yet it is more than a question of literature. Any general culture acts as a mirror which enables the individual to recognize himself — or at least to recognize those parts of himself which are socially permissible. The culturally deprived have far fewer ways of recognizing themselves. A great deal of experience — especially emotional and introspective experience — has to remain unnamed for them.

Die ‘culturele deprivatie’ is bewust in het leven geroepen, en wordt nog steeds bewust in stand gehouden. Wie anders moet het geestdodende werk doen? De elites? En dus worden de cultureel gedepriveerden in hun vrije tijd afgeleid met amusement. Zodra het over politiek gaat dan gaat een andere techniek op. In zijn — ook in het Nederlands vertaalde — boek Amusing Ourselves to Death: Public Discourse in the Age of Show Business (1985) beschreef de Amerikaanse communicatiewetenschapper en cultuurcriticus Neil Postman hoe de televisie onvermijdelijk het publieke en politieke debat infecteerdt met ‘a headline and catchphrase virus, where facts were in the way of entertainment.’ Doordat een beeldcultuur snel tot verveling leidt, moet elk politiek debat worden gereduceerd tot een reeks ‘soundbites,’ onderbroken door reclame/propaganda en beeldfragmenten die het gesproken woord moeiteloos verteerbaar maken. Bovendien staat:

het avondnieuws voor de onmogelijke taak in tweeëntwintig minuten een overzicht van het wereldgebeuren te geven. De nieuwsverslagen bestaan daarom meestal uit reeksen zuiver visuele, gefragmenteerde, contextloze impressies, waaraan elk historisch verband ontbreekt… die de kijkers elke avond in theatervorm wordt opgedist.

Het publiek van dit dagelijkse spektakelstuk wordt tussen twee polen heen en weer geslingerd. Enerzijds wordt het gerustgesteld door de soepele presentatie van het nieuws zelf, de vaste stem en kalmte blik van de presentator… anderzijds [vertelt] de rest van de uitzending een andere verhaal, schotelt de kijker een chaotische en onbegrijpelijke wereld voor, een wereld vol geweld, rampen en menselijk lijden, 

aldus Postman in zijn in 1988 verschenen boek Weloverwogen Bezwaren, waarin hij concludeerde dat 

Uit de allesoverheersende noodzaak mensen aan de buis gekluisterd te houden een dwingender censuur voort[vloeit] dan uit welke politieke ideologie ook.

  

Dinsdag 17 januari 2017 begon de Amerikaanse intellectueel John W. Whitehead — hoofd van The Rutherford Institute  —  zijn artikel over de Amerikaanse politiek en de televisie-werkelijkheid met een citaat van zijn landgenoot, de inmiddels overleden professor Neil Postman:

There are two ways by which the spirit of a culture may be shriveled. In the first — the Orwellian — culture becomes a prison. In the second — the Huxleyan — culture becomes a burlesque (klucht. svh). No one needs to be reminded that our world is now marred by many prison-cultures… it makes little difference if our wardens are inspired by right- or left-wing ideologies. The gates of the prison are equally impenetrable, surveillance equally rigorous, icon-worship pervasive…. Big Brother does not watch us, by his choice. We watch him, by ours… When a population becomes distracted by trivia, when cultural life is redefined as a perpetual round of entertainments, when serious public conversation becomes a form of baby-talk, when, in short, a people become an audience, and their public business a vaudeville act, then a nation finds itself at risk; culture-death is a clear possibility.

Naar aanleiding van deze beschrijving kwam Whitehead tot de slotsom dat:

Donald Trump no longer needs to launch Trump TV.

He’s already the star of his own political reality show.

Americans have a voracious appetite for TV entertainment, and the Trump reality show—guest starring outraged Democrats with a newly awakened conscience for immigrants and the poor, power-hungry Republicans eager to take advantage of their return to power, and a hodgepodge of other special interest groups with dubious motives—feeds that appetite for titillating, soap opera drama.

After all, who needs the insults, narcissism and power plays that are hallmarks of reality shows such as ‘Celebrity Apprentice’ or ‘Keeping Up’ with the Kardashians’ when you can have all that and more delivered up by the likes of Donald Trump and his cohorts?

Met de juiste ‘publicity’ en met voldoende kapitaalkrachtige geldschieters kon in de VS zelfs een ‘zwarte’ presidentskandidaat aan een meerderheid van het publiek worden verkocht. En zoals verwacht kon worden, bleek al snel dat ‘change, you kan believe in,’ doorgaans neerkwam op meer van hetzelfde. Obama’s eerste beleidsdaad was het redden van de corrupte bankwereld. Uiteindelijk werd hij zelfs de eerste Amerikaanse president die zijn hele ambtstermijn oorlog had gevoerd. Bovendien bleef de kloof tussen arm en rijk in de VS toenemen, terwijl de zwarten zichzelf via Black Lives Matter moesten zien te beschermen tegen de moordaanslagen van de overwegend witte politie. Zo zag de ‘change you can believe in’ er in werkelijkheid uit. Een ander significant feit bleef dat ook na acht jaar presidentschap van Obama ’97 percent of the people who are locked up have a plea bargain. And that is one of the worst violations of human rights that you can imagine in the United States,’ aldus het zwarte Congreslid Charlie Rangel in de documentaire ‘13TH.’ Ter verduidelijking: een ‘plea bargain’ is een deal tussen de openbare aanklager en een verdachte, op voorwaarde dat de verdachte bekent, en er zodoende geen rechter en proces aan te pas komt. De staat hoeft dan niet tegenover een rechter of een jury te bewijzen dat een verdachte schuldig is. Bovendien kan een verdachte dan meteen te werk worden gesteld in één van de vele winstgevende privé-gevangenissen in de VS. Waarom arme verdachten die zich geen goede advocaat kunnen veroorloven met dit onrecht akkoord gaan, werd uitgelegd door de witte voormalige voorzitter van de ‘American Conservative Union,’ die het volgende verduidelijkte:

The prosecutor says: ‘You know, if you make a deal  I will give you three years. Or you can go to trial and we will ask thirty years. So, do you want tot take that chance, feel free.

Wat Ian Buruma ook mag beweren over de westerse Verlichtingsidealen en Napoleon’s ‘brand of universalism’ waarvan ‘we — in this country as well as other countries — still benefit from, the idea of equality for the law and so on,’ en, niet te vergeten, ‘the idea of the universality of rights, and that not just one particular elite or one particular people deserved rights, but that it were universal rights,’ het zal voor iedere serieuze lezer duidelijk zijn dat ook deze opiniemaker propaganda verspreidt. Het ‘betrekkelijk goedaardige’ imperium behandelt zelfs zijn eigen gekleurde bevolking als rechtelozen. Zo beargumenteert de zwarte Amerikaanse ‘civil rights litigator and legal scholar’ Michelle Alexander in de heruitgave van haar boek The New Jim Crow: Mass Incarceration in the Age of Colorblindness (2012) dat ondanks een zwarte president, 

we have not ended racial caste in America; we have merely redesigned it. By targeting black men through the War on Drugs and decimating communities of color, the U.S. criminal justice system functions as a contemporary system of racial control — relegating millions to a permanent second-class status — even as it formally adheres to the principle of colorblindness.

Meer hierover in de volgende aflevering.