Nadat het neoliberalisme in 2008 failliet was gegaan, presenteerde de PVDA bij gebrek aan een alternatief het neoliberale antwoord op het failliet van het neoliberalisme.
Om te kunnen begrijpen hoe
zinloos het huidige politieke toneelstukje van minister Asscher is en hoe
intellectueel failliet de sociaal democratie moet ik eerst een stapje terug
doen om te proberen de werkelijke situatie van dit moment te beschrijven, namelijk
het bankroet van zowel het neoliberalisme als het socialisme. Toen ik januari
2012 de Amerikaanse journalist Chris Hedges in zijn woonplaats Princeton
interviewde wees hij mij ondermeer op het volgende:
De staat blijft intussen biljoenen
dollars aan geleend geld sluizen naar het militair industrieel complex. De
gevestigde orde gaat door met het voeren van heilloze oorlogen die zowel in het
buitenland als in het binnenland de spanning blijven opvoeren. In de VS heerst
een systeem van “omgekeerd totalitarisme,” zoals de filosoof Sheldon Wolin het
betitelt. Het is een vorm van totalitarisme waarbij de staat niet in handen is
van een demagoog of een charismatische leider maar in bezit is van een anonieme
economische macht. Het wordt eerder bepaald door materiële overwegingen dan
door idealistische. Een dergelijk
systeem doet het voorkomen alsof het democratie, patriottisme en de Grondwet
koestert terwijl het in werkelijkheid interne pressiemiddelen gebruikt om democratische
instituten te ondergraven en te dwarsbomen. Politici kunnen er alleen worden
gekozen als ze door het bedrijfsleven gefinancierd worden en moeten dus
vervolgens allereerst de belangen van de rijken dienen. Tegelijkertijd wordt
dit systeem permanent gelegitimeerd door de commerciële massamedia en dus niet
door democratische instituten. Terwijl onder de nazi’s, de fascisten en de
sovjets de economie ondergeschikt was aan de politiek, is dit in ons huidige
totalitarisme precies omgekeerd. Hier is
geen sprake van de persoonlijkheidscultus zoals we die kennen van
klassiek totalitaire staten. Geen Hitler, geen Mussolini, Stalin, Franco of
Pinochet, die met geweld of geweldsdreiging aan de macht komen. Bij ons is er
iets anders gebeurd, een stille staatsgreep van de grote concerns. De
economische elite doet intussen alsof alle democratische gebruiken nog steeds
bestaan, maar in de praktijk zijn die volkomen gecorrumpeerd. Ze staan niet
meer in dienst van de bevolking maar van de plutocratie. Wolin, die hier in
Princeton doceerde, wees er op dat imperialisme en democratie elkaar uitsluiten
en wel omdat het in stand houden van een imperium een vermogen kost dat
opgebracht moet worden door de meerderheid louter en alleen om de minderheid
nog rijker te maken. Het spreekt voor zich dat zoiets alleen maar kan als er op
onderwijs, huisvesting, gezondheidszorg en de algehele infrastructuur wordt
bezuinigd. Dat zien we al geruime tijd gebeuren. Het zal ook niemand verbazen
dat het hele onderwerp imperialisme taboe is, vooral tijdens
verkiezingsdebatten. Datgene waar alles om draait en dat telkens nieuwe
oorlogen veroorzaakt kan en mag niet besproken worden, zelfs het woord
imperialisme mag niet publiekelijk worden uitgesproken, een duidelijke
illustratie van het totalitaire aspect van ons systeem. Wolin vertelde me te
vrezen dat het Amerikaans imperium niet ontmanteld kan worden en dat dit samen
met de economische ineenstorting uiteindelijk zal leiden tot een volledig
totalitaire staat die overal zal ingrijpen in het privébestaan van zijn
burgers. De mens is buitenspel gezet en daarom machteloos. Zo wordt dat ook
ervaren door de meeste Amerikanen, van wie een groot aantal niet meer stemt. De
afgelopen kwarteeuw zijn de burgers politiek passief gehouden door de
creditcard die goedkope kredieten mogelijk maakte. Een andere factor van die
passiviteit is het feit dat veel consumenten goedkope producten uit de lage
lonen landen konden aanschaffen, maar daar is nu een eind aan gekomen door de
financiële en economische crisis. Welke consequenties dit zal hebben weet ik niet.
Of dit zal leiden tot klassiek fascisme is een vraag die ik niet kan
beantwoorden.
Hedges is
een vooraanstaand Amerikaans journalist en auteur, onderscheiden met de Pulitzer Prijs. Hij werkte lange tijd
als correspondent in verschillende delen van de wereld, 15 jaar lang voor de New York Times, waarvan hij bureauchef
was voor het Midden Oosten. Hedges
berichtte uit meer dan 50 landen, is momenteel hoogleraar Journalistiek aan de
prestigieuze Princeton Universiteit,
en is verbonden aan het onafhankelijke Nation
Institute dat het oudste weekblad in de Verenigde Staten publiceert. Het is
alleen daarom al interessant om kort in te gaan op Wolin’s gedachtegoed. Eerder
al schreef Hedges het volgende daarover:
The political philosopher
Sheldon Wolin uses the term ‘inverted totalitarianism’ in his book ‘Democracy
Incorporated’ to describe our political system. It is a term that would make
sense to Huxley. In inverted totalitarianism, the sophisticated technologies of
corporate control, intimidation and mass manipulation, which far surpass those
employed by previous totalitarian states, are effectively masked by the
glitter, noise and abundance of a consumer society. Political participation and
civil liberties are gradually surrendered. The corporation state, hiding behind
the smokescreen of the public relations industry, the entertainment industry
and the tawdry materialism of a consumer society, devours us from the inside
out. It owes no allegiance to us or the nation. It feasts upon our carcass.
The
corporate state does not find its expression in a demagogue or charismatic
leader. It is defined by the anonymity and facelessness of the corporation.
Corporations, who hire attractive spokespeople like Barack Obama, control the
uses of science, technology, education and mass communication. They control the
messages in movies and television. And, as in ‘Brave New World,’ they use these
tools of communication to bolster tyranny. Our systems of mass communication,
as Wolin writes, ‘block out, eliminate whatever might introduce qualification,
ambiguity, or dialogue, anything that might weaken or complicate the holistic
force of their creation, to its total impression.’
The result is a monochromatic
system of information. Celebrity courtiers, masquerading as journalists,
experts and specialists, identify our problems and patiently explain the
parameters. All those who argue outside the imposed parameters are dismissed as
irrelevant cranks, extremists or members of a radical left. Prescient social
critics, from Ralph Nader to Noam Chomsky, are banished. Acceptable opinions
have a range of A to B. The culture, under the tutelage of these corporate
courtiers, becomes, as Huxley noted, a world of cheerful conformity, as well as
an endless and finally fatal optimism. We busy ourselves buying products that
promise to change our lives, make us more beautiful, confident or successful as
we are steadily stripped of rights, money and influence. All messages we
receive through these systems of communication, whether on the nightly news or
talk shows like ‘Oprah,’ promise a brighter, happier tomorrow. And this, as
Wolin points out, is ‘the same ideology that invites corporate executives to
exaggerate profits and conceal losses, but always with a sunny face.’ We have
been entranced, as Wolin writes, by ‘continuous technological advances’ that ‘encourage
elaborate fantasies of individual prowess, eternal youthfulness, beauty through
surgery, actions measured in nanoseconds: a dream-laden culture of
ever-expanding control and possibility, whose denizens are prone to fantasies
because the vast majority have imagination but little scientific knowledge.’
In ondermeer Wikipedia
staat het volgende:
Inverted totalitarianism is a
term coined by political philosopher Sheldon Wolin to describe the emerging
form of government of
the United States.
Wolin believes that the United States is increasingly turning into an illiberal democracy, and he uses the term
"inverted totalitarianism" to illustrate the similarities and
differences between the United States governmental system and totalitarian regimes such as Nazi Germany and the Stalinist Soviet Union.
Wolin
believes that the United States (which he refers to using the proper noun
‘Superpower’, to emphasize the current position of the United States as the
only superpower) has
been increasingly taking on totalitarian tendencies as a result of the
transformations that it underwent during the military mobilization
required to fight the Axis powers, and during the subsequent
campaign to contain the Soviet Union
during the Cold War:
While
the versions of totalitarianism represented by Nazism and Fascism consolidated
power by suppressing liberal political practices that had sunk only shallow
cultural roots, Superpower represents a drive towards totality that draws from
the setting where liberalism and democracy have been established for more than
two centuries. It is Nazism turned upside-down, ‘inverted totalitarianism.’
While it is a system that aspires to totality, it is driven by an ideology of
the cost-effective
rather than of a ‘master race’ (Herrenvolk), by the material rather than the ‘ideal.’
According
to Wolin, there are three main ways in which inverted totalitarianism is the
inverted form of classical totalitarianism.
Whereas
in Nazi Germany the state dominated economic actors, in inverted
totalitarianism, corporations through political
contributions and lobbying,
dominate the United States, with the government acting as the servant of large
corporations. This is considered ‘normal’ rather than corrupt.
