Tegenlicht : een Italiaanse reisdoor: Fest, Joachim
'Elk landschap is tegelijkertijd ook het
spiegelbeeld van de vooroordelen, de kennis en de denkbeelden die degene die
het ziet erin legt.'
Deze observatie noteerde de Duitse auteur Joachim Fest in zijn boek Tegenlicht. Een Italiaanse reis. De waarnemer kan niet meer zien dan hij weet, vandaar dat de reiziger zichzelf overal weerspiegelt ziet. Ik stel dit nog eens omdat het reisboek van Geert Mak waarin hij 'op zoek naar Amerika' gaat een pijnlijk gebrek aan historische kennis vertoont en aan een duidelijke context waarin een vloedgolf aan onsamenhangende anekdotes over de lezer heen spoelt. Het is een boek vol tegenstrijdigheden die onverklaard blijven, geschreven in een makkelijk toegankelijke stijl, waarover een bevriende collega tegen mij zei: 'Het las lekker weg, maar er bleef niets hangen. Het is leesvoer voor het grote publiek.' Het gevaar daarbij is dat in het land der blinden eenoog koning is waardoor Geert Mak op de achterflap van zijn boek nu geprezen wordt voor een 'eruditie' die hij niet bezit. Zijn relaas is warrig en vol onjuistheden. Zo beweert Mak op pagina 466 plompverloren
'De Amerikaanse politiek bleef sterk antikolonialistisch -- Amerika steunde bijvoorbeeld het jonge Indonesie in zijn conflicten met Nederland --, totdat het anticommunisme de overhand kreeg.'
Dit is in strijd met de werkelijkheid, als we afgaan op de lange lijst van gewapende interventies die vanaf de stichting van de VS tot 1950 hebben plaatsgevonden, zoals u hier kunt zien: http://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_United_States_military_operations
Hoe verklaart Mak de Amerikaanse militaire interventies van China tot Latijns-Amerika en van het Nabije Oosten tot de Stille Oceaan? Hoe rijmt hij zijn bewering dat 'de Amerikaanse politiek sterk antikolonialistisch [bleef]' met het feit dat de Filipijnen in 1944 opnieuw werd bezet door de VS en met het feit dat de VS vanaf het allereerste begin zich als een koloniale mogendheid opstelde door bijvoorbeeld in 1848 Mexico met geweld te dwingen de helft van zijn grondgebied aan de VS te overhandigen? En wat te denken van het feit dat de blanke
'colonization created the condition of poverty on many American Indian reservations today. Many Americans have misperceptions that poverty should not exist on reservations because Native people’s basic needs are taken care of under treaties. Over 500 treaties were made with American Indian tribes, primarily for land cessations, but 500 treaties were also broken, changed or nullified when it served the government’s interests.'
Waarom verzwijgt Geert Mak in dit verband het feit dat
'In 1945 and 1946, Vietnamese leader Ho Chi Minh wrote at least eight
letters to US President Harry Truman and the State Department asking for
America's help in winning Vietnamese independence from the French. He
wrote that world peace was being endangered by French efforts to
reconquer Indochina and he requested that "the four powers" (US, Soviet
Union, China, and Great Britain) intervene in order to mediate a fair
settlement and bring the Indochinese issue before the United Nations.(5)
This was a remarkable repeat of history. In 1919, at the Versailles
Peace Conference following the First World War, Ho Chi Minh had appealed
to US Secretary of State Robert Lansing... for
America's help in achieving basic civil liberties and an improvement in
the living conditions for the colonial subjects of French Indochina. His
plea was ignored.(6) His pleas following the Second World War were
likewise ignored, with consequences for Vietnam, the rest of Indochina,
and the United States we all know only too well.' http://killinghope.org/bblum6/appealing.htm
Washington steunde de Fransen in hun oorlog tegen de Vietnamese vrijheidsstrijders, terwijl toch de Vietnamese nationalist Ho Chi Minh het door Mak zo geroemde Atlantisch Handvest citeerde, en eerder al een andere Vietnamese nationalist had gepleit voor 'the pursuit of happiness' daarbij
'Citing the language and the spirit of the U.S. Declaration of Independence, Quốc petitioned U.S. President Woodrow Wilson to help remove the French from Vietnam and replace them with a new, nationalist government. Although he was unable to obtain consideration at Versailles, the failure further radicalized Nguyễn, while also making him a national hero of the anti-colonial movement at home in Vietnam.'
Hoe verhoudt deze werkelijkheid zich met de bewering van Geert Mak dat 'de Amerikaanse politiek sterk antikolonialistisch [bleef]' en president Roosevelt met het Atlantisch Handvest 'aan de hele wereld duidelijk [wilde] maken dat het de Amerikanen ging om morele principes, om vrijheid en democratie, en niets anders'?
Als idealist begrijpt Mak de essentie van de realpolitiek van een nuchtere pragmaticus niet, zoals de historicus Richard Hofstadter deze als volgt uiteenzet in The American Political Tradition:
'Roosevelt's opposition to the colonial empires was not simply altruistic, American commercial interests -- for instance, the vast oil concessions that had been made to American companies in Saudi Arabia -- were much in his mind... he was also aware of the possibilities for American trade in an economic revivification of the colonial areas under American encouragement... Roosevelt appears to have believed that the ruthless imperialism of the older colonial powers might be replaced by a liberale and benevolent American penetration that would be of advantage both to the nativers and to American commerce.'
Mak beseft niet dat de Amerikaanse elite het Nederlandse bestuur uit Indonesie weg wilde hebben om ongehinderd haar eigen economische belangen te kunnen uitbreiden, of in de woorden van Hofstadter: 'the calculating interest in American advantage.' Zo gebeurde ook, waardoor er vandaag de dag sprake is van 'important economic, commercial, and security interests in Indonesia.' http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2748.htm
'Roosevelt's opposition to the colonial empires was not simply altruistic, American commercial interests -- for instance, the vast oil concessions that had been made to American companies in Saudi Arabia -- were much in his mind... he was also aware of the possibilities for American trade in an economic revivification of the colonial areas under American encouragement... Roosevelt appears to have believed that the ruthless imperialism of the older colonial powers might be replaced by a liberale and benevolent American penetration that would be of advantage both to the nativers and to American commerce.'
Mak beseft niet dat de Amerikaanse elite het Nederlandse bestuur uit Indonesie weg wilde hebben om ongehinderd haar eigen economische belangen te kunnen uitbreiden, of in de woorden van Hofstadter: 'the calculating interest in American advantage.' Zo gebeurde ook, waardoor er vandaag de dag sprake is van 'important economic, commercial, and security interests in Indonesia.' http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2748.htm
Dit heeft dus niets te maken met een 'sterk antikolonialistische' politiek. Een dergelijke kwalificatie is slechts retoriek om een neokoloniaal beleid te legitimeren. Ze weerspiegelt 'de vooroordelen, de kennis en de denkbeelden die degene die het ziet erin legt,' zoals Fest terecht stelde. De werkelijkheid van alledag gaat ondertussen ongestoord verder zoals valt op te maken uit de woorden van de vooraanstaande Amerikaanse neoconservatief Robert Kagan:
'As a recent presidential candidate put it, "The United States of America never goes to war because we want to; we only go to war because we have to. That is the standard of our nation."
But that self-image, with its yearning for some imagined lost innocence, is based on myth. Far from the modest republic that history books often portray, the early United States was an expansionist power from the moment the first pilgrim set foot on the continent; and it did not stop expanding--territorially, commercially, culturally, and geopolitically--over the next four centuries. The United States has never been a status quo power; it has always been a revolutionary one, consistently expanding its participation and influence in the world in ever-widening arcs. The impulse to involve ourselves in the affairs of others is neither a modern phenomenon nor a deviation from the American spirit. It is embedded in the American DNA.'
http://www.carnegieendowment.org/2006/10/17/cowboy-nation/88o
En die DNA evolueerde uit de onverzadigbare hebzucht van de blanke christenen die hun eerste kapitaal bijeenschraapten door het stelen van andermans land en het uitroeien van de oorspronkelijke bewoners. En toen in 1890 het binnenlands expansionisme zijn grenzen had bereikt, vond deze meedogenloze expansiedrift een uitweg in de rest van de wereld. Eduardo Galeano concludeerde dan ook terecht in De aderlating van een continent dat
'een groot deel van het kapitaal, waardoor de industriele revolutie in de Verenigde Staten van Amerika vergemakkelijkt werd, uit de slavenhandel in New England [kwam]. [...] Met behulp van kapitaal verkregen door deze slavenhandel installeerden de gebroeders Brown uit Providence de ijzergieterij die generaal George Washington van kanonnen voorzag voor de Onafhankelijkheidsoorlog,'
aldus deze Zuid-Amerikaanse auteur. Mak's bewering dat tot 1950 'de Amerikaanse politiek sterk antikolonialistisch [bleef]' is volstrekt onjuist en even absurd als zijn bewering dat er ten tijde van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring er sprake zou zijn geweest van, ik citeer,
'de principiele democratische houding van de Amerikanen... Als eersten in de geschiedenis waagden de Amerikanen het om de idealen van de volkssoevereiniteit in de praktijk te brengen, en wel op een briljante manier.'
De werkelijkheid is volstrekt anders. Opmerkelijk is bijvoorbeeld dat het begrip democratie niet voorkomt in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring en evenmin in de Amerikaanse Grondwet. Hetzelfde geldt voor de 'constitution of every one of the 50 states.' Uit historisch onderzoek is bekend dat de Founding Fathers uiterst huiverig waren voor een ware democratie omdat een dergelijke staatsvorm hun privileges ernstig zou bedreigen. Het Amerikaanse systeem moest voorkomen dat er een 'tyranny of the majority' zou ontstaan. Tijdens de 'Constitution Convention' verklaarde Elbridge Gerry, naderhand de vijfde vice-president van de VS:
'The evils we experience flow from the excess of democracy. The people do not want... virtue; but are the dupes of pretended patriots.'
En op 2 juni 1788 merkte niemand anders dan Alexander Hamilton, de eerste Amerikaanse minister van Financien, op:
'It had been observed that a pure democracy if it were practicable would be the most perfect government. Experience had proved that no position is more false than this. The ancient democracies in which the people themselves deliberated never possessed one good feature of government. Their very character was tyranny; their figure deformity.'
En naderhand verklaarde deze Founding Father:
En die DNA evolueerde uit de onverzadigbare hebzucht van de blanke christenen die hun eerste kapitaal bijeenschraapten door het stelen van andermans land en het uitroeien van de oorspronkelijke bewoners. En toen in 1890 het binnenlands expansionisme zijn grenzen had bereikt, vond deze meedogenloze expansiedrift een uitweg in de rest van de wereld. Eduardo Galeano concludeerde dan ook terecht in De aderlating van een continent dat
'een groot deel van het kapitaal, waardoor de industriele revolutie in de Verenigde Staten van Amerika vergemakkelijkt werd, uit de slavenhandel in New England [kwam]. [...] Met behulp van kapitaal verkregen door deze slavenhandel installeerden de gebroeders Brown uit Providence de ijzergieterij die generaal George Washington van kanonnen voorzag voor de Onafhankelijkheidsoorlog,'
aldus deze Zuid-Amerikaanse auteur. Mak's bewering dat tot 1950 'de Amerikaanse politiek sterk antikolonialistisch [bleef]' is volstrekt onjuist en even absurd als zijn bewering dat er ten tijde van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring er sprake zou zijn geweest van, ik citeer,
'de principiele democratische houding van de Amerikanen... Als eersten in de geschiedenis waagden de Amerikanen het om de idealen van de volkssoevereiniteit in de praktijk te brengen, en wel op een briljante manier.'
De werkelijkheid is volstrekt anders. Opmerkelijk is bijvoorbeeld dat het begrip democratie niet voorkomt in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring en evenmin in de Amerikaanse Grondwet. Hetzelfde geldt voor de 'constitution of every one of the 50 states.' Uit historisch onderzoek is bekend dat de Founding Fathers uiterst huiverig waren voor een ware democratie omdat een dergelijke staatsvorm hun privileges ernstig zou bedreigen. Het Amerikaanse systeem moest voorkomen dat er een 'tyranny of the majority' zou ontstaan. Tijdens de 'Constitution Convention' verklaarde Elbridge Gerry, naderhand de vijfde vice-president van de VS:
'The evils we experience flow from the excess of democracy. The people do not want... virtue; but are the dupes of pretended patriots.'
En op 2 juni 1788 merkte niemand anders dan Alexander Hamilton, de eerste Amerikaanse minister van Financien, op:
'We are a Republican Government. Real liberty is never found in despotism or in the extremes of Democracy.'
Op zijn beurt schreef James Madison, het Conventielid dat de opdracht kreeg de Grondwet te schrijven en naderhand de vierde president van de VS werd:
'Democracies have ever been spectacles of turbulence and contention; have ever been found incompatible with personal security, or the rights of property; and have in general been as short in their lives as they have been violent in their deaths.'
De Amerikaanse historicus Terry Bouton concludeert in zijn uitgebreid gedocumenteerde en veel geprezen studie Taming Democracy. "The People," the Founders and the Troubled Ending of the American Revolution over het begrip democratie:
'we should not lose sight of how that concept was greatly narrowed by the defeats of the 1780s and 1790s. The democracy that survived had been drastically changed from the ideal... Make no mistake: the founding elite constricted the meaning and practice of democracy in fundamental ways that continue to shape our government and society today. In terms of the practice of democracy, the defeat helped to confine democracy to forms of political self-expression that did not overtly threaten elite interests.'
Bouton wijst erop dat het grootschalig verzet en zelfs opstanden tegen de macht van de rijke elite, die na de onafhankelijk de macht had gegrepen, soms met inzet van het leger de kop in werd gedrukt en dat
'the founding elite attempted to obliterate that idea of politics during the 1780s and 1790s and to confine political self-expression within an electoral system replete with barriers against democracy,'
zoals ondermeer het feit dat vrouwen, arme blanken, zwarte slaven en indianen geen kiesrecht kregen. Desondanks presenteert Mak deze beperkte vorm van democratie als een grootscheeps 'waagstuk.' Maar dit is even grote nonsens als zijn bewering dat
'in tegenstelling tot veel Europese staten is Amerika niet rondom een bestaand machtssysteem gevormd -- bijvoorbeeld van een vorstelijke dynastie.'
De VS is 'gevormd rondom' de geldadel, de grootgrondbezitters en de schatrijke handelaren, die er nauwlettend op toezagen dat hun belangen niet werden geschaad door een democratie waarbij, volgens de bewering van Mak, 'alle soevereiniteit bij het volk werd gelegd.'
Duidelijk is dat hij zijn lezers een geidealiseerd beeld van de VS presenteert. Mak is er niet in geslaagd de veel gecompliceerdere werkelijkheid te beschrijven. Later meer hierover.
'in tegenstelling tot veel Europese staten is Amerika niet rondom een bestaand machtssysteem gevormd -- bijvoorbeeld van een vorstelijke dynastie.'
De VS is 'gevormd rondom' de geldadel, de grootgrondbezitters en de schatrijke handelaren, die er nauwlettend op toezagen dat hun belangen niet werden geschaad door een democratie waarbij, volgens de bewering van Mak, 'alle soevereiniteit bij het volk werd gelegd.'
Duidelijk is dat hij zijn lezers een geidealiseerd beeld van de VS presenteert. Mak is er niet in geslaagd de veel gecompliceerdere werkelijkheid te beschrijven. Later meer hierover.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten