Panama Papers: de boven-en onderwereld gebruiken dezelfde trucs
32
De Panama Papers tonen aan dat bonafide bedrijven zoals verzekeraars zich laten bedienen met dezelfde witwastrucs die ook door criminelen gebruikt worden. Ditmaal gebeurde dat met medewerking van het Nederlandse notariskantoor Ploum Lodder Princen. Hoe gaat het opzetten van dergelijke illegale constructies in zijn werk?
In de zaak rond de zogenoemde Panama Papers wezen de beschuldigende vingers de afgelopen dagen naar internationale bekendheden zoals de Oekraïense president Porosjenko en de inmiddels afgetreden IJslandse premier Gunnlaugsson. Zij maakten gebruik van voorheen ondoorzichtige offshore-structuren in landen als Panama, de Britse Maagdeneilanden en Britse Kanaaleilanden als Jersey en Guernsey – een fiscale route die overigens in het verleden al op Koninklijke wijze bewandeld werd door prinses Christina.
Vandaag wijzen de vingers richting de bedrijven die het ondenkbare denkbaar hebben gemaakt. Het Financieele Dagblad, een van de journalistieke partners van het wereldwijde onderzoek naar de Panama Papers, zoomt vandaag in op de rol van Nederlandse facilitators bij het doorsluizen van gelden vanuit belastingparadijzen. Het betreft het Rotterdamse advocaten- en notariskantoor Ploum Lodder Princen dat als huisnotaris optrad van Infintax, een in Amsterdam gevestigd trustkantoor dat weer hand-en spandiensten verleende voor Mossack Fonseca. Laatstgenoemde is de Panamese juridisch dienstverlener die momenteel ongewild het middelpunt vormt van de Panama Papers. Via een ongekend groot lek bij het bedrijf kwamen ruim 11 miljoen documenten in handen van de pers, zoals emails, Excelsheets en klantgegevens over de belanghebbenden achter de opgezette bedrijfsstructuren.
Creatieve hoogstandjes
Het Financieele Dagblad vult woensdag de voorpagina met de de kop ‘Nederlandse hulp bij dubieuze constructies’ en bericht onder meer over een zaak rond het Ecuadoraanse verzekeringsbedrijf Aseguradora des Sur. Dit bedrijf ontweek het Ecuadoraanse belastingregime door gelden aan te houden op het belastingparadijselijke eiland Anguilla. Er ontstond echter een praktisch probleem toen de Ecuadoraanse hoofdvestiging extra kapitaal nodig had uit Anguilla, want rechtstreeks overboeken vanuit Anguilla naar Quito is vanwege overheidstoezicht niet mogelijk. Aseguradora des Sur schakelde vervolgens Mossack Fonseca in, en dit kantoor kwam met een behoorlijk creatieve oplossing en, waarbij het Amsterdamse trust- en notariskantoor Ploum Lodder Princen werd ingeschakeld. Er moest behoorlijk out-of-the-box worden gedacht om het geld terug te krijgen van Anguilla naar Ecuador. Zo werden er twee Nederlandse bedrijven opgericht voor een (schijn)koop van het Ecuadoriaanse bedrijfspand van de verzekeraar. In de koopakte, goedgekeurd door de Nederlandse notaris, werd de bepaling opgenomen dat de koopsom in delen betaald kon worden. Zo lang er nog betalingen bleven openstaan, zou de verzekeraar gewoon eigenaar van het kantoorpand blijven.
Dat was ook precies de bedoeling van de constructie: de Ecuadorianen bleven gewoon eigenaar, terwijl ze wél delen van de koopsom ontvingen die afkomstig was van de Nederlandse BV (die zelf weer via Slowakije, de gelden uit Anguilla overgeboekt kreeg). In de uitgelekte woorden van het mastermind Mossack Fonseca: ‘Het idee is dat de Nederlandse bv niet de volledige transactie uitvoert, en dat het pand in handen blijft van de huidige eigenaar.’ Kortom, er is een schijnverkoop opgezet waarvoor de notaris van Ploum Lodder Princen zijn fiat heeft gegeven. Het koopcontract is uiteindelijk ook volgens verwachting ontbonden ‘met een verlies van 1,9 mln tot gevolg.’
Het eindresultaat: de verzekeraar heeft bijna twee miljoen dollar teruggehaald uit Anguilla. Op frauduleuze wijze, want er is een zogeheten titel (verkoop bedrijfspand) bedacht voor de geldstroom.
Witwaspraktijken
Dit verzinnen van titels (om een geldstroom een legitiem voorkomen te geven) is een praktijk die vooral in witwaszaken opduikt. Een recent voorbeeld betreft de zaak tegen de inmiddels veroordeelde vastgoedondernemer annex bordeelmuseumhouder Chris Kraijpoel. In een omvangrijke witwaszaak kwam naar boven dat er een titel was gecreëerd voor een zwarte geldstroom van 5 miljoen euro. De betaling werd gelegitimeerd door middel van een boeteclausule bij een leningverstrekking. De truc: als de geldverstrekker in gebreke zou blijven, moet hij een boete betalen van 5 miljoen euro (zie hier de clausule). Aldus geschiedde uiteraard, waardoor de 5 miljoen kon worden verantwoord als boete (terwijl hij daarvoor nog de ‘titel’ droeg van ‘fraudegelden’). Chris Kraijpoel werd begin dit jaar veroordeeld tot 4 jaar cel voor onder meer witwassen en valsheid in geschrifte. Hij wist de rechters niet te overtuigen van de legitieme status van het geldspoor.
De Panama Papers tonen nu aan dat ook bonafide bedrijven — met hulp van juridische advieskantoren en slapende notarissen bij Ploum Lodder Princen — zich bedienen van dergelijke trucs om geldstromen te legitimeren. Het toont maar weer aan dat de scheidslijn tussen boven-en onderwereld flinterdun is.
Dit artikel krijg je cadeau van Follow the Money.
Diepgravende onderzoeksjournalistiek kost tijd en geld. Steun ons enWORD LID