While
the Nazi regime aimed at the constant political mobilization of the population,
with its Nuremberg rallies, Hitler Youth, and so on, inverted
totalitarianism aims for the mass of the population to be in a persistent state
of political apathy. The only type of political activity expected or desired
from the citizenry is
voting. Low electoral turnouts are favorably received as an indication that the
bulk of the population has given up hope that the government will ever help
them.
While
the Nazis openly mocked democracy, the United States maintains the conceit that
it is the model of democracy for the whole world. Wolin writes:
Inverted
totalitarianism reverses things. It is all politics all of the time but a
politics largely untempered by the political. Party squabbles are occasionally
on public display, and there is a frantic and continuous politics among
factions of the party, interest groups, competing corporate powers, and rival
media concerns. And there is, of course, the culminating moment of national
elections when the attention of the nation is required to make a choice of
personalities rather than a choice between alternatives. What is absent is the
political, the commitment to finding where the common good lies amidst the
welter of well-financed, highly organized, single-minded interests rabidly
seeking governmental favors and overwhelming the practices of representative
government and public administration by a sea of cash.
Managed democracy
Wolin
believes that the democracy of the United States is sanitized of political
participation and refers to it as managed
democracy. He defines managed democracy as ‘a political form in
which governments are legitimated by elections that they have learned to
control’. Under managed democracy, the electorate is prevented from having a
significant impact on policies adopted by the state through the continuous
employment of public relations techniques.
Wolin
believes that the United States resembles Nazi Germany in one major way without
an inversion: the essential role that propaganda plays in the system. According
to Wolin, whereas the production of propaganda was crudely centralized in Nazi
Germany, in the United States it is left to highly concentrated media corporations, thus
maintaining the illusion of a ‘free press’. Dissent is allowed,
although the corporate media serves as a filter, allowing most people, with
limited time available to keep themselves apprised of current events, only to
hear points of view which the corporate media deems to be ‘serious’.
According
to Wolin, the United States has two main totalizing dynamics:
The
first, directed outward, finds its expression in the Global War on Terror and
in the Bush Doctrine that
the United States has the right to launch preemptive wars. This amounts to the
United States seeing as illegitimate the attempt by any state to resist its domination.
The
second dynamic, directed inward, involves the subjection of the mass of the
population to economic ‘rationalization’,
with continual ‘downsizing’ and ‘outsourcing’ of jobs abroad and
dismantling of what remains of the welfare state created by U.S. Presidents
Franklin D. Roosevelt's New Deal and Lyndon B. Johnson's Great Society. Thus, neoliberalism is an integral component
of inverted totalitarianism. The state of insecurity in which this places the
public serves the useful function of making people feel helpless, thus making it less
likely that they will become politically active, and thus helping to
maintain the first dynamic.
In
tegenstelling tot een politicus als minister Asscher die het doet voorkomen
alsof er een schoonheidsfoutje kleeft aan het neoliberalisme, dat het een tikje
te ver is doorgeschoten, en dat er daarom hier een daar wat cosmetisch bijgestuurd
moet worden, zijn kritische denkers veel diepgravender en serieuzer in hun
analyses en zien ze hoe dit systeem door zijn permanente staat van oorlog met
mens en natuur onhoudbaar is geworden, tenminste wanneer de mens als soort wil overleven.
De onverzadigbare begeerte waarop het neoliberalisme is gebaseerd kan, in een
wereld waar zeker de helft van de mensheid in diepe armoede leeft, niet anders
dan in totale vernietiging eindigen. Om dit te beseffen hoeft men geen filosoof
te zijn. Zeker niet wanneer men slechts enkele simpele feiten weet, zoals:
1,426
people around the world made Forbes magazine's latest annual tally of
billionaires, up 16 percent from last year. Their average net worth was $3.8
billion, rising 3 percent from 2012. The total net worth for the list's
billionaires was $5.4 trillion compared with $4.6 trillion a year ago.
in 1960
kregen de rijken in de VS van elke tien dollar 1 dollar, vandaag de dag is dit
4 dollar, waardoor al in 2005 de 793 miljardairs op aarde 2,6 biljoen dollar
bezaten (2,6 maal een miljoen maal een miljoen), een bedrag dat even hoog is
als de 'entirity of developing countries' foreign debt,' aldus de Committee for the Cancellation of Third
World Debt.
Tegelijkertijd
bleef wereldwijd de kloof tussen arm en rijk toenemen, nu ook in het zogeheten
democratische Westen. Eerder al schreef ik daarover:
De werkelijkheid wordt
gemaskeerd door de spreekbuizen van de macht of wordt angstvallig verzwegen. Zo
is er een situatie ontstaan waarin 2 procent van de rijksten meer geld heeft
dan de helft van de wereldbevolking, de rijkste 1 procent 43 procent van alle
rijkdom op aarde bezit, terwijl de onderste 80 procent van de wereldbevolking
slechts 6 procent van alle rijkdom beschikt. Tot voor 200 jaar waren de rijke
landen slechts 3 keer rijker dan de arme landen, tegen het einde van het
kolonialisme, in de jaren zestig van de twintigste eeuw, waren ze 35 keer
rijker, en vandaag de dag zijn de rijke landen ongeveer 80 keer rijker.
'The richest 300 people on
earth have as much wealth as the poorest 3 billion. This is no accident; those
in power write the rules.’
Elk jaar betalen de arme landen
600 miljard aan de rijke landen voor leningen die al vele malen zijn terug
betaald. Jaarlijks verdwijnt in totaal 2 biljoen dollar (biljoen: een miljoen
maal een miljoen) van de arme landen naar de rijke landen voor leningen die al
vele malen zijn terug betaald.
Maar deze
context wordt verzwegen door politici en hun spreekbuizen die al dan niet in de
massamedia hun propaganda verspreiden, zoals Geert Mak in zijn boek Reizen zonder John, waarin hij claimt ‘Op
zoek naar Amerika’ te zijn. Zonder enige ironie geeft de domineeszoon
hoog op over
de
tradities waarin Amerika groots kan zijn: een warm hart, een diep gevoel voor
rechtvaardigheid, de pest aan poltiek, maar altijd klaarstaan voor de buren,
daarbij verzwijgend
dat dit neoliberale imperium, waarin de burgers zo’n ‘warm hart’ bezitten het hoogste aantal gevangenen ter wereld
kent en de meeste daklozen van het rijke Westen bezit. Het neoliberale ‘Amerika’
met zijn ‘diep gevoel voor rechtvaardigheid,’ waarvoor onze sociaaldemocratische bestsellerauteur een ‘geheime
liefde’ koestert, voert daarentegen al sinds de Tweede Wereldoorlog
genocidale oorlogen, zoals Vietnam en
Irak en Afghanistan aantonen, wordt door kritische Amerikanen zelf heel
anders gezien. Ik geef een recent voorbeeld
One of the biggest myths
about the United States is that it's a mostly "middle class" society,
with poverty confined to a minority of the population.
The reality is exactly the
opposite: The vast majority of people in the United States will experience
poverty and economic insecurity for a significant portion of their lives.
A recent Associated Press feature article--relying
on data from an exhaustive survey to be published next year by Oxford
University Press--has put this in stark terms: Around four out of every five
people in the U.S. will endure unemployment, receive food stamps and other
forms of government aid, and/or have an income below 150 percent of the
official poverty line for at least one year of their lives before age 60.
De
kosmetische verandering die minister Asscher voorstelt is gebaseerd op het feit
dat de sociaal democraten geen politiek antwoord hebben op het failliet van het
neoliberalisme, en nu met lege handen staan en dreigen te worden weggevaagd
door de Wildersachtigen. Wie zich niet aan de geschiedenis aanpast zal ten
onder gaan. Kort maar krachtig samengevat wordt de huidige situatie als voilgt
beschreven door door de Britse publicist Seumas Milne in zijn boek The
Revenge of History:
The case
against neoliberal capitalism had been overwhelmingly made on the left, as had
been the opposition to the US-orchestrated wars of invasion and occupation
across the Muslim world. But whereas the political right had for decades not
hesitated to proclaim ideological victory even on the shakiest grounds, the
left was strikingly slow to capitalize on its vindication over the two central
global controversies of the early twenty-first century.
Dus
terwijl het neoliberale kapitalisme in 2008 in een crash eindigde en het Westen
onder aanvoering van de VS zowel in Irak als in Afghanistan hun imperialistische
oorlogen verloren, hadden de sociaaldemocraten geen enkel alternatief voor
handen. Daarvoor waren ze te diep gecorrumpeerd geraakt door de kort durende
welvaartstaat en het consumentisme. Vandaar dat bijvoorbeeld de
sociaaldemocratische opiniemaker Geert Mak niets anders kon dan de VS af te schilderen
als ‘ordebewaker
en politieagent – om maar te zwijgen van alle hulp die het uitdeelde.’ En
niemand in de mainstream die hem tegensprak. Opgesloten in haar eigen virtuele werkelijkheid wentelt de polderintelligentsia zich in haar eigen gelijk. En ook als de geschiedenis hun voordeur binnenmarcheert dan zullen ze bijna allemaal blijven collaboreren, net als in de Tweede Wereldoorlog. Verzet kennen ze niet. En ook geen menselijke waardigheid. Meer daarover later.
Geert Mak: 'de tradities waarin Amerika groots kan zijn: een warm hart, een diep gevoel voor rechtvaardigheid, de pest aan poltiek, maar altijd klaarstaan voor de buren'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten